Memphis Depay, talisman van de wederopstanding van Oranje

Het Nederlands elftal doet qua resultaat weer mee met de beste landen ter wereld. Oranje is een hecht, zelfkritisch team dat gretig countert, met de spectaculaire aanvaller Memphis Depay als magneet van magie.

Memphis Depay is de talisman van de wederopstanding van Oranje. Oersterk, net niet te gespierd, vol elan, lef en zelfvertrouwen, met voetbal-verrijkende invallen. Hij staat model voor de wederwaardigheden van het Nederlands elftal in de laatste vijf jaar.

Op het succesvolle WK van 2014 was Memphis goed, als invaller meestal. Nu Robben en Van Persie op leeftijd raakten, was hij voorbestemd de nieuwe steraanvaller te worden. Het duurde even alvorens hij straalde. Tot het gemiste EK van 2016 was hij nauwelijks zichtbaar in Oranje, onevenwichtig als hij was. In de reeks naar het misgelopen WK van 2018 was hij al beter, maar dit jaar is hij werkelijk ontbolsterd, ook buiten het veld. Zie hem zitten, aan tafel bij de NOS, na België-uit (1-1). Weloverwogen teksten, sympathiek, collegiaal. ‘Superhappy’ is hij, pratend over het team.

Zijn creativiteit en lef zijn nodig in een nog wat afwachtend elftal. Ronald Koeman gaf hem op zijn donder na zijn eerste interland als bondscoach, omdat Depay te weinig deed tegen Engeland. Nu zegt Koeman: ‘Hij staat als een van de eersten op het formulier. Dat voelt hij. Hij is goed met de groep bezig.’

Depay speelde de hele oefenwedstrijd tegen België. Koeman: ‘Hij is fit. Hij wilde zelf graag spelen.’ Ze hebben een klik, aanvaller en trainer. Statistiekbureau Opta Sports berekende voor Memphis, zijn voornaam staat op zijn shirt, 58 doelpogingen en gecreëerde kansen dit jaar bij Oranje, ruim 40 meer dan de nummer twee op de lijst, Promes. Hij scoorde tegen Portugal, Peru (2) en Duitsland.

Koeman: ‘Hij is vrij.’ Vrijheid in het hoofd, om impulsen te volgen, is cruciaal voor de aanvaller. Het mooist was een moment in de tweede helft. Depay wilde van een meter of veertig schieten, uit de draai, puur intuïtief, omdat de Belgische doelman Mignolet meters voor zijn doel stond. Een Belgische verdediger blokkeerde de bal, want die had het snode plan in de gaten.

Counter

Oranje is weinig dominant in het spel, als breuk met de vroegere huisstijl. Overheersing was onder Van Gaal al afgeschaft, op het WK van 2014. Hij achtte de selectie niet sterk genoeg voor een aanvallend systeem. Op het laatste WK was dergelijk voetbal massaal te aanschouwen. Geen dringende behoefte aan balbezit, inzakken en counteren. Dat is jammer voor degenen die van ouderwets, typisch Nederlands, dominant aanvalsvoetbal houden.

Nederland zal weer meer balbezit hebben, ook op de helft van de opponent, in de EK-kwalificatiereeks, als mindere landen zich melden als tegenstander. Koeman kijkt gewoon wat het elftal op een bepaald moment nodig heeft. Het voetbal van Frankrijk is een alibi. De middenvelders Blind en Van de Beek zeiden in koor, over de countertactiek: ‘Zo is Frankrijk wereldkampioen geworden.’ Frankrijk, met meer kwaliteit dan Nederland, was in die zin geen goed voorbeeld voor aanvallende denkers.

Ondergrens

De vraag luidt: hoe kan dat nou, zo goed presteren, zo kort na zulke slechte jaren? Ja, dat kan in voetbal. Nederland miste twee toernooien, wat het voetballand liet zwelgen in chagrijn. Maar Nederland heeft een redelijke ondergrens, door cultuur en traditie. Als talenten zich aandienen, zoals nu, is de weg omhoog vlot gevonden.

Het was ook zo slecht omdat een generatie afscheid nam en omdat het bij de KNVB een bestuurlijke chaos was. Omdat Hiddink op het verkeerde moment werd ontslagen. Omdat het onder Blind nog slechter ging dan onder Hiddink. Omdat het tegenzat in de WK-kwalificatie, in een groep met Frankrijk en Zweden, later winnaar en kwartfinalist op het WK. Nu lacht ook het geluk Oranje weer toe, al dwingt de ploeg dat ook af door zijn enthousiasme en vasthoudendheid.

Groepshoofd

Terwijl eerder de vrees bestond voor degradatie uit de hoogste klasse van de Nations League, is nu zelfs de groepszege mogelijk. Belangrijker is dat Oranje in december groepshoofd wil zijn bij de loting voor de EK-kwalificatiereeks. Groepshoofden zijn dan de beste tien landen (van twaalf) van League A van de Nations League. Zij ontlopen de andere landen uit de toptien bij de loting. IJsland eindigt al vrijwel zeker onder Nederland. De kans is heel groot dat Nederland zich onder die beste tien zal scharen met de huidige 3 punten, terwijl nog twee duels resteren om het puntentotaal op te voeren: op 16 en 19 november, thuis tegen Frankrijk (7 punten) en uit tegen Duitsland (1 punt).

Toekomst

‘Geniet er nog maar even van’, zei Koeman aan de vooravond van de derby tegen Belgische journalisten. België is nog steeds goed, maar met name de defensie raakt op leeftijd. De gouden generatie neemt man voor man afscheid. Koeman is in Nederland net begonnen met de wederopbouw. Hij eist veel, complimenteert en levert kritiek, net als de spelers zelf. Pablo Rosario had nauwelijks genoten van zijn debuut omdat hij slecht was ingevallen. ‘Volgende keer zal hij vrijer zijn’, zei Koeman. Het is weer leuk: wachten op volgende interlands.