Lesgeven moet weer aantrekkelijk gemaakt worden, en wel dringend

Een basisschool, ergens in Vlaanderen, vindt al sinds het begin van het werkjaar geen vervangende leerkracht voor het vijfde studiejaar. Alles geprobeerd, niemand te vinden. De juf van het eerste springt in. Ze wordt zelf zo goed en zo kwaad als mogelijk vervangen door een zorgleerkracht. Daardoor komt de werking in alle andere klassen onder druk.

Dit is een reëel voorbeeld, en lang niet uniek. Cijfers die De Morgen opvroeg, leren dat er momenteel zo’n 1.000 vacatures zijn voor leerkrachten in het basis- en secundair onderwijs. Dat is een gigantisch tekort. Op een dynamische arbeidsmarkt kan je nooit alle vacatures invullen, maar een tekort van die omvang is wel degelijk een ernstig probleem. Een probleem dat we tot dusver aan het onderschatten zijn. Tijd om daar wat aan te doen.

Al jarenlang kampt het Vlaams onderwijs met een structureel tekort aan werkkrachten. Het valt te voorspellen dat het knelpunt in de nabije toekomst alsmaar meer zal gaan wringen, wanneer het groeiend aantal kinderen na het lager ook het secundair onderwijs bereikt. Het minste dat je daarvan kan zeggen, is dat we daar vooralsnog niet op voorbereid zijn.

Het voorbeeld hierboven, en de treffende getuigenissen uit de leraarskamer in deze krant, illustreren hoe we dit probleem vandaag meestal ‘oplossen’. We vullen het ene putje door er elders een nieuw te scheppen. We lossen het probleem dus simpelweg niet op.

Dat blijft niet goed gaan. Nederland, waar de situatie nog kritieker is, toont aan hoe somber de toekomst er kan gaan uitzien. In sommige scholen wordt een dag minder lesgegeven, directies kopen leerkrachten bij elkaar weg, ouders dienen bij te springen als oppas.

Lees ook de getuigenissen van deze directeurs: “Ik heb op dit moment 25 personeelsleden te kort”

De situatie is ernstig omdat het lerarentekort uiteraard een rechtstreeks gevolg heeft op de kwaliteit van het onderwijs en dus op de samenleving en latere welvaart. In de heersende cultuuroorlog over het onderwijsniveau gaat het vaak over leerplannen, structuurvernieuwingen en de hoogte van de lat. Maar zelden wordt ook de positie van de leerkracht in rekening genomen. Wie het cijfer van het tekort ziet, beseft dat er ook daar een acuut probleem is.

Minister van Onderwijs Hilde Crevits (CD&V) rijdt geen onaardig parcours. Dat ook zij er niet in slaagt een omvattend en sluitend loopbaanpact voor onderwijspersoneel af te ronden, mag haar niettemin aangerekend worden. Oude kwalen blijven woekeren: planlast, gesjacher met jonge leerkrachten in precair statuut, gebrek aan vorming, vaste benoemingen die soms een eerlijke evaluatie in de weg staan…

Lesgeven zou een van de mooiste maatschappelijke opdrachten moeten zijn. Voor nogal wat jonge onderwijskrachten is het vandaag in de huidige situatie helaas een tweede keus. Wie ook de volgende onderwijsminister wordt, zij of hij zou van het omkeren van die trend de absolute prioriteit moeten maken.

Dat zal daadkracht vergen. En geld, dat ook.