In de jaren 70 dacht de wetenschappelijke wereld dat zonnecrèmes louter een filter op de huid legden, maar door de jaren heen werd duidelijk dat het niet het geval is en de producten in de huid dringen. Op basis hiervan wilde onderzoekster Theresa Michele, verbonden aan het Center for Drug Evaluation Research van de Amerikaanse overheidsorganisatie FDA, uitpluizen in hoeverre dat het geval is. Zij en haar team nodigden 24 proefpersonen uit die gedurende vier dagen, vier keer per dag, exact dezelfde hoeveelheid product moesten aanbrengen. Zowel zonnecrèmes, -lotions als -sprays kwamen aan bod. Tijdens de studieperiode werden bloedstalen van de deelnemers afgenomen, die werden gescreend op de aanwezigheid van vier potentieel gevaarlijke bestanddelen van: avobenzon, oxybenzone, octocryleen en ecamsule.

Gevaarlijke stoffen

Wat blijkt? Deze bestanddelen werden opgenomen in ons bloed. Het ging telkens om een hoeveelheid van iets meer dan 0.5 nanogram per milliliter. Dat niveau brengt de Internationale Raad voor Harmonisatie, een groep regelgevende instanties in de Verenigde Staten die wetenschappelijke en technische kwesties met betrekking tot de registratie van geneesmiddelen beoordeelt, in verband met een verhoogd risico op kanker bij dieren. De auteurs geven zelf aan dat hun resultaten niet willen zeggen dat men zonnebeschermende producten links moeten laten liggen. Ze stippen aan dat er sprake kan zijn van een mogelijk risico bij een zeer intensief gebruik van de producten, namelijk als er elke twee uur een applicatie op 75 procent van het volledige lichaamsoppervlak gebeurt. Het opduiken van de die bovenstaande stoffen in ons bloed spoort wel aan tot verder onderzoek, onder meer naar hormoonverstorende en/of kankerverwekkende effecten.

Volgens dermatoloog Thomas Maselis is er geen reden tot paniek. “Het is inderdaad zo dat bepaalde potentieel kankerverwekkende stoffen in onze bloedbaan worden opgenomen. Maar het is niet omdat iets potentieel gevaarlijk is, dat het effectief ziek maakt. Dat hangt af van zoveel verschillende factoren, waaronder de dosering. Er is nog geen enkele studie verschenen die zegt vanaf welke hoeveelheid deze stoffen gevaarlijk zijn. Het is een beetje hetzelfde verhaal als bij (zwarte) tatoeages. Men weet dat bepaalde bestanddelen in de inkt kankerverwekkend kunnen zijn, maar door de miljoenen tattoos die worden geplaatst zien we het risico op kankers niet stijgen. Er is altijd een groot verschil tussen hypothese en de werkelijkheid.”

Blijven smeren

Toxicoloog Jan Tytgat, verbonden aan de KU Leuven, gaat dieper in op de samenstelling van zonneproducten en nuanceert de bevindingen van de vorsers. “Avobenzone en oxybenzone blokkeren respectievelijk ook UVA- en UVB-straling. Toch angstig om je vertrouwde product nog te gebruiken? Ga dan voor een product op basis van zinkoxide. Het bestanddeel beschermt tegen UVA- en UVB-straling en is niet toxisch."

Tytgat beklemtoont nog dat men geen eenduidige conclusie kan trekken op basis van dit onderzoek wegens enkele belangrijke beperkingen. “Het is geen zwart-witverhaal. Waar en hoe intensief worden de middelen gebruikt? Bij de mens trekken producten anders in op het gezicht dan op de rug, handen en voetzolen. In deze case werd alles trouwens binnen getest, waardoor het effect van hitte, direct zonlicht, vochtigheidsgraad, zweten niet onderzocht werd.” Het is volgens hem steeds belangrijk om te onthouden dat zonnecrèmes, -lotions en -sprays aan strenge medische testen worden onderworpen voor ze in de rekken komen. “De samenstelling moet door een wetenschappelijk comité goedgekeurd zijn”, klinkt het. Blijven smeren is dus de boodschap.