Onze jaarlijkse vakantie is (heel) slecht voor het milieu

Met nog een dikke maand school te gaan, beginnen we af te tellen naar het moment dat we weer met z’n allen massaal op reis vertrekken. Dankzij de lagekostenmaatschappijen nemen we sinds enkele jaren steeds vaker het vliegtuig voor een deugddoend luxueus verblijf in verre oorden.

Voor het eerst hebben Australische onderzoekers op basis van gegevens uit 189 landen op onze planeet de precieze milieukosten van toerisme becijferd. Ze bekeken niet alleen de impact van het transport, maar verrekenden ook de ecologische voetafdruk van de accommodatie voor toeristen, de speciale zomerevenementen en de productie van souvenirs.

Het plaatje is allerminst fraai, schrijven ze in het wetenschapsblad Nature Climate Change. Toerisme draagt jaarlijks voor 8% bij aan de opwarming van de aarde. Dat lijkt weinig, maar het is wel vier keer meer dan tot nu toe altijd werd aangenomen. De sector is zo verantwoordelijk voor ruim 4 miljard ton broeikasgassen per jaar. Bovendien groeit toerisme veel sterker dan andere economische sectoren: de wereldwijde omzet van 4 biljoen euro (een 4 met twaalf nullen) groeit ieder jaar nog met 4% aan. Omgerekend komt er per verdiende toerismedollar ongeveer een kilo CO2 in onze atmosfeer.

Door de lucht

Het mag niet verwonderen dat de luchtvaart de grootste boosdoener is in dit verhaal. Een maand geleden verduidelijkten de initiatiefnemers van de actie Zomer Zonder Vliegen nog dat het vliegtuig ecologisch gezien veruit de slechtste transportmodus is. “Voor wie erover zou twijfelen: vliegen is zo goed als altijd slechter, reizen met trein of bus altijd beter. Een trip van vier personen met het vliegtuig naar Nice is goed voor een uitstoot van 3.140 gram CO2, ruim vier keer hoger dan wanneer ze met de bus zouden rijden en vijf keer meer als ze de trein zouden nemen.”

En toch heeft 90% van de wereldbevolking nog nooit het vliegtuig genomen. De studie toont aan dat de vijftig welvarendste landen samen goed zijn voor de helft van de toerisme-uitstoot. Bovendien gaan inwoners van landen die aan welvaart winnen, zoals China en India, ook almaar vaker op reis. “Toerisme is een luxeartikel dat geen verzadigingsgrens lijkt te kennen”, zegt hoofdonderzoeker Manfred Lenzen van de Universiteit van Sydney.

Toch zijn op dat vlak de Verenigde Staten de grootste vervuiler van allemaal, alleen al goed voor 900 miljoen ton CO2-uitstoot per jaar. Het uitgestrekte land kent een lange traditie van binnenlandse vluchten. Daarnaast blijft het een populaire vakantiebestemming voor citytrippers en natuurreizigers. De lijn Verenigd Koninkrijk-Verenigde Staten voert de lijst van meest vervuilende verbindingen aan.

Groene taks

Hoe zit met België? Volgens de studie is de vliegverbinding tussen ons land en onze populairste vakantiebestemming Frankrijk goed voor een tiende stek in de grootste CO2-verplaatsingen. Een reis naar Amerika kun je niet per trein maken, maar volgens de studie is dat wel het ideale vervoermiddel voor dergelijke (relatief) korte afstanden. “Het vliegtuig ruilen voor de trein zou al een groot verschil maken in de reductie van de uitstoot van broeikasgassen.”

Valt er wat aan te doen? De besparing dankzij zuiniger brandstoftechnologie wordt volledig tenietgedaan door de forse groei in het aantal vluchten. “Het enige dat kan werken, is een flinke toeslag op het vliegticket. Om de uitstoot te compenseren, moet je denken aan 45 dollar (38 euro) extra voor een binnenlandse vlucht en 425 dollar (360 euro) voor een retourvlucht Melbourne-Londen.”

Een andere conclusie richt zich tot de landen die het klimaatakkoord van Parijs hebben ondertekend. Want in de maatregelen om de opwarming terug te dringen, worden toerisme en luchtvaart volledig buiten schot gelaten. Dat terwijl exotische bestemmingen als de Malediven of Great Barrier Reef door de klimaatopwarming dreigen te verdwijnen.