Van de 124 botanische soorten koffie zijn er 75 met uitsterven bedreigd. Omdat we het oerwoud kappen waarin ze groeien en omdat we het klimaat doen opwarmen. Door de komende opwarming die nu al ‘verworven’ is, zullen ook de commerciële plantages ofwel naar koelere gebieden moeten verhuizen, ofwel op hun huidige locatie nieuwe variëteiten kweken, die beter tegen hitte en droogte kunnen. Hetzelfde probleem waar bijvoorbeeld ook de wijnbouwers voor staan.

Dat zeggen onderzoekers, onder leiding van Aaron Davis van de beroemde Britse Kew Gardens, in twee vakbladen tegelijk, Science Advances en Global Change Biology. Davis waarschuwde in 2017 al dat de koffiekweek in Ethiopië en andere traditionele koffielanden het lastiger krijgt. Daar komt nu bij dat de wilde planten die heel wat interessante genen bevatten om de problemen van de commerciële rassen op te lossen, niet lang meer beschikbaar zullen zijn. Van slechts de helft worden nu zaden bewaard in zaadbanken – koffiezaden kunnen niet tegen de invriesmethodes die zaadbanken normaal gebruiken.

Binnen één mensenleven

Commercieel worden eigenlijk slechts twee soorten geteeld: arabica en robusta. En laat nu net arabica heel gevoelig zijn voor klimaatopwarming. De plant is nu al in de Rode Lijst geklasseerd als ‘bedreigd’. Zoals het er met onze uitstoot van broeikasgassen naar uitziet, kan arabica binnen één mensenleven in het wild uitgestorven zijn, zegt Kew in een persmededeling. Wilde arabica levert nu zaad voor de plantages, en wordt bijvoorbeeld in Ethiopië ook volop in het wild geoogst.

Hoe minder wilde soorten overblijven om mee te kruisen, hoe groter de kans dat het eindresultaat slechter smaakt dan vandaag. Als die soorten, waarvan we de genen voor klimaatbestendigheid nodig zullen hebben, goed smaakten, hadden we ze vandaag al commercieel geteeld of ingekruist. Geen riant vooruitzicht voor ’s werelds favoriete drank.

Niet dat de toestand hopeloos is, zegt Davis. We kunnen nog actie ondernemen: bescherming van sommige populaties en gebieden, opname in zaadbanken en levende collecties. En uiteraard de klimaatopwarming tegenhouden.