Niet "cloud seeding", wel El Niño en klimaatopwarming veroorzaakten historische overstromingen in Emiraten en Oman

Op 15 en 16 april viel er in Dubai anderhalf keer zoveel regen als normaal op een jaar. Het hele Arabisch Schiereiland werd toen getroffen door extreme regenval, met uitschieters in de Verenigde Arabische Emiraten (VAE) en Oman. Minstens 20 mensen kwamen om het leven.

Meteen na de feiten beweerde een bron bij het Nationaal Meteorologisch Centrum (NMC) van de VAE dat pogingen om wolken te "oogsten" met de zogenaamde "cloud seeding"-techniek de zware regens mee zouden kunnen hebben veroorzaakt. Die bewering haalde verschillende internationale media, waaronder VRT NWS. Het NMC ontkende later evenwel dat het de dagen voordien aan "cloud seeding" had gedaan. Wetenschappers betwijfelden bovendien sterk dat de techniek, als ze al was toegepast, zo'n sterke impact zou kunnen hebben.  

Een team van 21 klimaatwetenschappers bestudeerde de regenval en besluit vandaag dat "cloud seeding" wellicht geen bepalende invloed gespeeld heeft. "Er worden regelmatig 'cloud seeding'-operaties uitgevoerd in de VAE om regen te ontlokken aan wolken", zegt het World Weather Attribution (WWA). "Maar gezien de enorme afmetingen van het stormsysteem zou er sowieso massief veel regen gevallen zijn, of die operaties nu uitgevoerd zijn of niet."

Het WWA is een gereputeerde, internationale onderzoeksgroep die zich buigt over een van de lastigste kwesties in het klimaatonderzoek. Het onderzoekt hoe groot de rol van de klimaatverstoring precies is bij extreme weersevenementen, zoals hittegolven in Zuid-Amerika of de overstromingen in Pakistan in 2022. Het WWA vergelijkt daarvoor historische metingen met de voorspellingen van klimaatmodellen en de vaststellingen op de grond.

Het WWA stipt aan dat het de cloud seeding-operaties vorige week niet specifiek onderzocht heeft. "Maar zelfs als de techniek was toegepast, dan zou dat geen invloed gehad hebben op de hoeveelheid waterdamp in de atmosfeer", klinkt het. En net die grote hoeveelheid waterdamp in het enorme stormsysteem boven het Arabisch Schiereiland was de belangrijkste factor.

Volgens het WWA speelde het weerfenomeen El Niño, dat momenteel op zijn laatste benen loopt, een veel grotere rol. Korte en intense regenbuien zijn in deze tijd van het jaar niet ongewoon in de regio, en de allerhevigste deden zich allemaal voor tijdens El Niño-jaren. Bovendien zijn die (sowieso al hevige) El Niño-regens nog eens 10 tot 40 procent heviger geworden sinds het begin van de metingen in 1949. 

Dat heeft dan wellicht weer te maken met de klimaatverandering. Al bij de huidige klimaatopwarming van 1,2 graden Celsius kan de atmosfeer ongeveer 8,4 procent meer waterdamp vasthouden. En in zijn laatste reeks van klimaatrapporten besloot het VN-klimaatpanel IPCC met "gemiddelde zekerheid" dat de regenval boven het Arabisch Schiereiland bij 1,5 graden Celsius opwarming "meetbaar hoger" zou zijn.

Normaal kleeft het WWA een precies cijfer op het aandeel van de klimaatverstoring bij extreme weerevenementen. Het besloot bijvoorbeeld dat de klimaatverandering de regenval in Pakistan in 2022 tot 50 procent heviger had gemaakt.

Maar dat was in dit geval niet mogelijk. Daarvoor zijn immers veel historische metingen nodig, om een beeld te vormen van hoe "normale" weersomstandigheden eruit zien, en die vervolgens te kunnen vergelijken met de vaststellingen tijdens de ramp en de klimaatmodellen. 

Die data zijn er niet in de VAE en Oman, omdat regenbuien er sowieso zeer zeldzaam blijven. Vaak blijft het er maandenlang droog. Bovendien hebben er zich nog maar extreem weinig regenbuien van deze omvang voorgedaan sinds het begin van de metingen. Om die redenen zit er te veel variatie in de weinige beschikbare data om ze betrouwbaar te kunnen gebruiken.

Toch besluit het WWA dat "de klimaatopwarming de meest waarschijnlijke verklaring is, om verschillende redenen. Eerst en vooral kan een warmere atmosfeer meer vocht vasthouden. Bovendien kunnen veranderende luchtstromingen onder invloed van de klimaatopwarming de intensiteit van de regenval in bepaalde regio's verder verhogen. En ten slotte zijn er geen andere mogelijke verklaringen voor de toenemende regen in de regio".

"El Niño kunnen we niet tegenhouden, maar de klimaatverandering wel", zegt Friederike Otto van het WWA, en klimatoloog aan het Imperial College London. "Op de VN-klimaatconferentie in Dubai kwam de wereld overeen om de transitie weg van fossiele brandstoffen in te zetten. Maar bijna een half jaar later openen landen nog steeds nieuwe olie- en gasvelden. Als de wereld fossiele brandstoffen blijft verbranden, zullen veel regio's zwaardere en zwaardere neerslag krijgen, en dodelijkere en meer vernietigende overstromingen."