Direct naar artikelinhoud

Politieke impasse Duitsland heeft ook uitwerking op andere Europese machten

De politieke impasse in Duitsland heeft ook haar uitwerking op andere Europese machten. Hoe is de stemming in Parijs, Brussel en Londen?

Bondskanselier Merkel, premier May en president Macron talk bij een EU-top in Brussel op 19 oktober.Beeld afp

Parijs: Macron loopt vast

De politieke crisis in Duitsland is een enorme tegenvaller voor de Franse president Macron, die de Duits-Franse as in Europa in volle glorie wilde herstellen. Het duo 'Mercron' moest Europa nieuw leven inblazen. De Frans-Duitse as was niet alleen in het ongerede geraakt door de achterblijvende economie van Frankrijk, maar ook door het zwakke optreden van Macrons voorganger Hollande. Duitsland beschouwde Frankrijk niet als een betrouwbare partner.

Nu zijn de rollen opeens omgedraaid. Macron maakt een krachtdadige indruk en zit stevig in het zadel. Maar door Duitse crisis heeft hij geen partner meer in Berlijn. Plotseling lijdt Duitsland aan de verlammende verdeeldheid die de Franse politiek zo vaak kenmerkte.

Duitsland is de essentiële partner van Frankrijk in het geheel van het Europese project
Le Monde

Daardoor komt ook Macrons pro-Europese offensief in de lucht te hangen. 'Hoe kan een verzwakte kanselier, een regering zonder meerderheid en een Duitsland dat zich in zichzelf terugtrekt het grote contract bezegelen waarop de president hoopt?', vroeg Le Figaro zich af.

Macrons project is gebaseerd op een wisselwerking tussen nationale en Europese politiek. Hij wil in eigen land orde op zaken stellen om het Franse leiderschap in Europa te herwinnen. Zonder Europees project valt ook de legitimatie voor binnenlandse hervormingen deels weg. In Parijs wordt dan ook vurig gehoopt dat de Duitsers snel hun politieke calculaties staken en hun befaamde pragmatisme en oog voor het algemeen belang hervinden. 'Duitsland is de essentiële partner van Frankrijk in het geheel van het Europese project', schreef Le Monde. 'De Duitse politiek verantwoordelijken zouden zich bewust moeten zijn van die verantwoordelijkheid.'

Peter Giesen

Lees ook

De balans na 6 maanden Macron: de Franse president gaat ongehinderd zijn gang. De drie belangrijkste redenen waarom.

Brussel: EU schakelt terug

'Europa pauzeert niet', bezweert de Europese Commissie bij vragen over de gevolgen van de impasse in de Duitse kabinetsformatie. Commissievoorzitter Juncker en zijn team gaan gewoon door met het presenteren van voorstellen, zoals vandaag met hun oordeel over de ontwerpbegrotingen van de lidstaten. Maar naarmate de Duitse politieke stilstand langer duurt, schakelt de EU wel degelijk een paar versnellingen terug.

Die vertraging treft vooral politiek gevoelige plannen, zoals die voor de toekomst van eurozone. Daarbij gaat het om een Europese garantie voor spaartegoeden en de komst van een Europese minister van Financiën en Economie die de Eurogroep voorzit en (mogelijk) ook deel uitmaakt van de Commissie. Onderdeel van die plannen is een apart fonds voor eurolanden die getroffen worden door zware economische schokken. Let wel, de voorstanders denken aan een 'stabilisatiefonds' van zo'n 500 miljard euro, ruwweg drie, vier keer het huidige EU-budget. Nederland gruwt van dit idee.

Meer nog dan nieuwe verkiezingen in Duitsland vrezen Brusselse diplomaten een minderheidsregering in Berlijn. Een bondskanselier zonder meerderheid verzwakt heel Europa

Op 6 december komt de Commissie met haar eurovoorstellen, waarna de regeringsleiders een week later een eerste discussie hebben. Als het aan EU-president Tusk ligt, leggen de leiders in juni 2018 de toekomst van de eurozone vast, samen met het Europese asielbeleid, nog zo'n controversiële kwestie. Dergelijke verreikende besluiten kunnen niet zonder Duitsland worden genomen. Hoe langer de politieke impasse in Berlijn duurt, hoe meer de Europese vergezichten achter de horizon verdwijnen.

Meer nog dan nieuwe verkiezingen in Duitsland vrezen Brusselse diplomaten een minderheidsregering in Berlijn. Het eerste betekent immers uitstel van de EU-plannen, daarmee valt te leven. Maar een bondskanselier zonder meerderheid verzwakt heel Europa.

Marc Peeperkorn

Londen: Brexiteers zien kansen

Enige Schadenfreude is de Britten niet vreemd. Commentatoren, politici en brievenschrijvers wijzen er maar wat graag op dat Theresa May na het verliezen van haar meerderheid binnen enkele weken een akkoord had gesloten met de Noord-Ierse DUP, terwijl de 'Leider van de Vrije Wereld' vecht voor haar politieke leven. Commentator Andrew Neil sprak zelfs over de grootste crisis in Duitsland sinds 1945, wat de Britse schrijver Simon Kuper ertoe bracht op te merken dat voor veel van zijn landgenoten de Duitse geschiedenis met het einde van de Tweede Wereldoorlog is opgehouden.

Maar de grote vraag is: wat betekent de Duitse situatie voor de Brexit? Bij de Britten leefde eerder dit jaar de hoop dat Angela Merkel na overtuigend gewonnen verkiezingen wat toeschietelijker zou worden - de Britten zou redden zoals de Pruisen dat deden bij de slag om Waterloo. De ware macht van de EU, denken velen in Londen, ligt immers niet in Brussel maar Berlijn. Nu gaat Merkels aandacht vooral naar de problemen in eigen land. 'Duitsland kijkt nu naar binnen en is met zichzelf bezig', merkte een voormalige Duitse ambassadeur in Londen op.

Brexiteers zoals Iain Duncan Smith en Jacob Rees-Mogg hebben May opgeroepen om de zwakte van haar Duitse collega uit te buiten door geen verbeterd geldoffer op de Brusselse onderhandelingstafel te leggen. 'Sit tight', luidt hun devies. Machiavellistisch is de manier waarop de Brexiteers naar de politieke ontwikkelingen op het vasteland kijken, in de hoop dat deze in hun voordeel kunnen uitpakken. Het referendum in Catalonië en het gewelddadige optreden van de politie werd door de eurosceptische media bijvoorbeeld vooral gezien als een 'Europese' crisis.

Patrick van IJzendoorn

De grote vraag is: wat betekent de Duitse situatie voor de Brexit?

De mogelijkheden van Merkel

Wie is 'opperambtenaar' Frank-Walter Steinmeier?
Bondspresident Frank-Walter Steinmeier speelt een sleutelrol bij het oplossen van de impasse in de Duitse politiek. Wie is hij? (+)

Wat er nog mogelijk is voor Merkel
Na het mislukken van de zwart-geel-groene coalitie resten in Duitsland drie mogelijkheden. Welke van de drie het wordt, hangt in grote mate af van bondspresident Steinmeier.

Plots aan de rand van het ravijn
Na het mislukken van de 'Jamaica-coalitie' wankelt de grande dame van de stabiliteitspolitiek. Waarom stapte de FDP eruit?

'Merkel strijkt met de eer en de kleine partijen zitten op de blaren'
We vroegen de directeur van het Duitsland Instituut of dit het einde is van het tijdperk Merkel: 'Het is dom dat ze de Jamaicacoalitie hebben laten knallen.'

Typische Duitse angst
De Duitse bondskanselier was te veel bezig met haar imago en met haar angst voor verkeerde tv-beelden, schrijft Henri Beunders in dit opiniestuk.