Psychiater Dirk De Wachter over een moreel dilemma: ‘Mijn ex maakt me zwart bij de kinderen. Kan ik hen mijn kant van het verhaal vertellen?’

De vraag

“Mijn vrouw en ik zijn drie jaar geleden gescheiden. We kwamen nog min of meer goed overeen, maar zodra ik een nieuwe vriendin kreeg, veranderde dat. Mijn ex doet er alles aan om me zwart te maken bij vrienden en familie, maar dat ze ook slecht spreekt over mij tegen de kinderen, vreet aan mij. Ze vertelt hen dat ik als enige schuld heb aan de breuk. Dat ik gekust heb met een collega is zogezegd de reden waarom we uit elkaar zijn, maar dat ze me vijf jaar lang op emotioneel en fysiek vlak heeft afgeblokt, dat verzwijgt ze. Ze beweert al maanden dat ik een narcist ben. Hoe vaker ze dat woord uitspreekt, hoe meer ik aan mezelf begin te twijfelen en me afvraag of ik misschien echt narcistische neigingen heb. Maar het feit dat ik me die bedenking maakt, bewijst allicht het tegendeel.
Of het haar bedoeling is om mijn vaderlijke autoriteit te ondermijnen, weet ik niet, maar ik heb wel het gevoel dat dat aan het gebeuren is. Ik heb haar verbale aanvallen tot nu toe redelijk stilletjes geïncasseerd, maar ik ben het beu. Mijn kinderen zijn tien en vijftien jaar. Ze krijgen een verwrongen beeld van hun vader, ingegeven door een rancuneuze moeder. Ik heb al geprobeerd om hier met mijn ex over te praten, maar ze smijt de deur in mijn gezicht. Kan ik de kinderen vertellen wat er echt tussen ons is gebeurd of laat ik me verder zwartmaken?”

Het antwoord van psychiater Dirk De Wachter: ‘Zelfs al heb je gelijk over je ex: zadel je kinderen niet op met de ruïnes van jullie relatie’

“Als het koppels niet meer lukt om op een goede manier samen te zijn, probeer ik hen te helpen op een goede manier uiteen te gaan. Eén van de belangrijkste doelstellingen in dat proces is telkens dezelfde: zorgen dat de kinderen zo weinig mogelijk last van de scheiding ondervinden en niet te midden van een strijd van het eigen gelijk belanden. De vraag waarmee deze vader rondloopt, is zeer herkenbaar. We leven in tijden van fluïde relaties en de gevoelens die daaruit voortvloeien, zijn niet altijd constructief. Maar een scheiding hoeft geen problematisch gebeuren te zijn. Veel ouders doen dat goed, mannen doen het soms zelfs beter dan voor de scheiding, omdat ze hun rol als ouder bewuster opnemen. Scheiden hoeft geen lijden te betekenen.”

“In deze casus loopt het helaas minder goed. De volledige situatie ken ik natuurlijk niet, maar ik vermoed dat de kinderen effectief een positieve band hebben met hun vader en dat er geen sprake is van ontoelaatbare situaties zoals mishandeling of misbruik. De vader is wellicht niet goed geplaatst om zelf in gesprek te gaan met zijn ex-vrouw. Alles wat hij zegt zal zij, naar alle waarschijnlijkheid, interpreteren als een nieuwe lading negativiteit. Als de vader de dialoog voor de zoveelste keer zou proberen opentrekken, zal de moeder die poging tot communicatie wellicht opnieuw afwijzen vanuit de redenering: ‘Daar heb je ’m, de narcist die weer eens in zijn eigen gelijk kruipt’. Therapeutische termen sijpelen steeds meer door naar het algemene vocabularium, waardoor mensen elkaar uitmaken voor narcist, borderliner, autist, ... Een zeer nefaste evolutie.”

“If you get stuck, enlarge the system: de vader kan op zoek gaan naar verbindende figuren in hun familie- of vriendenkring die als diplomatische tussenfiguren kunnen fungeren, zonder in het kamp van de vader, dan wel van de moeder te belanden. Een grootouder of een goede vriend van het koppel die oprecht bezorgd is en zonder partij te kiezen de grondtheorie aan de moeder probeert duidelijk te maken: ‘Zelfs al heb je gelijk over je ex: zadel je kinderen niet op met de ruïnes van jullie relatie.’ Als die verbindende figuren er niet zijn of niets aan de situatie kunnen verhelpen, is het een goed idee om een professionele hulpverlener te contacteren. Een gezinstherapeut kan de gezinsleden in verschillende settings spreken: iedereen samen, kinderen apart, ... De kern van de zaak is duidelijk: de ex-partners moeten elkaar leren loslaten, zelfs al zijn er pijnlijke dingen gebeurd waar deze dame slachtoffer van werd. Vooruit kijken en er een positief verhaal van proberen maken, is de enige weg.”

“Ik begrijp dat de man niet langer over zich heen wil laten lopen. De kinderen zijn ondertussen oud genoeg om deel uit te maken van de conversatie, dus hij kan wel enige actie ondernemen. Het kan schadelijk zijn als iedereen hen in het ongewisse laat, en ze enkel de uitlatingen van de moeder horen. Kinderen betrekken ruzies tussen hun ouders altijd een beetje op zichzelf. Ze denken dat zij iets fout hebben gedaan of ergens schuld aan hebben. Het alternatief is dat ze een beetje getrokken zitten tussen twee waarheden, dus de vader moet wel voorzichtig te werk gaan zodat hij de kinderen niet meetrekt in een welles-nietes discussie: ‘Kijk eens gasten, mama is boos op mij, maar wat er tussen ons speelt, heeft niets met jullie te maken. Ik ben het niet eens met de dingen die mama vertelt, maar ik ga jullie niet meesleuren in onze onenigheid. Weet dat ik jullie graag zie en altijd voor jullie zal blijven zorgen.’ Hij moet de ouderlijke twist expliciet loskoppelen van de ouderlijke zorg, die altijd onvoorwaardelijk zal zijn.”