Harare verandert dinsdag in de avondschemering in één grote claxon. Solomon (38) houdt ook niet op met toeteren in zijn Isuzu. 'Miraculeus' is het terugtreden na 37 jaar van Robert Mugabe. Hoe nu verder in Zimbabwe? 'Wat dan ook', zegt Solomon, die in ieder geval nieuwe verkiezingen wil.

Deze datum: 21 november 2017. 'Onze tweede bevrijding', zeggen Zimbabwanen. De eerste was de bevrijding van het witte regime van Rhodesië in 1980, onder regie van de nu vertrekkende Mugabe. Het is de ironie van de geschiedenis. Het aftreden van Mugabe kan de geschiedenisboeken in gaan als een van de wonderlijkste machtswisselingen in Afrika. Even nog leek er frictie te ontstaan tussen het leger en regeringspartij Zanu-pf, maar uiteindelijk is de 93-jarige Robert Gabriel Mugabe weggemasseerd op een manier die wellicht ruimte biedt om te blijven volhouden dat er geen sprake was van een staatsgreep. Het is, al met al, gladjes gegaan.

Emmerson Mnangagwa

En nu? De nieuwe leider wordt waarschijnlijk Emmerson Mnangagwa (75), tot voor kort vice-president. Een man met bloed aan zijn handen. Betrokken bij de geweldscampagne tegen de oppositie rond de verkiezingen van 2008. Betrokken ook bij de massamoord op Zimbabwe's Ndebele-bevolking in 1986, de beruchte Gukuruhundi.

Een hardliner over wie de Amerikaanse ambassadeur al in 2000 aan Washington schreef: hij kan als president 'net zo dictatoriaal uitpakken als Mugabe'. Deze Emmerson Mnangagwa, 'de krokodil', krijgt voorlopig de zegen van verreweg de meeste mensen op straat. Gevraagd naar hun mening lanceren veel Zimbabwanen een drietrapsraket. Eén: 'Alles wat we willen is Mugabe weg.' Twee: 'Zonder het leger zou dat nooit lukken' - het leger intervenieerde nadat Mnangagwa door Mugabe was ontslagen als vice-president. En drie: 'Erger dan onder Mugabe kan het niet worden.' Samengevat heerst er een sentiment van: Mugabe eruit en wie dan leeft, wie dan zorgt.

Wie al wel waarschuwt, is oppositieveteraan David Coltart. Veel van de euforie is 'misplaatst', verklaarde hij na de massabetoging tegen Mugabe op zaterdag. Toen waren er Zimbabwanen, zwart en wit, met borden met de beeltenis van Mnangagwa en de tekst 'bring back our vp (vice-president).' Volgens Coltart is het gevaar dat de militairen nu hun voorkeurskandidaat Mnangagwa in het presidentieel paleis krijgen en dat het leger zal proberen hem daar te houden 'ongeacht wat het electoraat wil'.

Verkiezingen

Het lijkt het geluid van een kritische minderheid. Niet dat er geen andere Zimbabwanen zijn met kanttekeningen. Maar de kans op misdragingen door Mnangagwa en zijn vrienden in het leger neemt volgens bijvoorbeeld David Kilkie (28) af omdat ze door het buitenland 'kritisch' zullen worden gevolgd. De protestmars tegen Mugabe zendt volgens Brenda Dzedenga (33) 'ook een signaal naar de militairen, dat het volk een mening heeft'.

Een verwachting die in elk geval breed heerst, is die van verkiezingen op niet al te lange termijn. Volgens de grondwet moeten die volgend jaar toch al plaatsvinden, uiterlijk rond juli/augustus. Registratie van kiezers was al aan de gang voor de recente omwenteling. Emmerson Mnangagwa zou dus dit proces moeten gaan overzien.

Westerse landen zullen pressie uitoefenen op de nieuwe machthebbers, met als lokkertje bijvoorbeeld het vooruitzicht van afbouw van Zimbabwe's gigantische schuldenlast. Een begin maken met het aanzwengelen van de stilgevallen economie kan voor Zimbabwe's aankomende leiders een manier zijn om de populariteit onder het volk te bewaren.

Afgaande op zijn verklaring van dinsdag lijkt Emmerson Mnangagwa overigens niets minder dan een wedergeboren democraat. Ik zal meegaan met de wensen van de bevolking, schreef hij. En: het volk 'heeft een recht om te demonstreren volgens onze grondwet'.

Oppositieveteraan en scepticus David Coltart vreest niettemin als uitkomst van de volgende verkiezingen een civiel bestuur met als werkelijke macht de generaals. Zoals onder Robert Mugabe.

Voor de komende tijd gaan er in Zimbabwe stemmen op voor een regering van nationale eenheid. Emmerson Mnangagwa en Zanu-pf zullen er allicht geen noodzaak toe zien. De vraag is ook of de oppositie het wil. Een eerder experiment pakte voor oppositiepartij MDC slecht uit. In 2009 werd Morgan Tsvangirai premier in een coalitie met Zanu-pf. Zijn MDC hielp de economie stabiliseren na de hyperinflatie veroorzaakt door Mugabe, maar MDC hield zo ook Mugabe in het zadel. In 2013 verdween MDC weer naar de zijlijn.

Profiel van een van de langst zittende staatshoofden van Afrika
Hij dwong wereldwijd respect af toen hij zijn land in 1980 naar de onafhankelijkheid leidde. Maar onder zijn brute heerschappij werd Zimbabwe een straatarme pariastaat.

Luidt het eind van presidentschap Mugabe een nieuw begin in voor Zimbabwe?
Opgetogenheid over de machtswisseling-in-slowmotion overheerst in Harare. Na 37 jaar nadert eindelijk het einde van het presidentschap van de 93-jarige Robert Mugabe, is de teneur.

Zo vieren de Zimbabwanen feest
Correspondent Mark Schenkel legt de euforie van de Zimbabwanen vast. Bekijk hier zijn foto's.

Zimbabwe kampt met de vloek van de vrijheidsstrijd
De interne cultuur van geweld en trauma's, van heldendom en onderlinge afrekeningen met 'verraders' achtervolgt de machtigste partij Zanu-PF al sinds de onafhankelijkheid in 1980.

Financieel gegoochel in Zimbabwe: niemand weet hoeveel 'echt' geld er eigenlijk nog is
John Chiringah rekent 2 liter aanmaaklimonade af met krediet op zijn telefoon; in Zimbabwe is een schreeuwend tekort aan cash.