De bus is er bijna, meldt de app. En dan verdwijnt hij van het scherm

Geen grotere frustratie dan oeverloos wachten op de bus. Dat ondervond Saar (21) uit Ekeren toen ze onlangs voor haar stage de bus richting Stabroek nam. "De eerste bus was al weggevallen, maar de tweede was op komst", zegt ze. "Zo stond het op het digitale infobord en op de app van De Lijn."

20 minuten, 15 minuten, 10 minuten: Saar telt af. "Nog 3 minuten. Ze kan nu elk moment van achter de kerk komen, dacht ik. Tot ze plotseling van het scherm verdween en de app meldde dat ze al gepasseerd was." Pas drie kwartier later komt de eerstvolgende bus. De chauffeur weet niet wat er met de andere is gebeurd.

Het verhaal van Saar is geen uitzondering, want het gaat niet goed met De Lijn. Nooit eerder waren reizigers zo ontevreden, zo geeft een interne enquête aan. Gaf 71 procent in 2015 en 2016 nog een score van minstens zeven op tien, dan was dat in 2017 nog maar 64 procent. De laagste score ooit, zo meldt De Standaard.

De groeiende ontevredenheid heeft vooral te maken met de dalende stiptheid. Vorig jaar reden bussen en trams vaker niet dan wel op tijd. Slechts 46 procent strookte met de dienstregeling. De rest kwam minstens vijf minuten te laat of twee minuten te vroeg. "De stiptheid is een probleem dat steeds erger wordt", kan directeur-generaal Roger Kesteloot alleen maar beamen.

Bussen en trams komen niet alleen te laat, maar soms ook helemaal niet. Hoewel De Lijn daar geen cijfers over vrijgeeft, is de rituitval volgens reizigersvereniging TreinTramBus een reëel probleem. "Ritten die theoretisch wel bestaan, zijn er in realiteit soms niet", zegt voorzitter Stefan Stynen. "Op de stadslijnen in Mechelen vallen bijvoorbeeld geregeld ritten weg omdat de bussen niet in orde zijn."

Het gebeurt wel vaker dat chauffeurs door materiaalpech niet kunnen vertrekken uit de stelplaats. "De Lijn heeft het moeilijk om haar wagenpark rijdende te houden", zegt Stynen. "Dat ligt voor een stuk aan de veroudering van het materiaal. De oudste bussen zijn intussen al twintig jaar. Maar er zijn ook problemen met de onderhoudsplanning."

Creatieve oplossing

Nog problematischer is het wanneer de chauffeur ontbreekt. Vorig jaar schrapte De Lijn 15 ritten per dag, of 0,15 procent van alle ritten, uit personeelsgebrek. "Vooral in Antwerpen werden daardoor ritten geschrapt", zegt oud-journalist en mobiliteitskenner Herman Welter. "Andere ritten vielen uit, waardoor reizigers tevergeefs stonden te wachten."

Een aanwervingscampagne heeft die acute nood opgelost, maar het probleem is nog niet van de baan. "Kleine onderaannemers van De Lijn lossen dat meestal creatief op", weet Welter. "Zij plukken bijvoorbeeld een monteur uit de garage die met de bus kan rijden. Maar bij De Lijn is alles wat meer gereglementeerd. Ze kunnen moeilijk iemand van achter een bureau plukken."

De Lijn kan wel reservechauffeurs achter de hand houden. Zo doet de NMBS het ook. Maar dat is een dure zaak. In die zin is de vervoersmaatschappij het slachtoffer van de besparingen die de Vlaamse regering aan haar oplegt. Welter: "Dat krijg je ervan als je elke dag moet besparen op je werkingsmiddelen."

Bij De Lijn erkennen ze het probleem, maar nuanceren ze dat. "Soms gebeurt het dat de dispatching een rit inkort om de rijtijden weer op schema te krijgen. Want als ze dat niet doen, vallen er grote gaten in de dienstverlening", zegt woordvoerder Tom Van de Vreken. "Maar het personeelsbestand is intussen weer op sterkte. En we doen ons uiterste best om goed materieel te vinden."

Hoe dan ook zullen reizigers voortaan sneller op de hoogte worden gebracht van geschrapte ritten. "Met onze nieuwe software kunnen we de positie van een bus of tram om de vijftien seconden bepalen", zegt Van de Vreken. "Die gegevens worden via mobiel internet doorgestuurd, zodat ze meteen beschikbaar zijn voor de reiziger."