Rechtenprofessor Giuseppe Conte: de nieuwe Italiaanse premier die niets van politiek kent

De waarschuwing was duidelijk: “We hopen dat niemand een veto stelt op een naam die gekozen is met de steun van de meerderheid van de Italiaanse bevolking”, zei de leider van Lega Nord, Matteo Salvini. “We zullen dat niet accepteren. Het is een figuur waarin beide partijen zich kunnen vinden.” Een uitspraak die kon tellen en gericht was aan de Italiaanse president Sergio Mattarella, aan wie de nieuwe bewindsploeg gisteren achter gesloten deuren werd voorgelegd.

De president kan wel degelijk zijn veto stellen tegen een kandidaat-premier zodra hij vindt dat de man (of vrouw) niet genoeg uitstraling en inhoud heeft om Italië te vertegenwoordigen op internationaal vlak. En daar is in het geval van de 54-jarige Giuseppe Conte wel wat voor te zeggen. Een naam in de politiek is hij niet: niet internationaal, maar zelfs niet lokaal. Tegenover Merkel en Macron zal hij op Europees vlak in het niets verdwijnen.

Langs ramen en deuren

Zelfs de Italiaanse media moesten alle archieven raadplegen om wat terug te vinden over de rechtenprofessor. De man is afkomstig uit Puglia in Zuid-Italië. Hij heeft een eigen advocatenkantoor en doceert aan de universiteiten van Firenze en Rome. Zijn specialiteit is zakelijk recht. Beslagen in zijn gebied zal hij wel zijn, hij passeerde ook langs Yale en de Sorbonne. Maar daarmee is de kous zowat af. Daarnaast vermelden de kranten, zowel links als rechts, dat hij geen bal van politiek kent, en een absolute novice is die Italië uit woelig vaarwater zal moeten loodsen.

Het is meer dan een kleine provocatie om een dergelijke naam voor te leggen aan de president. Die is, zo meldden de Italiaanse media eerder al, verre van opgezet met het regeerakkoord dat de twee partijen hebben voorgelegd. Volgens de plannen gaat Italië het geld langs ramen en deuren buiten gooien, terwijl het een enorme schuldenberg heeft en net niet onder Europese curatele staat. Maar blijkbaar kan de gemiddelde Italiaan zich in die piste vinden. Volgens een recente peiling is de Lega gegroeid van 17 naar 25%, en is de Vijfsterrenbeweging stationair op 32%.

De beurzen hebben minder vertrouwen in de voorgestelde politieke plannen. Toen de naam van Conte viel, werd opnieuw zenuwachtig – neerwaarts – gereageerd.

400 “idiote” wetten

Het gebeurt in Italië bij een moeilijke coalitievorming wel vaker dat een partijloze technocraat als regeringsleider wordt voorgesteld. Maar iemand met zo weinig naam en faam is zelden gezien. Zijn belangrijkste adelbrief is dat hij de persoonlijke advocaat is van Luigi Di Maio, de voorzitter van de Vijfsterrenbeweging. Voor de verkiezingen had Conte ook al de idee van de Vijfsterrenbeweging mee vormgegeven om vierhonderd “idiote” wetten te schrappen die volgens de Vijfsterrenbeweging de economie afremmen.

Eerder was Conte al wel getipt als minister op het nieuwe departement van publieke administratie en vereenvoudiging, wat nog in zijn professionele specialisatie ligt. Maar zijn promotie naar het allerhoogste schavotje kwam als een donderslag bij heldere hemel.

Middenvinger naar Brussel

De figuur van Conte is nog maar eens een bewijs hoe delicaat de coalitie tussen de rechts-extremistische Liga en de populistische beweging is. Hij stapte nog niet zo lang geleden in de Vijfsterrenbeweging. Als grootste partij in de coalitie waren zij aan zet om een figuur naar voren te schuiven. Verwacht wordt dat de nieuwe premier bijzonder weinig macht zal hebben, en de regering achter de schermen geleid zal worden door het koningskoppel: de twee voorzitters Matteo Salvini en Luigi Di Maio. Zelf kon geen van de twee premier worden omdat de respectievelijke achterban dat niet zou tolereren.

Niet alleen de Italiaanse president zal geschokt hebben gereageerd, ook meer dan één Europees staatshoofd zal zich verslikt hebben. De nieuwe Italiaanse coalitie had met het regeerakkoord al een middenvinger opgestoken naar Brussel, met de nakende aanstelling van Conte is de chaos compleet. Hij zal het officiële aanspreekpunt zijn terwijl iedereen zal weten dat hij niet diegene is die aan de touwtjes trekt. Het maakt de communicatie met Europa er nóg moeilijker op.

Partijvoorzitters grijpen de macht

De Italiaanse regeringsploeg is klaar. De twee belangrijkste figuren zullen de respectievelijke partijvoorzitters zijn, Di Maio en Salvini. De eerste zou minister van Werk en Economische Ontwikkeling worden, de tweede minister van Binnenlandse Zaken. Voor beiden is dit een sleutelrol. De Vijfsterrenbeweging van Di Maio heeft een basisinkomen van 780 euro beloofd, de Lega van Salvini wil woord houden wat het terugsturen van honderdduizenden vluchtelingen betreft.

Giampiero Massolo, die momenteel hoofd is van de nationale scheepsbouwmaatschappij, zou minister van Buitenlandse Zaken worden, Giancarlo Giorgetti, de rechterhand van Salvini, minister van Financiën. Verwacht wordt dat de regering deze week wordt ingezworen.