Noodtoestand van kracht op Nieuw-Caledonië na rellen: leger ingezet, avondklok en verbod op TikTok
In Nieuw-Caledonië, een Frans overzees gebied in de Stille Oceaan, is sinds vanavond de noodtoestand van kracht. Het leger wordt ingezet om de havens en de luchthaven te beveiligen. Al de hele week zijn er hevige rellen op het eiland, omdat er een grondwetswijziging op til is die Franse onderdanen meer stemrecht geeft. Er zijn al zeker 4 doden en honderden gewonden gevallen.
Sinds 20 uur Franse tijd (5 uur in Nieuw-Caledonië) is de noodtoestand van kracht. Die is nodig om terug te keren tot rust, aldus de Franse premier Gabriel Attal. "Want de situatie in Nieuw-Caledonië is ernstig. De afgelopen dagen is er een ongekende uitbarsting van geweld geweest, met plunderingen, brandstichting, fysiek geweld en 4 doden, onder wie een politieagent."
Attal kondigde aan dat het leger wordt ingezet om de havens en de luchthaven van Nieuw-Caledonië te beveiligen. Volgens Attal heeft de hoge commissaris van Nieuw-Caledonië, Louis Le Franc, ook een verbod op het sociale netwerk TikTok en een avondklok afgekondigd. Het Franse persagentschap AFP heeft uit goede bron vernomen dat 2 radicale separatisten in Nieuw-Caledonië onder huisarrest zijn geplaatst.
"Het is de absolute prioriteit van de Franse regering om terug te keren naar orde en rust. Dat is een voorwaarde voor elke dialoog", benadrukte Attal. Hij beloofde ook om de Nieuw-Caledonische betrokken partijen uit te nodigen voor een bijeenkomst om een politiek akkoord te kunnen bereiken. "We sparen geen middelen of inspanningen om de terugkeer naar rust mogelijk te maken", klonk het nog.
Protest tegen voorstel tot grondwetswijziging
Vannacht keurde de Franse Assemblée Nationale, het lagerhuis van het parlement, een ontwerp voor grondwetswijziging goed met een grote meerderheid. Die wijziging zou ervoor zorgen dat iedereen die minstens tien jaar in Nieuw-Caledonië woont, mag stemmen in de provinciale verkiezingen.
In 1998 kreeg Nieuw-Caledonië meer onafhankelijkheid van Frankrijk. In een akkoord dat toen gesloten werd, werd bepaald dat enkel de oorspronkelijke bewoners van de eilandengroep, de Kanaks, en buitenlanders die er vóór 1998 waren komen wonen, mogen stemmen in de regionale verkiezingen.
Als de grondwet veranderd wordt, zal voortaan iedereen die sinds 10 jaar in Nieuw-Caledonië woont, mogen stemmen. In de praktijk gaat het over 25.000 kiezers, vooral Fransen. Tegenstanders zeggen dat de nieuwe regeling ervoor zal zorgen dat de stem van de oorspronkelijke bewoners minder gehoord zal worden. Voorstanders argumenteren dat de verkiezingen zo democratischer worden.
Onrust eist slachtoffers
Bij rellen die over de zaak zijn uitgebroken zijn nu al 4 doden gevallen, waaronder een politieagent. Een persoon is doodgeschoten, volgens de vertegenwoordiger van de Franse staat in Nieuw-Caledonië, Louis Le Franc, niet door de politie, maar "door iemand die zichzelf verdedigde". Le Franc zegt ook dat er geschoten wordt tussen relschoppers en militanten die voor de onafhankelijkheid strijden.
Er zijn ook honderden mensen gewond geraakt in het geweld, en meer dan 130 mensen opgepakt. Winkels zijn geplunderd en vernield, ook meerdere scholen zijn beschadigd en blijven tot nader order dicht. Ook de luchthaven in de hoofdstad is gesloten voor commercieel luchtverkeer. Er geldt een avondklok minstens tot morgenochtend om 6 uur, maar deze wordt niet gevolgd. Samenkomsten zijn verboden.
Bekijk : Rookpluimen en uitgebrande voertuigen in Nieuw-Caledonië
De Franse minister van Binnenlandse Zaken, Gérald Darmanin, heeft zijn medeleven aan de familie en vrienden van de overleden politieagent, betuigd via X. "Het geweld dat we zien heeft niets met politiek te maken", zegt hij.
Komt er toch nog overleg?
De grondwetswijziging moet ook nog een laatste horde nemen: ze wordt pas van kracht na goedkeuring van het Congres. Dat is de vergadering van de Senaat en de Assemblée Nationale samen, in het kasteel van Versailles. Zo'n bekrachtiging is nodig als de grondwet wordt veranderd.
President Macron heeft evenwel gezegd dat hij het Congres pas zal samenroepen eind juni. Eerst wil hij nog de beide kanten uitnodigen in Parijs voor gesprekken: de politici in Nieuw-Caledonië die meer onafhankelijkheid willen en de loyalisten. Hij wil ze naar eigen zeggen nog een laatste kans geven om zelf tot een akkoord te komen. Als dat akkoord er niet komt, zal de grondwetswijziging wel sowieso worden doorgevoerd.
Nieuw-Caledonië en Frankrijk
Nieuw-Caledonië of Kanaky bestaat uit een langwerpig hoofdeiland met kleinere eilandjes ten noordoosten van Australië. Het telt ongeveer 270.000 inwoners.
Sinds 1853 maakt het deel uit van Frankrijk, maar de meeste Kanaks (de oorspronkelijke inwoners) zien niet in waarom ze een van de weinige overblijfselen van het Franse koloniale rijk moeten blijven. Lange tijd werden ze gediscrimineerd en ze kregen pas in 1957 de Franse nationaliteit.
Sinds 1988 geniet de eilandengroep van verregaande autonomie, maar Frankrijk blijft bevoegd voor Defensie, Buitenlandse Zaken, Justitie en Hoger Onderwijs.
De oorspronkelijke inwoners of Kanaks vormen ongeveer 40 procent van de bevolking en zijn overwegend voorstander van onafhankelijkheid. Daarnaast zijn er 27 procent Caldoches of afstammelingen van vooral Franse kolonisten die liever de band met het moederland behouden.
Verder heeft Nieuw-Caledonië veel nikkelmijnen. Meer dan een tiende van alle bekende reserves van dat metaalerts ligt op de eilandengroep. Het is na Canada en Rusland een van de grote uitvoerders van nikkel, vooral naar China, Zuid-Korea, Japan en Taiwan.
De Franse president Emmanuel Macron wil de eilandengroep ook graag gebruiken om het Franse belang in de Pacifische regio te benadrukken. China en de Verenigde Staten strijden namelijk om invloed in het gebied.