Na aanhouding toenmalige echtgenoot in zaak-Annie De Poortere: hoe kan iemand 30 jaar lang een duister geheim bewaren?
Hoe kan een dader 30 jaar lang een donker geheim bewaren? Gaat dat makkelijker naarmate de tijd vordert of komt er uiteindelijk soms toch een bekentenis? Die vragen komen naar boven na de onverwachte doorbraak in de 30 jaar oude verdwijningszaak van Annie De Poortere. Vandaag is haar toenmalige echtgenoot aangehouden op verdenking van moord. Al zal het onderzoek nog moeten uitwijzen wat zijn rol precies is geweest.
Nadat het lichaam van Annie De Poortere afgelopen weekend werd teruggevonden vlak bij haar huis in Sint-Martens-Latem is vandaag de toenmalige partner van Annie De Poortere gearresteerd op verdenking van moord.
Volgens de zus van De Poortere zou hij gedeeltelijke bekentenissen hebben afgelegd. Zo zou hij hebben bekend dat hij het lichaam van zijn vrouw heeft begraven. Wat zijn aandeel dan ook is, er blijft veel onduidelijk.
Wat wel duidelijk is, is dat de dader 30 jaar lang heeft kunnen zwijgen. Een duister geheim zo lang bewaren, het lijkt bijna onmogelijk. Toch verbaast het forensisch psychiater Rudy Verelst niet dat het de tactiek is van sommige mensen.
Onmiddellijk schuldinzicht of feiten verdringen
Wanneer iemand een zwaar delict pleegt, kan die verschillende keuzes maken. "De ene persoon zal vrij snel geconfronteerd worden met wat die gedaan heeft. Wanneer die ondervraagd wordt zal die snel schuldinzicht tonen. Anders wordt er zelf verantwoordelijkheid genomen door zelf aangifte te doen."
Aan de andere kant zijn er ook nog mensen die – wanneer ze niet gevat worden – ervoor kiezen een nieuw leven uit te bouwen in de hoop niet meer gevat te worden. "Zij hebben heel wat minder schuldbesef."
Naarmate de tijd vordert gaat men leven alsof het feit niet heeft plaatsgevonden. De persoon 'vergeet' als het ware dat hij of zij betrokken was
Sommigen gaan zelfs zo ver dat ze de feiten in hun hoofd parkeren en negeren. Zo hebben ze er echt nog weinig last van in hun dagelijks leven. "Dat is een vorm van verdringing. We zien dat bij mensen die minder inlevingsvermogen hebben. Dan heb ik het niet over psychopaten, maar gewoon mensen die goed zijn in het 'vergeten' van bepaalde feiten."
Na 30 jaar zwijgen 'afstand nemen van de feiten'
De dader van de verdwijning uit Sint-Martens-Latem is waarschijnlijk iemand uit die laatste categorie. Maar iets 30 jaar lang parkeren, is wel heel lang. "Dat klinkt misschien tegendraads, maar hoe meer tijd er over gaat, hoe makkelijker het is om afstand te nemen van die feiten", legt Verelst verder uit in De Wereld Vandaag op Radio 1.
"Vlak na het feit heeft men nog de vrees gepakt te worden, maar naarmate de tijd vordert gaat men leven alsof het feit niet heeft plaatsgevonden of 'vergeten' dat hij of zij betrokken was."
Verelst vergelijkt het met een soort vecht- of vluchtreactie die normaal optreedt wanneer het brein acuut gevaar detecteert. "De persoon hier heeft er duidelijk voor de vluchtreactie gekozen. Na 30 jaar geeft dat ook wel het gevoel dat die methode succesvol is, want zijn of haar leven is gewoon opnieuw uitgebouwd zonder gevolgen."
Maar echt vergeten kan bijna nooit. "Onze hersenen hebben een soort geheugenchip die je herinneringen - soms onbewust - heel goed bewaart. Tenzij je dement wordt of een hersenafwijking krijgt, hangen al die herinneringen wel goed aan elkaar", zegt ook gerechtspsychiater Lieve Dams in De Afspraak.
"Zwijgen wordt makkelijker met de jaren", legt gerechtspsychiater Lieve Dams uit in De Afspraak:
Levenseinde doet soms praten
Toch gebeurt het soms ook dat een dader nog naar voren komt, ook al heeft die de feiten jarenlang verdrongen en een nieuw leven uitgebouwd. "Dat gaat meestal gepaard met een existentiële gebeurtenis. Denk aan de diagnose van een ongeneeslijke ziekte of wanneer iemand weet dat die bijna gaat sterven", gaat Verelst verder.
De persoon wil bij wijze van spreken vertrekken met een schone lei. Wat ongetwijfeld ook meespeelt, is dat de gevolgen voor iemand die op zijn sterfbed ligt, niet zo groot zijn. "Dat is anders dan wanneer iemand nog een heel leven te gaan heeft."
De toenmalige partner van Annie De Poortere is ondertussen al 78 jaar. Dat kan dus meespelen in zijn verklaringen. Maar wat er 30 jaar geleden precies gebeurd is, moet eerst nog verder uitgeklaard worden in het onderzoek.