CHECK - Neen, in Oekraïne worden geen kinderen naar het slagveld gestuurd

Op sociale media circuleert een video van een busje vol jonge Oekraïense jongens in militaire uniformen. Het zouden kinderen zijn die naar het front gestuurd worden, zo wordt beweerd. Maar dat klopt niet: het gaat om leerlingen van een militaire middelbare school in Kiev, op weg naar een routineschietoefening.

In het kort:

Op sociale media reageren mensen boos of verdrietig op een video van Oekraïense jongeren in militaire kledij in een busje. Er wordt beweerd dat het gaat om "kinderen" die door Oekraïne naar "het slagveld" worden gestuurd.

Maar?

Dat klopt niet. In de video zijn wel degelijk minderjarigen te zien, maar het zijn geen dienstdoende soldaten. Het gaat om leerlingen van een militaire middelbare school, het lyceum 'Ivan Bohoen' uit Kiev. De beelden tonen een gebruikelijke uitstap naar een terrein voor schietoefeningen. Militaire dienstplicht in Oekraïne gaat pas in vanaf de leeftijd van 25 jaar.

Eind maart gaat een video van 19 seconden viraal op sociale media. We zien een bus vol jongens in militaire uniformen die gefilmd worden door een vrouw, eveneens in militaire kledij. 

Over de hele wereld wordt deze video gedeeld met de boodschap dat Oekraïne "bij gebrek aan volwassenen" nu minderjarigen naar het front zou sturen.

De leeftijd voor militaire dienstplicht in Oekraïne lag lange tijd op 27 jaar. President Volodymyr Zelensky tekende deze week een besluit dat die leeftijd verlaagt naar 25 jaar. Enkel vrijwilligers kunnen zich ook vanaf hun 18e aanmelden bij het Oekraïense strijdkrachten.

Volgens de beweringen op sociale media gaat het in de video echter specifiek om minderjarigen, "kinderen". Wat is de context waarin de video is gefilmd? We gaan op zoek naar de oorsprong van de beelden.

Middelbare school

In het tweede deel van de video is, in selfiemodus, de persoon te zien die de beelden maakte. Via Reverse Image Search vinden we de originele video terug op TikTok, op het profiel van een Oekraïense vrouw die Aleksandra heet. De vrouw heeft haar TikTok-profiel in privémodus geplaatst, maar een kopie van haar video (hier gearchiveerd) is nog elders op TikTok terug te vinden.

Een beschrijving ontbreekt echter. Wie zijn de jongens op de beelden?

Op de arm van verschillende personen in de video is een opvallend wapenschild te zien op een blauwe achtergrond. De Italiaanse factcheckers van Open ontdekten dat het gaat om het logo van de militaire middelbare school Ivan Bohoen. Dat lyceum werd al meer dan 80 jaar geleden opgericht en bevindt zich in de Oekraïense hoofdstad Kiev. Minderjarige kadetten krijgen er een militair-patriottische scholing. 

Op de website van de school zijn talloze foto's te zien waarop jongens uniformen dragen met precies hetzelfde logo als de inzittenden van de bus.

Rechts onderaan de foto is het logo van het militaire lyceum te zien op een prijsuitreiking aan het voetbalteam van de school op 26 maart 2024. Bron: website KVL

Schietbaan

Zou het kunnen dat de video toont hoe leerlingen van de school naar "het slagveld" gestuurd worden? Om die vraag te beantwoorden, onderzoeken we de sociale media van het lyceum.

De militaire school heeft een eigen profiel op TikTok. Daar plaatste het lyceum op 9 november 2023 een video online van leerlingen in precies dezelfde blauw-witte bus met gordijntjes als in de virale video (hier geachiveerd).

Het opschrift in het Oekraïens op het filmpje luidt "2 uur voor vertrek naar de schietbaan".

(Lees verder onder de afbeelding.)

Op de virale video (links) is dezelfde bus te zien als op de TikTokvideo van het militaire lyceum Ivan Bohun (rechts).

Een verdere vergelijking van beide video's maakt duidelijk dat het gaat om een uitstap naar een terrein voor schietoefeningen. Op de beelden is telkens een kenmerkend afdak in golfplaten te herkennen.

Op een beeld uit de virale video (links) is hetzelfde afdak te zien op de schietbaan als in een andere video van het militair lyceum (rechts).

De infrastructuur van de schietbaan valt ook te herkennen op verschillende andere socialemediaberichten van de school. De voorbije jaren op Facebook zijn tientallen foto's terug te vinden van oefeningen op dezelfde locatie. 

De precieze dag waarop de beelden in de virale video gefilmd zijn, is moeilijk te achterhalen, maar vorige week nog plaatste het lyceum Ivan Bohoen zelf een TikTokfilmpje online van een training op dezelfde schietbaan.

Conclusie

  • Een virale video van een bus met in militaire kledij uitgedoste jongeren wordt op sociale media voorgesteld als het verschepen van "kinderen" naar "het slagveld".
  • De video toont echter geen dienstdoende militairen, maar leerlingen van het militaire lyceum Ivan Bohoen in Kiev. Die middelbare school is al 80 jaar geleden gesticht en bezorgt kadetten een opleiding op militaire leest geschoeid.
  • De militaire dienstplicht in Oekraïne start echter maar ten vroegste op de leeftijd van 25 jaar. Ook vrijwilligers moeten meerderjarig zijn.
  • Uit analyse van de beelden wordt duidelijk dat het gaat om een busrit die leerlingen van het lyceum naar een terrein voor schietoefeningen brengt. Dat blijkt bovendien een gebruikelijke activiteit voor de kadetten.
  • De stelling dat de video toont hoe Oekraïne minderjarige soldaten - "kinderen" - naar het "slagveld" zou verschepen, beschouwen we daarom als niet waar.

Meer informatie over de factchecks van VRT NWS? 

Zoek je meer verhalen van VRT NWS CHECK over factchecking, desinformatie of online bedrog? Die vind je hier

Wil je weten hoe we te werk gaan bij het factchecken? Dat lees je in dit artikel

Heb je vragen of opmerkingen of wil je weten wie er in ons team zit? Dat lees je in dit artikel.  

Je vindt onze factchecks ook terug bij deCheckers, samen met betrouwbare factchecks van enkele andere Vlaamse en Nederlandse redacties. 

Wil je iets laten checken? Stuur ons dan een mail via check@vrtnws.be.  

VRT NWS is erkend lid van het International Fact-Checking Network

Meest gelezen