"Gaan werken met griep is het slechtste idee ooit": vier dingen die je moet weten nu de griep in het land is
De griep is weer in het land. Gaan er volgende week evenveel Belgen met griepklachten naar de huisarts als deze week, dan spreken we officieel over een epidemie. Vier vragen over het vervelende virus dat elk jaar duizenden Belgen thuis houdt. En waarom vogels de reden zijn dat we er mee blijven zitten.
Waarom komt de griep elk jaar terug?
Als er één zekerheid is in het leven, dan wel dat er elke winter een griepvirus de ronde doet. “Dat komt omdat er ergens op de planeet altijd iemand de griep heeft”, legt griepcommissaris Marc Van Ranst (KU Leuven) uit. “Is het niet in het noordelijk halfrond, dan wel in het zuidelijk halfrond.”
Overal veroorzaakt het voor dezelfde typische symptomen: hoge koorts, koude rillingen, droge hoest, loopneus, hoofdpijn en pijnlijke ledematen. Oorzaak van alle kwaad is het influenzavirus, die de luchtwegen infecteert. Onschuldig is het virus allerminst. Zeker bij risicogroepen, zoals ouderen, maakt het nog elk jaar dodelijke slachtoffers.
Zeker bij risicogroepen, zoals ouderen, maakt het virus nog elk jaar dodelijke slachtoffers
De voorbije jaren bestudeerde Van Ranst de routes die het virus elk jaar aflegt. “Vaak gaat het via Azië, naar Australië, Eurazië en dan naar ons. Dat maakt het voor mij wat makkelijker om te voorspellen wat we gaan krijgen.”
Waarom griep bij ons in de winter toeslaat, is minder goed geweten. “Op de evenaar is dat bijvoorbeeld helemaal niet zo seizoengebonden”, zegt de griepcommissaris. “Het zou om een samenloop van omstandigheden gaan die we niet zo goed snappen. We zouden meer binnen zitten, elkaar zo meer besmetten, er zou minder zonlicht zijn wat virussen activeert… Maar eigenlijk weten we het niet.”
Kunnen we het virus niet uitroeien?
De pokken, polio… Het zijn virussen die de mens bijna helemaal heeft weten uit te roeien. Dankzij een wereldwijd vaccinatieprogramma werd pokken een ziekte van het verleden en ook polio komt in de westerse samenleving niet meer voor.
Bij griep is dat onmogelijk, zegt Van Ranst. “Het virus helemaal vermijden zal nooit lukken. Dat komt omdat de infectie niet alleen bij mensen voorkomt, maar ook bij dieren. Dan voornamelijk vogels.” Om die reden is het voor wetenschappers onmogelijk om het hele virus te vernietigen. “Dat zou betekenen dat je alle vogels moet elimineren. Dat is natuurlijk geen optie”, besluit Van Ranst.
'Griep helemaal vermijden lukt nooit. Dan zou je alle vogels moeten elimineren. Dat is natuurlijk geen optie'
Bij mensen wordt griep veroorzaakt door de influenza type A- en B-virussen. Vervolgens worden die virussen nog eens ingedeeld op basis van de eiwitten die aan de oppervlakte zitten. Zo kom je tot allerlei subtypes zoals H1N1, H3N2…
Welke ‘cocktail’ dit jaar precies de ronde doet, is nog niet helemaal duidelijk. “Het is nog te vroeg om dat te zeggen”, zegt de griepcommissaris. “Voor Europa zou het gaan om een mengelmoes van H3N2 en H3N1. Daarnaast zou het in 10 à 15 procent van de gevallen om influenza B gaan, die was eerder in Australië opgedoken.”
Helpt een vaccin?
Een griepvaccin is een beredeneerde gok. Farmaceutische bedrijven ontwikkelen elk jaar een nieuw vaccin, op basis van de voorspellingen van de Wereldgezondheidsorganisatie. Vaak zijn die juist, maar af en toe valt het voor dat een vaccin onvoldoende bescherming biedt.
“Sowieso: 100 procent bescherming biedt een vaccin nooit”, zegt Van Ranst. “Maar in België hebben we dit jaar gekozen voor het viervoudig vaccin, dat ook bescherming biedt tegen Influenza B. Dat was de goeie gok.” In Nederland kozen ze dit jaar voor het drievoudig vaccin. Daar geven ze inmiddels toe dat dit een foute beslissing was.
'Honderd procent bescherming biedt een vaccin nooit. Maar in België hebben we dit jaar het juiste vaccin gekozen'
Zeker voor de risicogroepen – ouderen, mensen met chronische ziektes, zwangere vrouwen... – loont zo’n griepprik. Voor jonge en gezonde mensen kan een vaccin geen kwaad, maar het wordt ook niet aangeraden. Net voor die groepen kan het later misschien lonen om toch eens griep door te maken. Denk maar aan 2009, toen de Mexicaanse griep lelijk huishield. Wie toen ouder was dan 52, werd in vele gevallen minder ernstig door het virus getroffen. Dat kwam omdat een gelijkaardig virus voor 1957 rondwaarde, waardoor diegene die toen besmet raakten nog wat antistoffen in het lichaam hadden.
Hoe kun je je tegen het virus beschermen?
Wie zich liever niet laat vaccineren, kan toch een aantal voorzorgsmaatregelen nemen tegen griep. Vaak je handen wassen bijvoorbeeld, je vingers zo weinig mogelijk in je mond of ogen brengen, je woning of werkruimte goed ventileren en voorwerpen zoals deurklinken, toetsenborden, afstandsbedieningen… regelmatig schoonmaken.
'Gaan werken met griep is het slechtste idee ooit'
Raak je toch besmet? Dan zit er niks anders op dan het uit te zieken, veel water te drinken, in een goed verluchte kamer slapen en gezond eten. “En probeer zo weinig mogelijk anderen te besmetten”, besluit Van Ranst. “Gaan werken met griep is het slechtste idee ooit.”