Kolonel Letten: de man die heel graag nieuwe vliegtuigen wilde

"Zolang niemand maar kan denken – door misinformatie of niet – dat we meer dan 8.000 vlieguren kunnen vliegen met onze F-16’s!!! Let goed op, alstublieft."

Deze korte mail verstuurde kolonel Letten op 11 december 2016 in het Engels naar een aantal van zijn collega’s binnen het directoraat-generaal Material Resources van het Belgisch leger. In een interne mailgroep werd toen al een paar dagen gepraat over het nut om bij Amerikaanse wapenfabrikant Lockheed Martin nieuwe berekeningen te vragen over de levensduur van de Belgische F-16's. Letten lijkt te suggereren: als jullie berekeningen bestellen, zorg er dan voor dat die de aankoop van nieuwe gevechtsvliegtuigen niet dwarsbomen. De federale regering heeft dan al 15 miljard euro klaargelegd om de vervanger van de F-16 te kopen.

In de tijdslijn van wat er daarna met de berekeningen van Lockheed Martin gebeurde, zitten nog veel gaten. Wat wel vast staat is dat één: Lockheed Martin in april 2017 berekeningen doorstuurde aan het directoraat-generaal van Material Resources waaruit blijkt dat de Belgische F-16's (althans de carrosserie ervan) meer dan 8.000 vlieguren aankunnen. In principe kunnen ze zes tot tien jaar langer vliegen. En twee: dat het directoraat-generaal vervolgens een jaar bleef zitten op die informatie, zonder stafchef Marc Compernol of minister Steven Vandeput (N-VA) hiervan op de hoogte te brengen. Vandeput noemt dit "een zware inschattingsfout" of "manipulatie".

Juiste informatie

Vandeput is intussen een audit gestart, om de affaire verder uit te spitten. Hij wil weten welke officier(en) hebben beslist om – te goeder of kwader trouw – deze informatie niet met hem te delen. De militair die meteen in het vizier komt, is kolonel Letten. 

Hij verbindt verschillende puntjes in het F-16-schandaal. Om te beginnen is hij binnen het directoraat-generaal Material Resources verantwoordelijk voor de dienst die zich bezighoudt met de F-16’s. Het is deze dienst waar in april 2017, via het mailadres van een ondergeschikte van Letten, de berekeningen van Lockheed Martin over het langere leven van de Belgische F-16’s het eerst binnenkwamen.

Letten staat ook bij de geadresseerden in een gisteren uitgelekte mail van mei 2017. Daarin stelt een ondergeschikte van Letten de vraag of de nieuwe berekeningen van Lockheed Martin niet met Compernol en Vandeput moeten gedeeld worden. "Is het niet belangrijk dat de stafchef en minister over de juiste informatie beschikken", schrijft de militair in de mail die naar kolonel Letten, generaals Luc Roelandts en Georges Oculta en naar kolonel Harold Van Pee werd verzonden. Van Pee leidt het aankoopteam van het leger, dat sinds een drietal jaar instaat voor de keuze voor de vervanger van de F-16. 

Informatie van De Morgen leert dat daarop vanuit het aankoopteam contact is opgenomen met Letten. Die verzekerde hen echter dat de berekeningen onvolledig zijn en niet de moeite om hogerop te melden.

_{(lees verder onder de video)}

Objectief of niet?

Vraag is of Letten hier een objectieve analyse maakte of niet? Zijn mail uit december 2016 laat uitschijnen dat hij zijn conclusie al klaarhad. Volgens VRT vroeg Letten enkele weken later aan een ondergeschikte om "de slide met de cijfers over de langere levensduur niet te gebruiken" tijdens een presentatie. "Het is niet het juiste moment. Het aankoopprogramma zit in een cruciale fase nu. We willen dit gevoelige moment niet verstoren."

Een ander element dat de wenkbrauwen doet fronsen: Letten is de vaste vertegenwoordiger van het Belgisch leger op internationale meetings georganiseerd door Lockheed Martin. Het was na zo'n meeting in mei 2016 dat generaal Frederik Vansina, de chef van de luchtmacht, Lockheed Martin kwaad opbelde (volgens een interne mail van de wapenfabrikant "behoorlijk overstuur") omdat er tijdens de vergadering was gesproken over een levensduurverlenging van de Belgische F-16's.

Meerdere militaire bronnen duiden Letten aan als de man die Vansina ingeseind moet hebben – rechtstreeks of via een aantal tussenstations binnen het directoraat-generaal. "Daarvoor zit hij daar: als er belangrijk nieuws is rond de F-16’s moet hij dat doorgeven", vertelt een collega van Letten, die het niet kan geloven dat de kolonel kwade bedoelingen zou hebben. Letten staat goed aangeschreven in het leger. "We kennen hem als een militair die heel plichtbewust zijn werk doet. Hij lijkt me absoluut niet iemand die een loopje neemt met de regels", zegt een hooggeplaatste militair. Maar ook hij kan alleen vaststellen: "Die email is wel heel raar."

Stap opzij

Letten zelf is voorlopig niet bereikbaar voor commentaar. Sowieso heeft de legerleiding iedereen opgedragen om niet met de media te spreken. 

Intussen hebben vier hoge luchtmachtofficieren – de generaals Vansina en Roelandts en de kolonels Van Pee en Letten – wel beslist om tijdelijk een stap opzij te zetten. Dit gebeurde vanmiddag, na een onderhoud met stafchef Compernol en Vandeput. Ze wachten nu thuis op het onderzoek van Vandeput, in de hoop dat dit hun naam zal zuiveren. De eerste resultaten worden binnen drie weken verwacht.

"Ik zet vrijwillig een stap opzij", laat Van Pee weten aan De Morgen, "en ik blijf beschikbaar voor alle vragen rond dit dossier." Binnen N-VA, de partij van Vandeput, valt te horen dat er "lichte druk" is uitgeoefend om een stap opzij te zetten. "Als ze dat niet vrijwillig deden, hadden we hen moeten schorsen. Dat wou iedereen voorkomen."