‘Onze algoritmes hebben geen besef van politiek’

2018 was het jaar waarin de grote technologie­bedrijven ter verantwoording werden geroepen. En gisteren was het bij de commissie Justitie van het Congres de beurt aan Sundar ­Pichai, ceo van Google. Merkwaardig genoeg ging het niet over Russische beïnvloeding en maar een beetje over privacy.

Republikeinse politici hadden deze hoorzitting vooral georganiseerd om Pichai op de rooster te leggen over iets ­anders: de partijdigheid die zou ingebouwd zitten in de algoritmes van Google. Die zouden de progressieve politieke standpunten promoten en de conservatieve benadelen of onzichtbaar maken.

Democraten geloven daar niets van. ‘Geen enkel geloofwaardig ­bewijs steunt deze rechtse samenzweringstheorie’, zei Democraat Jerry Nadler bij het begin van de zitting. Democraten grepen de gelegenheid dan maar aan om Pichai aan de tand te voelen over diens plannen om een gecensureerde zoekmachine te lanceren op de Chinese markt, en over hoe het ­bedrijf gegevens over de locatie van onze smartphones verzamelt en bewaart.

Bij een eerdere hoorzitting, in september, waren toplui van Facebook, Twitter en Google ontboden, maar Pichai kwam niet opdagen. Dat heeft beide partijen behoorlijk boos gemaakt. Pichai had dus wat goed te maken en slaagde daar maar half in.

Voor heel wat Republikeinen staat het intussen buiten kijf: de top en het personeel van Google zijn – net als bij de meeste andere Silicon Valley-bedrijven – overwegend Democratisch gezind, en het kan haast niet anders of dat heeft invloed op de producten. Als je zoekt naar nieuws over Donald Trump, krijg je vrijwel uitsluitend links georiënteerde negatieve berichten te zien, klaagde de president deze zomer zelf in een tweet.

Vervalst

Die tweet was gebaseerd op een telling door een Conservatieve blog. Die beschouwde bijna alle gerespecteerde Amerikaanse media, zoals The New York Times, als ‘links’ (liberal). Toch werden deze twijfelachtige cijfers door Republikein Lamar Smith gisteren tot ‘feit’ verheven. Pichai bleef rustig volhouden dat de zoekmachine ­volledig geautomatiseerd is. ‘Onze algoritmes hebben geen besef van politiek’, zei Pichai. Maar hij kon niet aantonen dat zoekresultaten toch niet, via een of ander on­gewild effect, politiek gekleurd zouden kunnen zijn. Hij zei ook dat het bedrijf niet nagaat welke politieke opinies de ontwikkelaars van het Google-zoekalgoritme op ­sociale media verdedigen.

Conservatieve websites als ­Daily Caller en Breitbart bijten zich al maanden in dit thema vast. Misschien wel omdat dit verhaal goed van pas komt om de aandacht af te leiden van een ander misbruik waar wel harde bewijzen van zijn: de systematische manipulatie van Facebook en Twitter door Russische organisaties, vooral ten voordele van Trump.

Het dichtste bij een ‘bewijs’ van partijdigheid bij Google is een mail die onlangs opdook op de conservatieve website Breitbart. In die mail vertelt Eliana Murillo, de verantwoordelijke voor multiculturele marketing, dat Google inspanningen heeft gedaan om latino’s te overtuigen om te gaan stemmen, maar dat het ‘niet genoeg’ was geweest. Dat suggereert dat alvast sommige mensen binnen Google hadden gehoopt dat latino’s naar de stembus krijgen Clinton aan de overwinning zou helpen. Pichai had het moeilijk om bepaalde passages in die mail uit te leggen. Dat Engels niet zijn moedertaal is, maakte het hem soms extra zwaar.

Een andere Republikein verraste Pichai met de mededeling dat er binnen Google een interne chatgroep zou bestaan met de naam Resist. Dat zou verwijzen naar ­verzet tegen de politiek van Trump. Maar Democraat Ted Lieu veegde dat weg met de opmerking dat de hele hoorzitting ‘tijdverlies’ was en dat wat bij Google gebeurt, valt onder vrijheid van menings­uiting. Een andere Democraat ­tackelde Pichai vervolgens omdat er nog steeds extreemrechtste complottheorieën op Youtube circuleren, onder meer beschuldigingen van kannibalisme aan het adres van Hillary Clinton.

China

Beide partijen pakten Google hard aan op plannen om in China een gecensureerde versie van zijn zoektechnologie uit te brengen. Dat project, codenaam ‘Dragonfly’, lekte onlangs uit. ‘We hebben momenteel geen plannen om in China te lanceren’, dreunde Pichai herhaaldelijk af, maar hij moest toch toegeven dat er een ‘beperkt’ intern project is om die mogelijkheid te onderzoeken. Uitsluiten dat het product er komt, wilde hij niet.

Ook over privacy waren er heel wat vragen, al verkenden die vooral vertrouwd terrein. Pichai hield vol dat de gebruiker voldoende wordt geïnformeerd en zelf kan ­bepalen wat er met zijn gegevens gebeurt; politici van beide partijen mopperden dat die informatie niet duidelijk genoeg is. Pichai herhaalde wat hij al eerder heeft gezegd: dat hij voorstander is van Federale privacywetgeving. Al zegt hij dat volgens critici vooral omdat hij hoopt dat een Federale privacywet milder zal zijn dan de nieuwe, op Europese leest geschoeide wet­geving in Californië.