Direct naar artikelinhoud
Standpunt

Waarop wachten we om de leerplicht te vervroegen?

Bart Eeckhout.Beeld Eva Beeusaert

Bart Eeckhout is opiniërend hoofdredacteur van 'De Morgen'.

Verlaag de verplichte instapleeftijd voor het onderwijs. Het is een evergreen in het publieke debat, van het type 'kort de zomervakantie in'. Elk jaar weer barst dezelfde discussie los… waarna er niets verandert.

Mogelijk is dat weer het geval nu ook de socialistische vakbond ACOD zich uitspreekt voor een verlaging van de leerplichtleeftijd van zes naar vijf jaar. Dat zou bijzonder jammer zijn. Over de concrete aanpak – verlagen naar vijf, vier of drie jaar? – kan je discussiëren, maar de leerplicht verdient meer dan een routineus debatje op het tempo van de waan van de dag.

De leerplicht verdient meer dan een routineus debatje op het tempo van de waan van de dag

Dat het er maar niet van komt om de leerplichtwet aan te passen, is merkwaardig. Voor weinig veranderingen bestaat zo'n kamerbrede politieke steun. Aan Franstalige kant zijn alle partijen ervoor gewonnen. Ook aan Vlaamse zijde hebben na Open Vld en Groen inmiddels ook N-VA, CD&V en sp.a elk hun voorstel klaar. Waarop wachten we dan nog?

Ooit is het wellicht logisch geweest om kinderen pas vanaf zes leerplichtig te maken. Tijden en samenleving zijn evenwel drastisch gewijzigd. De diverse thuissituatie van kinderen doet het risico op ongelijke startkansen in het onderwijs toenemen.

Vlaanderen heeft vandaag al een hoog percentage kleuters dat vroeg instapt in de school. Dat is knap, maar de achterblijvers zitten geconcentreerd in de risicogroep: kansarme gezinnen, gezinnen met een vreemde thuistaal, vooral in de steden.

Een vroegere leerplicht is natuurlijk niet het ultieme en enige wapen voor meer gelijke kansen. Maar de wetenschap toont overtuigend aan dat kinderen beter zo vroeg mogelijk essentiële bouwstenen voor hun cognitieve ontwikkeling, zoals taal, aangereikt krijgen. Door vast te houden aan de late instapverplichting worden juist de kinderen die de steun het meest nodig hebben, kansen op ontwikkeling ontzegd.

Dus nogmaals: waarop wachten we?

De reden waarom er op dit punt zo'n brede kloof gaapt tussen politiek woord en daad, is, zoals Willem Elsschot al wist, altijd dezelfde: praktische bezwaren. Meer kleuters op school zouden de overheid ook meer geld kosten. Dat zou perfect te verantwoorden zijn, maar feit blijft dat die financiering niet voorzien is. En met name in de steden barsten sommige klasjes nu al uit de voegen.

En dan is er nog de grondwet, die leerplichtonderwijs verplicht laat samenvallen met het recht op onderwijs in de eigen levensbeschouwing. Vanaf de vroegste leeftijd moet er dus ook godsdienst of moraal worden onderwezen.

Misschien ligt daar een extra kans? Misschien kunnen we de vervroegde leerplicht aangrijpen om ook dat achterhaalde grondrecht op godsdienstonderwijs te vervangen door een grondrecht op góéd onderwijs. Dan maken we van een praktisch bezwaar een dubbelslag.