Coalitiepartners reageren op uitspraken De Wever over Netanyahu: "Niet doorgesproken binnen regering"

Naar aanleiding van het omstreden bezoek van de Israëlische premier Benjamin Netanyahu aan Boedapest, kreeg premier Bart De Wever (N-VA) gisteren in ‘Terzake’ de vraag hoe ons land zou omspringen met zo’n bezoek.

De Wever zegt dat hij “begrip” heeft voor het feit dat Hongarije Netanyahu niet arresteert. “Ik denk dat wij dat ook niet zouden doen, om heel eerlijk te zijn”, zei De Wever. Nochtans loopt er sinds november 2024 een arrestatiebevel tegen Netanyahu voor vermoedelijke oorlogsmisdaden en misdaden tegen de mensheid in de Gazaoorlog.

 “Er is zoiets als realpolitik”, zegt De Wever. Bij zo'n 'realpolitik' wegen praktische overwegingen zwaarder door dan ethische. “Ik denk niet dat er één Europees land is dat Netanyahu zou arresteren mocht hij op het grondgebied zijn. Frankrijk zou dat bijvoorbeeld niet doen, ik denk dat wij dat ook niet zouden doen.”

Tegelijk zegt De Wever dat hij niet zo ver zou gaan om uit het Internationaal Strafhof te stappen, wat Hongarije wel aankondigde. “Om je dan meteen uit de internationale rechtsorde terug te trekken, dat verband zie ik niet meteen”, aldus De Wever. 

Verschillende partijen binnen de regering reageren op de uitspraken van De Wever, al doet geen enkele minister of partijvoorzitter er uitspraken over voor de camera. Bij CD&V, Vooruit en Les Engagés is te horen dat de uitspraken "niet doorgesproken waren binnen de regering". 

"Dergelijke uitspraken ondermijnen de internationale rechtsregels, wat niet de bedoeling kan zijn", is te horen bij CD&V. "Ze geven leiders met slechte ideeën alleen maar munitie om verder te zetten. Ik zie ons land liever niet de weg opgaan van landen als Hongarije", zegt Kamerlid Els Van Hoof (CD&V).

Volgens Les Engagés komt het helemaal niet aan de regering toe om in zo'n geval over een arrestatie te beslissen. "België blijft achter het Internationaal Strafhof en de internationale regels staan", zegt de partij. "Een eventuele arrestatie van Netanyahu mocht hij naar België komen is sowieso een juridische beslissing die niet aan de regering toebehoort wegens de scheiding der machten."

Volgens oppositiepartij Groen "begeeft De Wever zich hier op een gevaarlijk hellend vlak". "In een land waar de scheiding der machten wel nog geldt, is het aan de procureur om hierover te beslissen", zegt Kamerlid Staf Aerts (Groen). Volgens Groen is het ook "een breuk met bijvoorbeeld Nederland, dat al aankondigde dat ze de beslissing wel zullen respecteren en uitvoeren."

Oppositiepartij Open VLD noemt de uitspraak van De Wever een "flagrante miskenning van het internationaal recht". Volgens de partij gaat die "lijnrecht" in tegen de beleidsverklaring van minister van Buitenlandse Zaken Maxime Prévot (Les Engagés). "Is dit de manier waarop Arizona met de internationale rechtsorde zal omgaan? Met de duim omhoog of omlaag zoals in het Oude Rome waar onze premier zo naar opkijkt?", vraagt Kamerlid Kjell Vander Elst (Open VLD).

Volgens oppositiepartij PVDA "schaart De Wever zich in het bedenkelijke rijtje Europese leiders die het internationaal recht schaamteloos naast zich neerleggen", verwijst Kamerlid Peter Mertens naar Hongarije. "Dat terwijl de barbarij tegen het Palestijnse volk voortduurt. Telkens je denkt dat de bodem bereikt is, wordt de schande steeds groter." 

Ook mensenrechtenorganisatie 11.11.11 veroordeelt de uitspraak. "Terwijl de wereld toekijkt op een gelivestreamde genocide zijn dit soort uitspraken niet gewoon choquerend, ze zijn fundamenteel onaanvaardbaar", zegt Els Hertogen, directeur van 11.11.11. De organisatie roept partijvoorzitters, vicepremiers binnen de regering en parlementsleden op om zich uit te spreken over de zaak. "Wie nu geen positie inneemt, kiest de kant van de macht, van principeloze realpolitik. Niet van de rechtvaardigheid", klinkt het. 

Mag je als land zo’n arrestatiebevel negeren? Dat is open voor een “juridische discussie”, zegt Steven Dewulf, professor internationaal strafrecht aan Universiteit Antwerpen. Dat komt omdat Israël het Internationaal Strafhof niet erkent  - net als de VS, Rusland en China, overigens. Volgens Dewulf is het niet duidelijk of de arrestatiebevelen even dwingend zijn voor zulke ‘niet-verdragspartijen’.

“Het is juridisch niet vanzelfsprekend en absoluut zo dat bevelen tot aanhouding van regeringsleiders die geen verdragspartij zijn, zonder meer uitgevoerd moeten worden. En Israël is geen verdragspartij”, zegt Dewulf.

Concreet gaat de juridische discussie over de vraag of regeringsleiders van niet-verdragspartijen "immuniteit" hebben en dus niet zomaar gearresteerd worden, of dat die immuniteit hier niet geldt. "Er is een juridische discussie gaande of de regels van het Internationaal Strafhof 1 op 1 kunnen worden overgezet naar niet-verdragspartijen", legt Dewulf uit.

Daarnaast wijst de professor op de politieke realiteit. Zelfs als de regels juridisch zouden betekenen dat Netanyahu gearresteerd moet worden, is dat nog niet zomaar afdwingbaar. “Het Internationaal strafhof heeft geen politiemacht of leger, dus je moet bouwen op medewerking en het vertrouwen van staten”, zegt de professor. “Als een staat niet wil meewerken met het Internationaal Strafhof, heb je niet veel mogelijkheden om dat te forceren.”