Voetbal is oorlog, vraag dat maar aan Bart Verhaeghe en Paul Gheysens

“Wel godverdomme, het lef.” Het is 28 januari en Bart Verhaeghe verslikt zich in zijn ochtendkoffie.

Op nog geen drie kilometer van het hoofdkantoor van Uplace voert projectontwikkelaar Ghelamco een mediagenieke stunt uit door op parking C van de Heizel een bulderende graafmachine op te voeren. Een bouwvergunning voor het Eurostadion is er nog lang niet, maar Ghelamco wil met veel machtsvertoon aantonen dat het niet langer wil wachten. Procedures en vergunningen? Die zijn voor watjes.

Bart Verhaeghe loopt intussen al zo’n twaalf jaar zijn persoonlijke processie van Echternach met zijn belevingscentrum Uplace. Tegenstanders van Verhaeghe, en die zijn er genoeg, dichten hem enige agressiviteit toe in zijn jarenlange strijd. Maar één ding moeten ze toegeven, zo bruin als Paul Gheysens van Ghelamco nu heeft zelfs Verhaeghe het nog nooit gebakken. 

Verhaeghe verbijt zijn frustratie en houdt met ingehouden woede de lippen stijf op elkaar wanneer hij nog geen maand later alweer een mediageniek Ghelamco moet trotseren. Op 18 februari houdt de promotor immers een evenement voor de verschillende supportersclubs van de Rode Duivels. De plannen voor het Eurostadion worden getoond, er worden infosessies en brainstorms georganiseerd – onder het mom van inspraak en transparantie. En om de avond de nodige luister te geven, worden klinkende namen opgetrommeld: Gilles De Bilde, Jan Ceulemans, Walter Baseggio. Die laatste orakelt dat “het stadion er is voor de fans, zij moeten er gelukkig van worden.” Die fans snoepen ervan; de criticasters van het Eurostadion, Bart Verhaeghe op kop, worden weggezet als pretbedervers.

Het is een publiek geheim dat Verhaeghe, als vicevoorzitter van de Koninklijke Voetbalbond (KBVB) het Eurostadion niet genegen is. Hij vindt het onrealistisch dat een armlastige voetbalbond zich financieel zou engageren voor een stadion dat enkel met het oog op het EK2020 gebouwd moet worden, en daarna grotendeels leeg zou staan. 60.000 zitjes zou het nieuwe thuis van de Rode Duivels tellen. De huidige stek, het Koning Boudewijnstadion is opgeleefd. Een voetbalstadion van die omvang is evenwel niet rendabel te krijgen, oordeelt de zakenman in Verhaeghe. Die ook wel in de smiezen heeft dat Gheysens voor de inkomsten vooral aast op het retail- en kantoorgedeelte op de site. Waarmee hij lijnrecht de confrontatie zoekt met Uplace.

Anderlecht weg

Dat voetbalclub Anderlecht aanvankelijk het nieuwe Eurostadion zou gebruiken voor haar thuismatchen, schiet bij Verhaeghe – die tevens voorzitter is van concurrent Club Brugge – ook in het verkeerde keelgat. Geen marktconforme vergoeding, en vooral competitievervalsing, luidt het. Anderlecht trekt zich terug uit het dossier.

In de zomer nadert de confrontatie tussen beide zakenmannen het kookpunt. De fanclub van de Rode Duivels, verzameld in de Fanboard 1895, eisen het ontslag van Verhaeghe als vicevoorziter bij de voetbalbond. Ze verwijten hem dubbele petjes. Over de verschillende petjes van Gheysens – die intussen als geheime geldschieter van FC Antwerp is ontmaskerd – geen woord. Hij pompte de voorbije jaren 11 tot 15 miljoen euro in voetbalploeg FC Antwerp. In het geheim, met voormalig zakenman Patrick Decuyper als stroman. Iets wat pas in de loop van dit jaar bekend raakte. De reeds koele relatie tussen Verhaeghe en Gheysens daalt onder het vriespunt.

Sinterklaasakkoord?

Bart Verhaeghe staat nochtans niet alleen met zijn verzet. Intern is de voetbalbond hopeloos verdeeld over de kwestie. De spanning tussen de raad van bestuur van de KBVB en het operationeel management is bij momenten te snijden.

Helemaal ontvlambaar wordt het als Koen De Brabander, de CEO van de Belgische voetbalbond laat weten dat die bond de procedures voor het stadion voortzet, ook als hij de deadline van de UEFA niet haalt. Al gelooft niemand dat het draagvlak voor het Eurostadion overeind blijft eens de hefboom van het EK zou sneuvelen, klinkt het in de wandelgangen van de raad van bestuur. “Dit is een een-tweetje tussen het management en Ghelamco”, zeggen sommigen misnoegd. “Alsof het politieke en communautaire van het dossier al niet voor voldoende vuurwerk zorgt.”

De UEFA, de organisator van het EK, wil intussen weten waar ze aan toe is. Naar verluidt is België het enige van de dertien gastlanden die het EK ontvangen dat een probleemdossier vormt. De tijd begint te dringen, wil de UEFA een alternatief achter de hand hebben voor het geval Brussel er niet uitgeraakt. Op 7 december aanstaande beslist ze definitief of de vier EK-wedstrijden in Brussel zullen doorgaan of niet. Tegen die datum moet er dus een definitieve ‘go’ zijn voor Ghelamco. “Kunnen Bart Verhaeghe en Paul Gheysens een sinterklaas­akkoord sluiten?”, grapt een waarnemer cynisch.

Het is lang een goed bewaard geheim gebleven, maar Paul Gheysens kocht jaren geleden al enkele huisjes op de site waar het Eurostadion moet verrijzen. Zo had hij alvast enkele pionnen op zijn bord mochten tegenpartijen moeilijk doen. Toen het bestuur van Anderlecht daarvan op de hoogte werd gebracht, eiste het dat Gheysens die huisjes weer van de hand deed. In een dergelijk chantagespel wilde de club niet meespelen. Het is une petite histoire, maar tekenend voor de stijl van Paul Gheysens. “Hij is uiterst ambitieus en wil zijn stempel drukken”, zegt een vertrouweling uit zijn entourage. “Hij is een schaakspeler en denkt altijd enkele stappen vooruit.”

Het was dan ook geen toeval dat diezelfde Gheysens jaren geleden een lapje grond (4,5 hectare) kocht op een perceel aan de Blankenbergse Steenweg in Brugge. Op die site moet, als alles goed gaat, tegen 2019 – eindelijk – het nieuwe voetbalstadion verrijzen van Club Brugge. Een lijdensweg en procedureslag, vergelijkbaar met die van Uplace. De inkt van het akkoord over de bestemmingswijziging van de grond in Brugge was nog niet droog, of daar kwam al een glimlachende Paul Gheysens op de proppen met zijn eigendom.

In de entourage van Verhaeghe klinkt het dat ze al enige tijd een dergelijk vermoeden hadden. De verbittering is er daarom niet minder om. Want opnieuw komen de twee kemphanen tegenover elkaar te staan. Opnieuw dreigt een procedureslag uit te monden in vertraging voor een project van Verhaeghe.

Knikkers

Pas op 7 juli werd de akte van de verwerving van die grond door Gheysens publiekelijk, na publicatie in het Staatsblad. “Maar de effectieve verkoopovereenkomst dateert al van lang daarvoor”, zegt Philip Neyt, bestuurder bij Ghelamco. “In de zomer van 2011, lang voordat er sprake was van het stadion van Club Brugge, had mijnheer Gheysens al een akkoord op zak met de eigenaar.” Prompt wordt een document opgevist om dat te staven. Dat het zolang duurde vooraleer de overdracht definitief werd, is te wijten aan een clausule in de overeenkomst. Een geschil over een bouwmisdrijf, en pas als dat van de baan was, verdween de opschortende voorwaarde, klinkt het. “De reden voor die vertraging ligt niet bij Ghelamco, maar bij de verkoper. Welke de volgende stappen zijn?”, kaatst Neyt de bal terug. “Officieel weten wij nog van niets, dus kunnen we ook niet reageren. Laat ons dit rustig en stap voor stap bekijken.”

De site van de Blankenbergse Steenweg wordt in de winter van 2007 al eens genoemd in een rapport, samen met een viertal andere potentiële percelen voor het Brugse stadion. “Gheysens is een pokeraar”, zegt een bankier die hem goed kent. Hij merkt op dat Bart Verhaeghe als voorzitter op de proppen kwam bij Club Brugge begin 2011. “Enkele maanden later verwerft Gheysens in alle stilte dat perceel. En u denkt dat dit toeval is? Dit is pure voorbedachte rade”, schatert hij. “Je koopt geen lapje grond zonder bedoeling. Mannen als Gheysens leven van stromannen die elke vierkante meter weten liggen die interessant kan zijn, of worden. Dat is inherent aan het spel van de ontwikkelaars. Het spel om de knikkers, soms ten koste van het rendement. Gewoon, omdat het kan.” 

Ook de flamboyante ondernemer Joris Ide heeft er enkele hectares verworven. Andere historische eigenaars zijn de kerkfabriek en het OCMW van Brugge. “De verkoop van gronden werd er enkele jaren geleden stilgelegd”, weet een Brugs gemeenteraadslid, “eenmaal bekend raakte dat de zone een bestemmingswijziging zou krijgen”. Het werd duidelijk dat er speculanten op afkwamen, die geld geroken hadden. “Typisch voor projectontwikkelaars die azen op een premie bij de onteigening van de percelen.” Er kan geprocedeerd worden tegen de onteigening, maar schepen van Ruimtelijke Ordening Franky Demon (CD&V) hoopt dat er snel een vergelijk kan worden gevonden tegen een aanvaardbare prijs.

Een kasteel, een voetbalploeg, projectontwikkelaars, een ongelooflijke drive: Bart Verhaeghe en Paul Gheysens hebben veel gemeen, maar hun parcours is anders. “Gheysens is de Chris Froome van de ondernemerswereld”, zegt een topman van een werkgeversfederatie. “Hij wint de Tour, en toch wordt hij uitgejouwd. Hoe dat komt? Hij zoekt de limieten op, snijdt al eens een bocht af. Het trauma uit de jaren 90 zindert nog na. Zijn toen nog kleine bouwgroep werd aangepakt voor zwartwerk. Gheysens vertrok misnoegd en geschandaliseerd in zijn eentje naar Oost-Europa. Zoals een dopingzondaar verdween hij uit de Tour. Hij bouwde er een fortuin op en zette nadien opnieuw voet aan de grond in ons land. Hij wil rehabilitatie en erkenning. Of is het wraak?”, vraagt de man zich vertwijfeld af. 

Verhaeghe is ziedend

En terwijl Verhaeghe na twaalf jaar nog geen put heeft kunnen graven, heeft Paul Gheysens de skyline van Gent hertekend, zegt een financier. “Zijn Ghelamco Arena is hét landmark geworden, je moet het maar doen. Intussen is hij voor Brussel aan het vechten, en blijkt dat hij ook een nieuw stadion wil bouwen in Antwerpen, dat hij in het geheim binnenhaalde. Ik durf hem geen euro toe te vertrouwen, maar ik heb wel respect voor wat hij heeft verwezenlijkt. Niet alleen zakelijk staan Gheysens en Verhaeghe tegenover elkaar, sindsdien ook sportief. Nu gaat het om gezichtsverlies, en geen van beide heeft daar zin in. Geld hebben ze allebei genoeg. Daar gaat het al lang niet meer om. Alleen al het tactische van het spel, daar geniet Gheysens nu van. Terwijl Verhaeghe zich opwindt en ziedend is over de gang van zaken.”

Dat Gheysens nu in Brugge Verhaeghe een ultieme pad in de korf zet, is mooi meegenomen, doch niet initieel de bedoeling, zegt een vertrouweling van de Ieperse bouwheer. “Gheysens is een schaakspeler. Hij zet zijn pionnen uit op meerdere borden tegelijk. Niemand, zelfs niet zijn zonen of de raad van bestuur, heeft zicht op al die pionnen.” Pas als Paul Gheysens de tijd rijp acht, legt hij zijn kaarten op tafel. “Als governance voor een bedrijf van die omvang is dat zeer discutabel. Maar als strateeg kan ik er enkel bewondering voor hebben”, klinkt het.

Bovendien verkijkt iedereen zich op de situatie, zegt de vertrouweling. “Hun beider belangen zijn te groot. En het zijn tevens te veel zakenmensen om elkaar het leven blijvend zuur te maken. Ze komen hier wel uit, als heren onder elkaar.”