N-VA wil gevangenis bouwen in Kosovo voor gedetineerden zonder papieren, hoe haalbaar is dat?

Mensen zonder papieren die een gevangenisstraf moeten uitzitten naar een ander land sturen om daar hun straf uit te zitten: volgens Kamerlid Theo Francken (N-VA) een idee dat perfect kadert in de asielstop die hij en zijn partij al zo lang bepleiten.

Tijdens een recente reis naar de Balkan krijgt zijn idee concreter vorm: wat als België een gevangenis laat bouwen in Kosovo, net zoals Denemarken doet? Om de overbevolking in de gevangenissen aan te pakken betaalt Denemarken op 10 jaar tijd 210 miljoen euro aan Kosovo om ongeveer 300 gedetineerden op te vangen die illegaal in Denemarken verbleven.  

Het voorstel van Francken is opgenomen in het verkiezingsprogramma van de N-VA. Hij ziet het ook als de oplossing om de gevangenissen te ontlasten. Het Belgische gevangenispersoneel dat dagelijks staakt, zal het graag horen, maar hoe haalbaar is het idee? 

An-Sofie Vanhouche, professor criminologie aan de VUB, tempert de verwachtingen. Zeker als de vergelijking gemaakt wordt met Denemarken, want ook daar staat het idee nog niet helemaal op punt. "De gevangenis zelf is al gebouwd. Toch moeten er nog heel wat zaken geregeld worden en blijft er veel onduidelijk", leidt Vanhouche af uit de gesprekken die ze met haar Deense collega's in februari nog had.  

Een gebouw neerpoten is vrij eenvoudig, mensen overplaatsen naar Kosovo niet. "Gedetineerden willen niet zomaar naar een ander land worden overgeplaatst. Het is niet omdat ze veroordeeld zijn, dat ze hun rechten niet behouden."

En daar knelt het schoentje, want de gevangeniskwaliteit moet gelijk zijn aan die van Denemarken. Kunnen de mensenrechten gegarandeerd blijven in de gevangenis in Kosovo? "Dat is het eerste probleem voor Denemarken. Veel juristen achten dat niet haalbaar."

Hoewel die garantie van de gevangeniskwaliteit wel vaststaat in de overeenkomst die de landen onderling hebben gemaakt, is het heel moeilijk die ook echt te controleren. Kosovo behoort namelijk niet tot de Europese Unie en wordt door 5 EU-landen zelfs niet als onafhankelijke staat erkend.  

Kosovo heeft dan wel ingestemd met bepaalde voorwaarden, maar ook bij het land zelf is er wat terughoudendheid. "Zeker over personen die bepaalde delicten gepleegd hebben, zijn ze niet zo enthousiast."

Want wie is verantwoordelijk voor de gedetineerden? "Dat blijft Denemarken, want het gaat om mensen die in Denemarken veroordeeld zijn en in Denemarken een straf zouden moeten uitzitten. Hoe dat dan werkt voor gedetineerden op een ander grondgebied, is nog een grote vraag."

Denemarken is al sinds 2016 op zoek naar een oplossing, maar er blijven zich veel problemen stellen. "Het is duidelijk een project van lange adem en zelfs dan is het nog niet zeker of het zal lukken. Daarom is het ook helemaal geen realistisch voorstel voor België", stelt Vanhouche scherp.  

"Er komen veel meer problemen bij kijken dan initieel gedacht, dus het is absoluut geen oplossing die zo haalbaar is als wordt voorgesteld door N-VA."