Alcohol: graag maat houden in gebruik, maar ook in debat
Geert Van Lerberghe is directeur van Vinum Et Spiritus, sectorfederatie van wijn en sterke drank in België.
Het was andermaal een woelige week voor het debat over alcohol in onze samenleving. Experten waren het oneens over beleidsaanbevelingen en commentator Bart Eeckhout vergeleek de houding van de Belgen ten opzichte van alcohol met die van de Amerikanen tegenover vuurwapens. Laat ons maat houden, in ons alcoholgebruik, maar ook in het debat. En naar oplossingen zoeken die werken.
Wijn en gedistilleerde dranken worden gemaakt met passie en vakmanschap. We zijn er fier op. Dat maakt ons allerminst blind voor de reële risico’s die verbonden zijn met het overmatig drinken van alcohol. De vraag hoe wij onze consumenten kunnen beschermen en aanzetten tot een verantwoorde consumptie is voor onze beroepsfederatie een prioriteit. Wij waren dan ook teleurgesteld over enkele conclusies die in de media werden getrokken door het team van onderzoekers dat de Belgische alcoholwetgeving evalueerden.
Enerzijds opperden de onderzoekers dat prijsstijgingen in België nuttig zijn om drinkgedrag te veranderen, met als voorbeeld de accijnsverhoging op sterke drank van 2015. Anderzijds werd het optrekken van de minimumleeftijd voor alcohol geen prioriteit geacht.
De enige gedragswijziging die de accijnsverhoging teweegbracht, is dat liefhebbers hun flessen inslaan in onze buurlanden
In België is een accijnsverhoging op gedistilleerde drank – die slechts 11 procent van de totale consumptie uitmaakt – niet de manier om alcoholconsumptie aan te pakken, noch onder minderjarigen, noch onder meerderjarigen. Volgens de logica van de onderzoekers zou de extreme accijnsverhoging van 2015 de mensen aanzetten om collectief minder te gaan drinken. Echter, dat gebeurde niet. De enige gedragswijziging die deze accijnsverhoging teweeggebracht, is dat liefhebbers van gin, whisky en jenever (en bij uitbreiding wijn en mousserende wijn) sindsdien hun flessen inslaan in Frankrijk, Luxemburg en, in mindere mate, Nederland en Duitsland waar men voor dezelfde fles tot 10 euro minder betaalt.
De maatregel heeft veel negatieve effecten gehad: ze heeft het economische weefsel van onze sector aangetast, de begrotingsput (die het moest helpen dichten) nog wat dieper gemaakt, de accijnsfraude spectaculair doen toenemen (er was 40 keer meer accijnsontduiking op sterke drank in 2016 dan in 2015), maar ze heeft niet geleid tot minder consumptie. In een kleine en open economie als de Belgische, waarin de helft van de inwoners op minder dan 50 kilometer van een grens woont, heeft een accijnsbeleid limieten – dat zeggen trouwens ook de experten van de OESO – en die limieten zijn we al lang voorbij.
Minderjarigen
Maar wat dan met minderjarigen? Minderjarigen mogen volgens de wet vandaag geen sterke drank drinken. Een brede, repressieve maatregel als een accijnsverhoging, die de hele bevolking treft, inclusief de overgrote meerderheid die op een gematigde manier met alcohol omgaat, is niet het juiste instrument om de groep die de wet op dat punt niet volgt, op het rechte pad te brengen. Geïsoleerde suggesties rond de opvoedende rol van ouders en scholen zullen evenmin jongeren van evidente valkuilen weghouden wanneer ze aangemoedigd worden om – vanaf 16 jaar en onder de vernieuwde vlag van voetbal- en bierminnend België – alcohol te drinken.
Preventie en begeleidende communicatie zijn onmisbaar. Maar een combinatie met het optrekken van de leeftijdsgrens naar 18 jaar is zeker zinvol
Wat wel nodig is, is een coherente aanpak die een duidelijke omslag in de drinkcultuur onder jongeren beoogt. Preventie en begeleidende communicatie zijn daarin onmisbaar. Maar een combinatie met het optrekken van de leeftijdsgrens naar 18 jaar is zeker zinvol. We vinden onze inspiratie vlakbij, in Nederland, waar de minimumleeftijd voor de verkoop van alcohol in 2014 werd geharmoniseerd op 18. Jongeren kopen de alcohol die ze drinken natuurlijk niet altijd zelf. Via NIX18, een flankerende sensibiliseringscampagne, zetten de overheid en een breed scala van partners in op het veranderen van de sociale norm bij zowel jongeren, meerderjarige vrienden als ouders. Uit onderzoek van het Trimbosinstituut is gebleken dat tussen 2011 en 2015 het aantal scholieren tussen 12 en 16 dat ooit alcohol heeft gedronken gedaald is van 66 naar 45 procent. De verhoging en harmonisatie van de leeftijdsgrens heeft in Nederland onmiskenbaar een waardevolle bijdrage geleverd.
Deze week waren het experten die elkaar tegenspraken, vorig jaar geraakten de verschillende regeringen in ons land het niet eens over een nationaal alcoholplan. Laat ons alsjeblief met alle betrokken belanghebbenden aan tafel zitten om te timmeren aan een werkbaar, evenwichtig en doeltreffend alcoholbeleid. Wij willen hieraan constructief meehelpen.
Lees ook
Geselecteerd door de redactie
