Winkelende Grieken in Turkije: "Hier voelen we ons eventjes rijk"
Elke donderdag wordt de markt van Ayvalik, een Turkse stad van 40.000 inwoners aan de Egeïsche kust, overspoeld door Grieken uit Lesbos die er hun inkopen komen doen. In de smalle straten komen twee landen samen die door een economisch dal gaan. In hun malaise vonden ze een win-winsituatie.
De dikke bundel euro’s die de Turkse marktkramer in kuststad Ayvalik uit zijn broekzak tovert, wordt bijeengehouden door een briefje van vijfhonderd. Niet zijn landgenoten zijn verantwoordelijk voor zijn welvaart, wel de Grieken uit Lesbos die elke donderdag massaal de oversteek naar Turkije maken om er hun inkopen te doen. Het Griekse eiland, zichtbaar vanaf de Turkse kust, ligt op een uur varen van Turkije. “Hier voel ik me rijk”, zeggen de Grieken op de Turkse markt. “Of toch voor even.”
Welke crisis heeft het meeste effect op de toestroom van de Griekse koopjesjagers naar Turkije? De meningen op de markt zijn verdeeld. De Grieken wijzen vooral naar de diepe duik van de Turkse lira. De Turkse marktkramers geven de Griekse economie als hoofdreden op. Beiden hebben gelijk. Meer nog, net de wisselwerking tussen de twee economische crisissen – en dus de gedaalde koopkracht – bepaalt dit kleinschalige succes.
Voor vele Grieken is het leven in hun land duur en is hun loon of uitkering laag of onbestaand. De Griek Nicolaas is met zijn hele gezin naar Ayvalik afgezakt. Zijn twee dochters en zoon dragen grote plastieken tassen. "Je moet wel gek zijn om niet de ferry naar Turkije te nemen", zegt hij. In hun tassen zitten vooral levensmiddelen: bananen, handdoeken, groenten en kledij. "We kopen zo veel mogelijk. Zelfs water." Zijn vrouw, die net badlinnen heeft gekocht bij het bij de Grieken populaire Madame Coco, valt hem bij. "Hier voelen we ons rijk. Tot vanavond, wanneer de ferry ons terug naar Lesbos brengt."
Net zoals Nicolaas maakten maar liefst 1.100 Grieken de oversteek voor de donderdagmarkt. Ze komen vroeg in de ochtend aan en vertrekken met de laatste ferry. Volgens de ferrymaatschappij waren het er een week voordien 1.400. Hoe slechter de economie presteert, hoe talrijker ze komen, klinkt het.
De Turkse lira zakte dit jaar met ruim 60 procent tegenover de euro. Voor de Grieken zijn de Turkse prijzen een fractie van die van thuis. Een flesje water: 1 euro in Griekenland, 14 eurocent in Turkije
Spotgoedkope handtassen
De Turkse lira zakte dit jaar met ruim 60 procent tegenover de euro. Voor de Grieken zijn de Turkse prijzen een fractie van die van thuis. Een flesje water: 1 euro in Griekenland, 14 eurocent in Turkije. Een T-shirt: 10 euro in Griekenland, 1,5 euro in Turkije. Toch kreunt de middenstand in Ayvalik niet. "De doorsnee Turk draait momenteel elke lira om. De Grieken daarentegen kopen hier graag en veel. Wat wil een marktkramer meer?", klinkt het overal.
Dat heeft Erol goed begrepen. Hij is eigenaar van verschillende kleine winkels in de binnenstad. Zijn assortiment is divers: handtassen, Turkse lekkernijen, zeep, koffie en thee. Zijn handtassen komen uit Istanbul. "Spotgoedkoop aangekocht", fluistert hij terwijl hij onderhandelt met geïnteresseerde Grieken. "In euro betalen?", vraagt hij in vloeiend Grieks. "Geen enkel probleem."
De koers van de lira schommelt rond de 7,4 per euro, maar de hij rondt af naar 7 of 6. "Maakt toch niet uit", zegt hij. "De handtas is voor hen nog steeds stukken goedkoper dan in Griekenland. Ideaal, toch?"
De Grieken maken de oversteek voor de donderdagmarkt. Ze komen vroeg in de ochtend aan en vertrekken met de laatste ferry. Hoe slechter de economie presteert, hoe talrijker ze komen
Wat Erol doet, gebeurt ook op grotere schaal. Turkse exportbedrijven doen gouden zaken sinds de val van de lira. Toch is de groep minder gefortuneerdere ondernemers veel groter. De prijzen van hun geïmporteerde grondstoffen, half afgewerkte producten of ook productiemiddelen zijn veel hoger door de sterke dollar en euro, en de zwakke lira. Om nog niet te spreken van hun leningen in buitenlandse deviezen. Deze groep verarmt zienderogen en faillissementen lonken.
'Des duivels'
De kans is groot dat Ayvalik nog even de vruchten kan plukken van de wisselwerking tussen twee economische crisissen. Het Griekse steunprogramma is achter de rug, maar beterschap voor de Griek in de straat is nog niet voor morgen. In Turkije smelt de koopkracht verder weg door een vallende lira en hyperinflatie van bijna 18 procent.
Kan Turkije een financieel-economische crisis nog afwenden? De meningen zijn verdeeld. Veel werd verwacht van vorige vrijdag, 13 september. De grote vraag was of Turkije ‘Argentijnse stappen’ zou zetten en een forse renteverhoging zou doorvoeren in een poging de inflatie te beteugelen. En inderdaad: wat de internationale markten hadden gehoopt, gebeurde. De Turkse Centrale Bank verhoogde de rente van 17,75 naar maar liefst 24 procent. De reactie van president Erdogan bleef niet uit. Onmiddellijk na die beslissing herhaalde hij zijn afkeer tegen renteverhogingen, die hij ‘des duivels’ vindt. Zijn uitspraken maakten het positieve effect op de lira bijna onmiddellijk ongedaan.
Beterschap voor de Griek in de straat is nog niet voor morgen. En in Turkije smelt de koopkracht verder weg door een vallende lira en hyperinflatie van bijna 18 procent
Goede zaken, gelukkig man
Toch is het duidelijk dat er iets moet gebeuren. Net voor het weekend kondigde Erdogan aan het begrotingstekort terug te dringen en suggereerde hij dat nieuwe, grote publieke investeringen uitgesteld of geannuleerd zouden worden. Erdogan, die nochtans prat gaat op vaak prestigieuze bouwprojecten van wegen en bruggen, weet dat een oplossing van ergens moet komen.
"Laat ze maar doen", herhaalt Erol als hem gevraagd wordt naar de politiek-economische situatie van zijn land. "Dat is het spel van de grote markt. Zolang ik op mijn kleine markt goede zaken doe, ben ik een gelukkig man." Nicolaas en zijn gezin zitten ondertussen weer op de ferry richting Griekenland. Met plastic tassen, volgestouwd met goedkope Turkse producten. De dag ‘zich rijk voelen’ zit er alweer op.
Lees ook
Geselecteerd door de redactie
