Buffalo’s met blutsen: Gent verdient een beter stadsdebat

Het Ghelamco-dossier doet stof opwaaien. AA Gent-fans bedreigden de auteur van De illegale Ghelamco Arena, Ignace Vandewalle, en vreemde complottheorieën doen de ronde - bijvoorbeeld: het boek zou een listige zet van Club Brugge zijn. Er is nood aan een ernstig debat over grootschalige stadsontwikkeling.

Vandewalle formuleert twee kritieken. Beleidsmakers zouden oneigenlijk omgaan met publiek geld door etentjes te organiseren in een skybox. Is die kritiek fundamenteel? Gaan we verbieden dat er beleidsmatig genetwerkt wordt voor professionele redenen met een maaltijd? In de pers profileren N-VA & CD&V zich als politieke maagden op zoek naar de waarheid over die etentjes in de skybox. Dat die wordt beheerd door cvba Artevelde, waarin ze zelf bestuursleden zijn, is een ongemakkelijke waarheid die men makkelijkheidshalve negeert. Siegfried Bracke nam dus ontslag voor beleid dat hij mee uittekende in de cvba. Net zoals de Optima-commissie en de bespreking van de Publipart-affaire verdienen Gentenaars beter dan deze slechte stukken politiek theater.

Vandewalle stelt ten tweede dat het stadion “illegaal” gebouwd is, omdat er geen openbare aanbesteding is uitgeschreven. De auteur raakt hier een pijnpunt. In de grootschalige stadsontwikkeling in Gent wordt losjes omgegaan met procedures door beleidsmakers en het stadsontwikkelingsbedrijf SoGent. Daarnaast is er een gebrek aan participatie en transparantie. 

Verkeerscongestie

Volgens Vandewalle zou een openbare aanbesteding verplicht zijn, omdat Stad Gent het grootste deel van de middelen investeerde. Stad Gent investeerde 24,8 miljoen euro en watermaatschappij Farys nog eens 18,5 miljoen euro. Burgemeester Termont zwaait met een openbare aanbesteding door SoGent uit 2006. Via die openbare aanbesteding zocht men inderdaad een extra financier voor het Arteveldestadion. Niemand tekende daarop in. De hoofdprivéfinancier (Optima) en de architect (Bontinck) lagen dan al vast, zonder openbare aanbesteding. Een overheidsaanbesteding ware transparanter geweest. Ook een architectuurwedstrijd zou een meerwaarde zijn geweest, ook qua ruimtelijke planning. De Zuid-As van Gent, waar de Ghelamco Arena is ingeplant, is namelijk een bekende plaats van verkeerscongestie.

Het beeld van het Ghelamco-dossier blijft een stadion omgeven door mistbanken. De notulen van de Optima-commissie, met de getuigenissen van onder anderen Paul Gheysens van Ghelamco, Optima-baas Jeroen Piqueur en architect John Bontinck, leren wel iets over hoe het ‘old boys netwerk’ werd aangesproken bij planning en bouw van het stadion. Maar de constructie rond Ghelamco blijft onduidelijk. De PPS via SoGent, over de nv Buffalo (met Stad Gent als grootste aandeelhouder) tot cvba Arteveldestadion (voor 4/5 in overheidshanden) blijft mistig.

De banden tussen AA Gent en Stad Gent gaan ver. Het gaat over aandelen in de cvba met sociaal oogmerk KAA Gent, in ruil voor een overname van een Belfius-lening van 5,5 miljoen euro (voorheen door Farys betaald aan de cvba Artevelde). Zoveel overheidsinvesteringen voor een club die 120 miljoen aan inkomsten boekte, met een winst van 23 miljoen en een vermogen van 26 miljoen euro, roept terechte vragen op over de rol van de overheid. Advocaat Walter Van Steenbrugge stelt legitieme vragen bij de financiële steun voor het stadion, die nooit bij Europa zijn aangemeld, wat volgens hem nochtans verplicht is. Europa sprak zich nooit officieel uit over de grond van de zaak omdat de klacht na een vooronderzoek als onontvankelijk werd beschouwd.

Overheidsaanbestedingen

Het stadsbestuur gaat al te los om met procedures, wat de deur kan openzetten voor vriendjespolitiek of belangenvermenging. Wil men niet van beide walletjes eten: zowel van PPS-procedures als van overheidsaanbestedingen? Men wil én flexibel werken met een zelfgekozen partner én alle touwtjes in handen houden alsof het een klassieke overheidsopdracht betreft?

Onlangs oordeelde de Raad van State over de manier waarop Stad Gent omgaat met procedures naar aanleiding van de bouw van de Ecowijk in Gentbrugge. De Stad Gent had moeten werken met een openbare aanbesteding. De private partner nv Bopro Sustainable Investment (BSI) kreeg gelijk bij de Raad van State. Volgens GD&A advocaten heeft SoGent sinds het begin van het Ecowijk-project een beslissende invloed op het ontwerp en de realisatie ervan. 

Er zou ook wel degelijk sprake zijn van ‘een realisatieverplichting’ die de opdrachtnemer ertoe zou verplichten het project uit te voeren in overeenstemming met de wensen van SoGent. Dit valt onder de definitie van “overheidsopdracht voor werken” (artikel 3, 2°, Overheidsopdrachtenwet van 15 juni 2006). Een soortgelijk verhaal speelt zich af bij het recente aftreden van twee directeurs van SoGent. In verschillende stadsprojecten die via overheidsopdrachten tot stand kwamen, werd de uitkomst gemanipuleerd ten gunste van de gewenste partner. Stad Gent reageerde kort op de bal. Er werd een transparanter kader voor vastgoedontwikkeling opgesteld.

Gezond verstand?

"Waar de grens nog steeds eerder “flou” blijft tussen PPS of overheidsopdrachten, lijkt het gezond verstand de weg te moeten wijzen”, stellen GD&A advocaten. Een wankel uitgangspunt in een politieke realiteit van vastgoedbelangen. Gelukkig boekte het Gentse beleid vooruitgang met een aangepaste deontologische code, de komst van een Gentse bouwmeester en een aangepast kader voor vastgoedontwikkeling via overheidsopdrachten bij SoGent.

Maar Gent heeft nood aan bijkomende stappen. Zoals de Gemeentelijke Commissie Ruimtelijke Ordening (Gecoro) versterken en meer publiek gewicht geven. Er moeten ook klankbordgroepen rond stadsprojecten georganiseerd worden met stadsdiensten én externe experten. Dat zou de politiek van SoGent en Stad Gent transparanter en democratischer maken. Wees transparant over projecten uit het verleden en voer het debat over een stadsontwikkelingspolitiek van de toekomst. Liefst vanaf vandaag, voor er alleen Buffalo‘s met blutsen achterblijven.