Waarom 8 mei ooit een feestdag in België was (maar intussen al halve eeuw niet meer)
Moet 8 mei, de overgave van nazi-Duitsland en het officiële einde van WO II in Europa, opnieuw een officiële feestdag in België worden? Al verschillende keren is het voorstel op tafel gelegd, ook vandaag weer. Tot 1974 hadden alle Belgen een dag vrij op 8 mei, in Frankrijk en andere landen is dat nog altijd zo. Hoe komt dat?
Op 8 mei 1945 tekende de Duitse veldmaarschalk Wilhelm Keitel in Berlijn de onvoorwaardelijke overgave van Duitsland. Overal ter wereld kwamen mensen op straat om de overwinning op nazi-Duitsland te vieren, van Piccadilly Circus in London tot Times Square in New York.
8 mei werd uitgeroepen als ‘Victory in Europe Day’ of ‘VE-day’, een jaarlijkse viering van de overwinning op Nazi-Duitsland. In Rusland en andere landen in Oost-Europa wordt de ‘Dag van de Overwinning’, zoals de dag daar heet, op 9 mei gevierd. Omdat door het tijdsverschil de capitulatie daar pas de volgende dag inging.
Ook in België werd 8 mei een officiële feestdag, toch gaf ze geen aanleiding tot grote vieringen in de jaren na de oorlog. Tot 1974 sloten overheidsdiensten en scholen wel een dag de deur. In België werd meer de bevrijding gevierd, die had al in september 1944 plaatsgevonden met de terugtrekking van de Duitsers en de intrede van de geallieerde troepen.
Regering-Tindemans beperkt aantal feestdagen, regering-Martens schrapt 8 mei officieel
In 1974 beperkte de regering-Tindemans het aantal feestdagen als besparingsmaatregel, omdat de oliecrisis de staatsfinanciën onder druk zette. 8 mei werd voorlopig geschrapt om meer mensen te laten werken en zo de economie te stimuleren. "Maar ook de federalisering van het land speelde op de achtergrond mee", zegt Aerts. "Door de vele feestdagen in mei was de keuze om in die maand te schrappen logisch."
Uiteindelijk schafte de regering-Martens 8 mei als feestdag officieel af in 1983. Zonder veel tegenstand, op enkele proteststemmen bij oudstrijders na. "Dat zegt veel over het collectief geheugen van die periode in België. Bovendien was België al sinds september 1944 bevrijd", zegt Koen Aerts, historicus en professor Geschiedenis aan de UGent.
Door de vele feestdagen in mei was de keuze om in die maand een feestdag te schrappen logisch
Van alle feestdagen in mei, waarom dan precies 8 mei? "Het was de meest neutrale feestdag in die maand", legt professor Aerts uit. "1 mei, de Dag van de Arbeid, was een belangrijke dag voor de socialisten."
De Dag van de Arbeid afschaffen als feestdag zou waarschijnlijk tot een politiek conflict geleid hebben. Bovendien stonden Hemelvaartsdag of Pinksteren niet ter discussie, omdat de regering-Tindemans bestond uit een coalitie met een christendemocratische meerderheid.
Bekijk: In Brussel en Parijs wordt het einde van de Tweede Wereldoorlog herdacht
Wordt 8 mei binnenkort weer een officiële feestdag?
Al in 1995, naar aanleiding van de vijftigste verjaardag van het einde van de Tweede Wereldoorlog, probeerde premier Jean-Luc Dehaene (CD&V) tevergeefs om van 8 mei weer een officiële feestdag te maken.
Sindsdien werden verschillende wetsvoorstellen en resoluties ingediend, maar geen enkele genoot een politieke meerderheid.
Elk jaar rijst de vraag of we van 8 mei opnieuw een officiële feestdag moeten maken, ook dit jaar weer. Zo lanceert Groen vandaag opnieuw het voorstel om van 8 mei een officiële feestdag te maken, ook de PVDA stelde dit enkele jaren geleden voor.
Ook vakbonden, zoals het ABVV en het ACV, en middenveldorganisaties, zoals de 8 meicoalitie en 11.11.11, deden de laatste jaren oproepen om van 8 mei weer een officiële feestdag te maken.
"Vandaag wordt eerder in retrospectie gekeken naar 8 mei", zegt Aerts. "8 mei wordt vooral gezien als een overwinning op het fascisme van nazi-Duitsland."
Overal in België vinden vandaag acties en herdenkingen plaats in het kader van 8 mei.
BEKIJK - Op 8 mei 2023 pleitte rector Herman Van Goethem van de universiteit van Antwerpen er in "De afspraak" voor om van die dag opnieuw een feestdag te maken:
