Italië betaalde al 32 miljoen euro voor onderhoud van inbeslaggenomen jachten en villa's van Russische oligarchen
De Italiaanse regering heeft sinds de start van de grootschalige Russische invasie in Oekraïne ongeveer 32 miljoen euro uitgegeven voor het onderhoud van bevroren Russische tegoeden zoals jachten en villa's. Volgens de wet moet de Italiaanse staat tussenkomen voor die kosten, hoewel het land de vele luxejachten liever officieel in beslag neemt en verkoopt.
In de haven van het idyllische havenstadje Imperia aan de Italiaanse Rivièra liggen honderden boten en jachten te dobberen aan de kade. Het is er een komen en gaan van plezierboten, maar het luxejacht Lady M ligt er al 2 jaar geankerd.
Het 63 meter lange jacht, met een prijskaartje van naar schatting 65 miljoen euro, is eigendom van Aleksej Mordashov, één van de rijkste inwoners van de Russische Federatie, maar sinds de start van de grootschalige Russische invasie van Oekraïne mag het schip de haven niet meer uit.
Onderhoud kost miljoenen
Het schip werd door de Italiaanse regering aan de ketting gelegd als onderdeel van het sanctiepakket dat de Europese Unie heeft afgekondigd tegen Rusland. Daardoor ontzegt Italië Russische oligarchen de toegang tot hun luxejachten, grote villa's en privéjets. In totaal heeft de Italiaanse regering voor zo'n 2,3 miljard euro aan Russische tegoeden bevroren, alleen komen daar nu wel onverwachte kosten bij kijken.
Russische oligarchen mogen dan wel de toegang tot hun eigendom verloren hebben, de vele panden en schepen moeten wel onderhouden worden.
Als de overheid eigendommen in beslag neemt als onderdeel van een juridisch proces, neemt ze ook de verantwoordelijkheid voor het behoud van die eigendommen op zich. Dit kan voortvloeien uit wet- en regelgeving die vereist dat de overheid de in beslag genomen eigendommen in goede staat houdt, totdat het juridische proces is afgerond.
Bovendien worden de jachten en huizen wel nog bemand en bewoond door personeel, en dat moet ook worden betaald. Die kosten vallen dus op de schouders van de Italiaanse staat, en meer bepaald het ministerie van Financiën. De afgelopen 2 jaar heeft dat al 32 miljoen euro aan belastinggeld moeten ophoesten om dat te kunnen betalen.
Want die kosten lopen snel op. "De ligplaats van dit schip kost 12.000 euro per maand in de winter en 13.000 euro in de zomer", vertelt de havenmeester aan France24. "Dan is er nog de elektriciteit die door de haven wordt geleverd. Gemiddeld praten we dan over ongeveer 10.000 euro per maand voor elektriciteit en water." Daarbovenop komen dan nog eens de kosten van verzekering, bemanning, brandstof en onderhoud.
“Ons grootste probleem zijn de jachten”, zei een Italiaanse functionaris aan The Wall Street Journal. “Als de oorlog voortduurt, zouden de lopende kosten mogelijk hun werkelijke waarde kunnen overschrijden.”
Verkopen dan maar?
Het liefst zou Italië de boten officieel confisqueren en verkopen, maar ook dat is niet zo eenvoudig. De Russische tegoeden bevriezen betekent immers niet dat de overheid meteen het eigendomsrecht heeft en de jachten en villa's dus kan verkopen.
In veel gevallen lukt dat pas na een ingewikkeld juridisch proces waarbij bewezen moet worden dat de gesanctioneerde mensen misdaden begaan hebben. Dat kan al snel maanden, zo niet jaren duren.
De weg van bevriezen tot verkoop
De juridische weg tussen het bevriezen van Russische tegoeden en ze als overheid effectief verkopen, is lang. Wanneer de tegoeden bevroren worden, dan mag de eigenaar ze niet langer gebruiken. Als de tegoeden geconfisqueerd worden, dan wordt de overheid de eigenaar en kunnen ze ook verkocht worden.
Om de Russische tegoeden te kunnen confisqueren, moet de staat bewijzen dat de gesanctioneerde persoon effectief de eigenaar is (dat is al moeilijk, want vaak zijn jachten en villa's in het bezit van een doolhof aan postbusbedrijven) en aantonen dat er een misdrijf werd gepleegd. Enkel zo kan een confiscatie gerechtvaardigd worden.
Toch betekent dat niet dat er niets gebeurt. Verschillende Europese landen hebben meer dan 300 onderzoeken geopend tegen gesanctioneerde Russen. Het Amerikaanse ministerie van Justitie heeft een ploeg van 50 medewerkers aangesteld die criminele zaken behandelt. Mogelijk kan dat onderzoek leiden tot het veranderen van eigenaar - en uiteindelijk de verkoop - van de bevroren Russische tegoeden.
Ook elders problemen
Italië is lang niet het enige land met dat probleem. Ook de eilandstaat Antigua en Barbuda krijgt een soortgelijke rekening voorgeschoteld. Daar ligt onder andere de 82 meter lange Alfa Nero van Andrej Grigorjevitsj Gurjev, een Russische miljardair en zakenman.
Voor het kleine landje met slechts 93.000 inwoners is het een ware nachtmerrie geworden om het schip te onderhouden. Alleen al om de airconditioning draaiende te houden - en zo de verspreiding van schimmel tegen te gaan - moet het land elke maand ruim 25.000 euro neerleggen.
Ook hier probeerde de overheid het schip van de hand te doen. Omdat zomaar confisqueren en verkopen niet lukte, gooide men het op de eilandstaat over een andere boeg. De regering keurde een wet goed die stelt dat het schip een gevaar vormt voor de haven in het geval van een zware storm. Daardoor kon het jacht wel inbeslaggenomen en verkocht worden.
Of dat was toch de bedoeling. Voormalig topman bij Google Eric Schmidt wou het schip kopen voor ruim 60 miljoen dollar. Een koopje, wetende dat de waarde ervan geschat wordt op zo'n 110 miljoen euro. Maar een bedrijf dat banden had met oligarch Gurjev startte een juridische strijd en uiteindelijk kreeg Schmidt het benauwd en ging de deal niet door. Dat schrijft The Wall Street Journal. Er wordt nu druk gezocht naar een andere kandidaat-koper.