Daarom ziet u geen vogels tijdens een storm (al zijn er ook kamikazepiloten)

Is het u al opgevallen dat je tijdens het hoogtepunt van de stormwinden geen vogel ziet? Niet in de lucht, niet in de heen-en-weer zwiepende takken. De Britse bioloog Lyall Watson bedacht een alternatieve schaal van Beaufort, waarbij hij de invloed van de wind op plant en dier uittekende. Volgens hem wagen maar weinig vogels zich bij windkracht 8 in de lucht, bij windkracht 9 zie je hooguit enkele zwaluwen en eenden vliegen. Windkracht 10 houdt alle vogels aan de grond. Maar waar dan?

“Vogels kunnen zeker heel wat wind hebben”, zegt Jan Rodts van Vogelbescherming Vlaanderen. “Ze zijn dat gewend. Zelfs bij stevige windvlagen vliegen veel verschillende vogels af en aan alsof er helemaal niets aan de hand is. Alleen tijdens de heel sterke rukwinden zie je amper een vogel het beste van zichzelf geven in de lucht. De dieren houden zich dan gedeisd. Een ongeval is nooit ver weg. Vogels wegen ultralicht en hebben holle botten. Zo kunnen ze door de wind al heel snel ergens tegenaan geblazen worden.”

In conditie blijven

“Vogels zoeken een schuilplek op, net zoals ze bij regen doen”, zegt Rodts. “Ze moeten hun verenkleed in conditie houden. Als hun veren kletsnat worden, kan de vogel onderkoeld geraken en ziek worden. Een vogel die niet waterdicht is, legt vroeg of laat het loodje. Dat noemen we dan natuurlijke selectie. Daarom brengen ze zichzelf in veiligheid.”

Volgens natuurstudies voelen vogels aan de veranderende luchtdruk dat er een storm op til is. “Ze zoeken dan beschutting in omgevingen die het meest aan hen zijn aangepast”, klinkt het bij het European Zoo Nutrition Centre. “Watervogels schuilen in het riet, zangvogels in dichte struiken en hagen of eventueel zelfs gebouwen. Zeevogels blijven meestal op zee.”

Al zijn ze daar ook niet altijd veilig. In de vogelopvangcentra aan de kust spoelen bij heftige stormen telkens weer vogels aan die eigenlijk diep op zee overwinteren. Vaak gaat het om jonge vogels die door de wind van hun plek zijn geblazen. Ze komen in gebieden terecht waar ze door hun onervarenheid amper voedsel vinden en geraken volledig uitgeput. Soms zijn ze extra verzwakt omdat ze in olievlekken zijn terechtgekomen.

Toch zijn er ook landvogels die het lot lijken te tarten en plezier beleven aan wat dolle wind. “Er zijn enkele vogelsoorten die er een spelletje van maken om in stevige wind te vliegen. Kauwen staan daar bekend om. Maar ook slechtvalken die in onze steden broeden, zie je wel eens de sensatie van hevige wind opzoeken. Sommige dieren lijken zich dan bijna als kamikazepiloten te gedragen.”

Spreeuwenboom

Soms treffen de beukende natuurelementen de dieren op een andere manier. “In het stadspark waar wij zitten (in Sint-Niklaas, red.) heeft een oude boom het door de storm begeven”, vertelt Jan Rodts. “Erger zou het geweest zijn wanneer de grote apenboom voor het kasteel omgewaaid zou zijn. Daar verzamelen iedere avond bij schemering tientallen spreeuwen om er de nacht door te brengen. Als die nu omver zou liggen, zitten de spreeuwen met een tijdelijk huisvestingsprobleem. Een heel ander verhaal zou het zijn wanneer deze stormwinden in maart of april razen. Dan waaien heel vaak jongen uit de nesten, of gewoon hele nesten uit de bomen. De schade is dan heel groot. Maar in deze winterperiode hoeven we ons niet zo heel veel zorgen over hen te maken.”