Coen Stork en Mandela hadden een bijzondere band

De dag dat hij 'die ontzettend warme, persoonlijke brief' in handen kreeg van Nelson Mandela, staat oud-diplomaat Coen Stork in het geheugen gegrift. Hij koestert die brief. Heeft, na deskundig advies te hebben ingewonnen, het papier laten ontzuren en bewaart hem in een speciaal mapje, zodat hij beter wordt geconserveerd. Stork dubt nog of hij hem aan zijn kinderen of aan een of andere instelling zal nalaten. 'Ik kreeg hem op donderdag 11 juni 1964, op de dag van het vonnis in het Rivoniaproces, via advocaat George Bizos in handen. Mandela bedankte mij voor mijn voortdurende aanwezigheid in de rechtbank. Dat is het mooiste wat ik ooit heb gekregen in mijn buitenlandse carrière.' Stork was, samen met twee Amerikanen, waarnemer tijdens het proces waarin Mandela en andere ANC-leiders de doodstraf riskeerden wegens samenzwering tegen het apartheidsregime. Mandela kreeg levenslang.

'We zaten daar om verdachten te steunen en te voorkomen dat er onregelmatige dingen zouden gebeuren', zegt hij. 'Buitenlandse Zaken had toen nauwelijks van Mandela gehoord. Godzijdank was de oude ambassadeur net vertrokken. De nieuwe keek normaal tegen de apartheid aan en van hem kreeg ik alle ruimte om het proces op de voet te volgen.' Van het proces is hem verder vooral de rede bij gebleven die Mandela aan het einde afstak, 'op 20 april, de verjaardag van Hitler'. 'Die speech was zo aangrijpend. Hij zei dat hij wilde sterven voor zijn idealen. Je kon een speld horen vallen. Zelfs de rechter was onder de indruk.'

Veel later speelde dé brief opnieuw een rol in zijn contact met Mandela, die inmiddels president was van Zuid-Afrika. Storks vrouw Ellen, fotojournaliste, zou hem met een correspondente van de Financial Times fotograferen voor de omslag van een boek. 'Ik woonde toen al lang in Amsterdam en had Ellen de brief gefaxed. Mandela nam nauwelijks de tijd meer voor interviews en fotomomenten. Honderden journalisten zwermden altijd om hem heen. Hij was wat knorrig. Ellen raapte al haar moed bij elkaar en zwaaide met de brief. Hij las hem staande, ging zitten, las hem nog een keer, omhelsde Ellen en zei: We share a wonderful person.'

Vervolgens schreef hij achter op een foto die Ellen van hem had gemaakt op een balkon in Kaapstad: "To Coen Stork, a wonderful friend". Die hangt ingelijst in mijn keukentje. Er zijn zoveel mensen die hem bewonderen, daar was hij aan gewend geraakt. Maar steunpilaren uit die begintijd, die hadden een bijzonder plekje in zijn hart.'