Liveblog - VRT-journaliste Inge Vrancken: "De-escalatie tussen Iran en Israël is op dit moment ingezet, maar situatie blijft delicaat"

We sluiten deze liveblog af voor vandaag. De verdere ontwikkelingen blijven we uiteraard opvolgen. 

Volgens VRT-journaliste Inge Vrancken is de de-escalatie tussen Iran en Israël "voorlopig ingezet". Dat zegt ze in Terzake op VRT Canvas. De voorbije weken was de spanning tussen de twee landen erg opgelopen en er werd gevreesd voor een verdere escalatie met het risico op een regionale oorlog in het Midden-Oosten.

Vanochtend vroeg was er nog een aanval op Iran, die wordt toegeschreven aan Israël. "Je kan het een kleine afgemeten reactie noemen (op de grootschalige aanval van Iran op Israël vorig weekend, red.) en daar is het voorlopig bij gebleven", aldus Vrancken. "Als je nu kijkt, kan je zeggen dat de de-escalatie tussen Iran en Israël op dit moment is ingezet."

"Maar ik zeg wel op dit moment, op korte termijn", voegt Vrancken eraan toe. "De voorbije twee weken zijn er grenzen overschreden door elkaar rechtstreeks aan te vallen. Dat hebben we eigenlijk nog nooit voorheen gezien." De situatie blijft dus delicaat, luidt het besluit.

Er zijn geen slachtoffers gevallen en er is geen schade gemeld bij de "Israëlische droneaanval" deze ochtend. Dat meldt de Iraanse minister van Buitenlandse Zaken. "De Zionistische regimepers probeert in een wanhopige poging om van een nederlaag een overwinning te maken. Dit terwijl de neergehaalde mini-drones geen schade hebben aangericht of slachtoffers hebben gemaakt."

Teheran zegt ook dat het geen vergeldingsactie plant. Israël heeft nog steeds niet gereageerd op het incident.

De spanningen tussen Israël en Iran nemen toe nu afgelopen nacht ontploffingen zijn gehoord bij de Iraanse stad Isfahan. Het is nog niet helemaal zeker dat het om een Israëlische aanval gaat, maar het conflict tussen de 2 landen dreigt wel te escaleren. Iran is een van de grootste militaire machten van het Midden-Oosten, maar is het opgewassen tegen het moderne leger van Israël?

De zeven grote westerse industrielanden (G7) hebben gewaarschuwd voor een escalatie van het conflict in het Midden-Oosten na berichten over een mogelijke Israëlische aanval op Iraans grondgebied. Volgens de Italiaanse minister van Buitenlandse Zaken Antonio Tajani is het nu tijd voor "de-escalatie".

"We roepen alle partijen op om een positieve bijdrage te leveren", zegt de minister, die ook meedeelt dat de agenda van de bijeenkomst gewijzigd was om het over de explosies in Iran te hebben. "De G7 steunt de veiligheid van Israël, maar we roepen alle partijen op om escalatie te voorkomen."

In "VRT NWS journaal" wijst oorlogsjournalist Rudi Vranckx op de timing van de aanval, die volgens hem merkwaardig te noemen is. "Het is vandaag de 85e verjaardag van de Iraanse ayatollah Ali Khamenei."

"Daarnaast heb je het vrijdaggebed. Normaal zijn er het vrijdaggebed heel vurige speeches die oproepen tot de vernietiging van Israël. Net vandaag was dat niet zo. Men wil duidelijk geen regionale oorlog." 

De Iraanse president Ebrahim Raisi heeft een toespraak gehouden zonder een woord te zeggen over de explosies die enkele uren eerder werden gemeld. Bij zijn toespraak tot enkele honderden mensen in de noordoostelijke stad Damghan, spreekt Raisi heel kort over de gespannen internationale situatie in het Midden-Oosten.

Deze operatie, verwijzend naar de aanval van Iran op Israël, "weerspiegelde onze autoriteit, de ijzeren wil van ons volk en onze eenheid", verklaart hij. 

Rishi Sunak, de premier van het Verenigd Koninkrijk zegt dat hij niet wil speculeren over de aanval. "De situatie ontwikkelt zich nog", zegt hij in een toespraak. "Het zou niet juist zijn voor mij om te speculeren tot de feiten duidelijker worden. We werken samen met bondgenoten om de details te achterhalen.

Egypte reageert zeer bezorgd te zijn over de aanhoudende aanvallen tussen Israël en Iran.

"Het enige dat ik kan zeggen is dat Frankrijk alle partijen oproept tot de-escalatie en terughoudendheid", zegt de Franse onderminister voor Europese Zaken Jean-Noël Barrot.

Oman, dat al heeft opgetreden als bemiddelaar in het Midden-Oosten, veroordeelt "de Israëlische aanval op Iraanse bodem, net als de herhaalde Israëlische militaire aanvallen in de regio", klinkt het in een verklaring van het ministerie van Buitenlandse Zaken.

"China verzet zich tegen alle acties die de spanning in het Midden-Oosten extra onder druk zet", zegt de woordvoerder van het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken.

"Japan maakt zich diepe zorgen over de situatie in het Midden-Oosten en veroordeelt krachtig alle acties die leiden tot escalatie van de situatie", zegt secretaris-generaal Yoshimasa Hayashi. "Japan zal alle nodige diplomatieke inspanningen blijven leveren om te voorkomen dat de situatie verder verslechtert."

In het zuiden van Syrië is vanochtend een radarinstallatie van het Syrische leger aangevallen. Dat meldt het Syrisch Observatorium voor Mensenrechten, een organisatie die vanuit het Verenigd Koninkrijk het conflict in Syrië monitort. De organisatie schrijft de aanval toe aan het Israëlische leger.

Ook de lokale nieuwssite Suwayda 24 maakt melding van de aanval, zonder een verantwoordelijke aan te duiden. Het incident vond plaats ongeveer tegelijkertijd met de explosies in de Iraanse stad Isfahan, die volgens Amerikaanse media het gevolg zijn van een Israëlische aanval.

Het Syrisch Observatorium verduidelijkt dat de ontploffingen aan de Syrische radarinstallatie plaatsvonden toen Israëlische legervliegtuigen over het gebied vlogen. "Israëlische aanvallen waren gericht op een radarpositie van het Syrische leger tussen de provincies As-Suwayda en Deraa", zegt Rami Abdel Rahman, de directeur van de organisatie. Hij kan niet bevestigen dat het over luchtaanvallen gaat.

Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen heeft opgeroepen tot terughoudendheid van Iran, Israël en hun bondgenoten om een verdere escalatie in het Midden-Oosten te voorkomen. "Het is absoluut noodzakelijk dat de regio stabiel blijft en dat alle partijen zich onthouden van verdere actie."

Het nieuwsagentschap Tasnim meldde al snel dat nucleaire installaties in de buurt van Isfahan "volledig veilig" zijn. Het Internationaal Atoomenergieagentschap (IAEA) bevestigt nu ook dat er "geen enkele schade" is aan de nucleaire sites.

In een bericht op de sociaalnetwerksite X blijft IAEA-topman Rafael Grossi "oproepen tot extreme terughoudendheid van iedereen". Hij benadrukt in de korte mededeling ook "dat nucleaire faciliteiten nooit doelen mogen zijn in militaire conflicten".

Een anonieme Iraanse functionaris heeft aan persagentschap Reuters gezegd dat Iran momenteel geen vergeldingsacties plant. Daar is voorlopig geen officiële bevestiging van.

Volgens de Amerikaanse zenders NBC en CNN heeft Israël de Verenigde Staten vooraf op de hoogte gebracht van de plannen om een aanval op Iran uit te voeren. De Verenigde Staten hebben die operatie niet gesteund.

NBC en CNN melden dat op basis van anonieme Amerikaanse functionarissen. De VS zou gisteren op de hoogte gebracht zijn om "binnen enkele dagen een vergeldingsaanval uit te voeren". "Maar we hebben de tegenaanval niet goedgekeurd", aldus de anonieme bronnen.

Het Witte Huis en het Pentagon (het Amerikaanse ministerie van Defensie, red) hebben nog niet officieel gereageerd. Ook Israël geeft officieel geen commentaar, maar het land heeft ook niet de gewoonte om aanvallen op te eisen.

Hoe moeten we de gebeurtenissen van vanochtend nu begrijpen? Wel of geen Israëlische vergeldingsaanval, wel of geen escalatie van de situatie in het Midden-Oosten? "Israël en Iran voeren al jaren een schaduwoorlog", zegt VRT NWS-expert Jens Franssen. "Maar je ziet dat ze elkaar nu openlijk bestoken met projectielen, kruisraketten en drones. Het gaat toch wel snel."

Vorig weekend voerde Iran een aanval met raketten en drones uit op Israël, een vergelding voor de Israëlische aanval in Syrië waarbij Iraanse generaals om het leven kwamen. Israël kondigde op zijn beurt een vergeldingsaanval aan. Volgens Franssen lijkt het erop dat dit die vergeldingsaanval is. Al bevestigt Israël dat officieel niet, "maar Israël heeft niet de traditie om aanvallen op te eisen."

"De Israëlische doctrine van vergelding is disproportioneel terugslaan. Dat zien we hier niet. Puur militair is Iran hierdoor niet verzwakt, maar symbolisch is het wel een enorme escalatie. Er is al jaren een schaduwoorlog aan de gang, waarbij Israël Iran treft via doelen in Irak, Libanon, Syrië. Nu is de handschoen van de vuist en bestoken ze elkaar openlijk."

Het is ook geen toeval dat Isfahan het doelwit was. "Het is een belangrijk strategisch en militair centrum, met een militaire luchtmachtbasis. En op enkele kilometers ligt Natanz, de grootste nucleaire site in Iran. Met deze aanval lijkt Israël een chirurgisch signaal te geven aan Iran: we hebben drones gestuurd en geen raketten, we hebben ook geen nucleaire sites geviseerd, maar we kunnen dat wel als we dat willen."

Franssen vermoedt niet dat dit een voorbode is van een uitgebreidere Israëlische aanval. "Het lijkt onwaarschijnlijk dat ze op eigen houtje en zonder bondgenoten in te lichten een grote regionale oorlog opstarten. Dat vraagt weken van voorbereiding, ze moeten dan ook de eigen bevolking waarschuwen."

Hoe Iran zal reageren, is niet duidelijk. "Het had wel gezegd te reageren op een Israëlische vergelding, maar je hebt woorden en daden. Bovendien zijn er in de regio veel spelers zoals de Golfstaten, Oman, Jordanië, die met alle betrokken partijen spreken om het conflict niet te laten escaleren tot een regionale oorlog."

Volgens meerdere Iraanse staatsmedia zijn de vliegbeperkingen boven enkele grote Iraanse steden intussen opgeheven. "Het is weer de gewone gang van zaken op de luchthavens", klinkt het.

Kort na de ontploffingen bij de stad Isfahan kwamen er berichten dat commerciële vluchten boven steden als Isfahan, Shiraz en Teheran waren opgeschort. Luchtvaartmaatschappijen Emirates en Fly Dubai leidden hun vluchten naar Iran ook af.

Intussen is het vliegverkeer op de internationale luchthaven van Teheran weer hervat, zegt staatsnieuwsagentschap IRNA. De beperkingen die ingesteld werden op luchthavens zijn volgens de Iraanse burgerluchtvaartorganisatie opgeheven.

Volgens het Iraanse agentschap voor cyberspace is er geen sprake van een raketaanval. Dat heeft woordvoerder Hossein Dalirian gezegd op X. "Er is geen luchtaanval op Isfahan van buiten onze grenzen of vanuit andere delen van het land."

"Wat Amerikaanse media vertellen, is niet waar. Het lijkt erop dat ze hebben gedroomd dat Israël Iran heeft aangevallen. Een paar drones, die uiteindelijk werden neergeschoten, worden nergens ter wereld als een aanval beschouwd."

Israël heeft volgens Dalirian "slechts een vernederende en mislukte poging gedaan om drones te sturen, en die drones zijn neergehaald. Er is alleen luchtafweeractiviteit gemeld in Isfahan, er werd niet eens een verdedigingsraket afgevuurd."

Iraanse staatsmedia herhalen dat er geen grote schade gemeld is. Er zou geen sprake geweest zijn van grote explosies en de antiraketsystemen zouden niet in actie gekomen zijn.

Dit beeld van de Iraanse staatsnieuwszender IRIB van vanmorgen moet aantonen dat alles in Isfahan veilig is.