Voor het eerst baarmoeder getransplanteerd in België: vrouw geboren zonder kan nu zwanger worden

Ze zou nooit een kindje kunnen krijgen, hadden dokters haar gezegd, want ze leed aan een zeldzame aandoening waardoor ze geboren was zonder baarmoeder. En toch staat niets nu nog een zwangerschap in de weg voor de Vlaamse vrouw die een paar weken terug behandeld werd in het UZ in Gent. Een team van dokters onder leiding van gynaecoloog Steven Weyers, diensthoofd van de Vrouwenkliniek van het UZ, heeft bij haar een baarmoeder ingeplant van een andere vrouw die hersendood werd verklaard en geen kans meer heeft op overleven.

Zo’n ingreep was nog nooit eerder uitgevoerd in België. “Maar de operatie was een succes”, zegt Weyers. “De vrouw stelt het goed. Zonder complicaties kan ze over een jaar zwanger worden.”

Wachtlijst

Het UZ heeft nog negen andere vrouwen op een wachtlijst staan die ook een transplantatie zullen ondergaan vanaf het moment dat er een baarmoeder beschikbaar is. Zij hebben bevruchte eicellen laten invriezen die na de ingreep kunnen worden ingeplant. Nog eens tien anderen staan ook op een lijst om binnen enkele jaren hetzelfde te laten doen.

“Dit is heel belangrijk nieuws”, zegt Weyers. “Het zet veel van wat we denken over zwangerschap op z’n kop. We kunnen vrouwen helpen voor wie tot nu toe alleen adoptie of draagmoederschap een optie was.” Maar dat zijn complexe en dure procedures. “Veel koppels hebben de sterke wens om ook de zwangerschap en bevalling zelf te beleven binnen hun relatie. Een kind dragen is een unieke ervaring voor een vrouw”, zegt Isabelle Stuyver, psycholoog aan het UZ Gent.

Het UZ biedt de ingreep alleen aan bij vrouwen die aan het zogenaamde Rokitansky-syndroom lijden en geen of een onderontwikkelde baarmoeder hebben. Jaarlijks worden er vijftien vrouwen met die aandoening geboren in ons land.

Binnen tien jaar terugbetaald

Maar het lijdt geen twijfel dat de procedure in de toekomst bij nog meer vrouwen zal kunnen worden toegepast. “Ik denk aan vrouwen die door een ziekte of complicatie hun baarmoeder zijn kwijtgeraakt”, zegt transplantatiechirug Xavier Rogiers. “Of vrouwen die kanker hebben gehad en bij wie de baarmoeder is verwijderd.”

Weyers hoopt dat de ingreep “binnen een tiental jaar” terugbetaald zal worden door het Riziv. “Eerst moet de techniek verder op punt worden gesteld, dat is wat we met deze pilootstudie doen”, zegt hij. “De transplantatie kost tussen de 10.000 en 20.000 euro.”

In het buitenland zijn al vaker baarmoedertransplantaties uitgevoerd, vooral in Zweden. Daar hebben zes van de negen vrouwen die een baarmoeder hebben gekregen via transplantatie al een kind op de wereld gezet.

Revolutionaire ingreep roept ook heel wat vragen op

En baarmoeder transplanteren maakt het in principe mogelijk om transvrouwen zwanger te laten worden. Of de kinderwens van homokoppels te vervullen door een man een kind te laten dragen. “Technisch is dat mogelijk, maar ethisch zijn we nog lang zo ver niet”, zegt Steven Weyers.

1. Kan ik mijn baarmoeder afstaan voor donatie?

Het UZ Gent werkt alleen met baarmoeders van overleden vrouwen. In het buitenland is dat anders: in Zweden werd Emelie Eriksson, een vrouw die zonder baarmoeder was geboren, zwanger. Haar moeder had haar baarmoeder aan haar afgestaan. Ze beviel van een zoontje, Ablin. “Wij kiezen bewust voor overleden donoren”, zegt Steven Weyers, diensthoofd van de Vrouwenkliniek van het UZ Gent. “De ingreep is complex en houdt risico’s in voor de donor: behalve de baarmoeder moeten we ook de bloedvaten en een deel van de vagina wegnemen. Maar op termijn zullen we natuurlijk ook vragen krijgen van levende donoren die bijvoorbeeld een familielid willen helpen. Voorlopig gaan wij daar niet op in.”

2. Kan een man nu ook zwanger worden?

In principe wel. “Je kan de ingreep technisch gezien ook bij mannen uitvoeren”, zegt transplantatiechirurg Xavier Rogiers. “Het bekken van een man is anders, maar puur technisch is er geen onoverkomelijk probleem.”

Ethisch zijn daar natuurlijk wel veel vragen te stellen, zegt Weyers. “Met deze vraag zitten we al heel veel stappen verder dan waar we nu vandaag zitten in het UZ. Er moet de komende jaren een politiek debat worden gevoerd: aan wie bied je dit aan? Een transvrouw kan ook vragen om een baarmoeder in te laten planten om zwanger te worden. Ze beantwoordt perfect aan de omschrijving van een vrouw die zelf niet over een baarmoeder beschikt.”

3. Geldt zo’n transplantatie voor één bevalling?

Het UZ bepaalt nu dat de getransplanteerde baarmoeder weer moet worden verwijderd na de bevalling. “Omdat de vrouwen medicatie moeten nemen om afstoting te vermijden. Op lange termijn kunnen die medicijnen schadelijk zijn”, zegt Weyers.

In Zweden zijn er nochtans drie vrouwen die al twee keer zwanger zijn geweest met zo’n getransplanteerde baarmoeder. “We zullen nooit iemand kunnen dwingen om die baarmoeder weer af te staan”, zegt Weyers.