Als het gaat om buitenlandse politiek is Trump de meest linkse president ooit
Opnieuw laat de Amerikaanse president Trump zijn bondgenoten in verwarring achter. Voor de Europese leiders is hij de oudere broer die na lange afwezigheid thuiskomt en meteen de familie begint te terroriseren met adviezen en opdrachten. Zij weten zo langzamerhand echt niet meer wat zij met hem aan moeten.
Het optreden van Trump amuseert mij ook, laat ik eerlijk zijn. Of hij het bewust doet durf ik niet te beweren, maar in veel opzichten gedraagt hij zich als de grote omkeerder. Eigenlijk doet hij in de buitenlandse politiek zo’n beetje alles waar links vroeger enorm vóór was.
Neem de Navo.
Op de top in Brussel sprak Trump zijn bondgenoten aan op hun geringe financiële inspanningen en dreigde hij zelfs even de Navo te verlaten. Als een Amerikaanse president in de jaren zeventig het voornemen had geuit om de Navo te laten ontploffen, dan was links Nederland in gejuich uitgebarsten. Links wilde de atoombommen de wereld uit, te beginnen bij Nederland.
Opland, de toenmalige politieke tekenaar van de Volkskrant, gaf de pro-campagne een gezicht. Maar om dat doel te bereiken moest Nederland eerst de Navo uit.
Heel wat Kamerleden hebben dat streven gesteund. In de eerste plaats natuurlijk Marcus Bakker van de CPN. Hij was tegen Amerika en de Navo en voor Rusland en het Warschaupact, en al helemaal tegen de militarisering van Duitsland. De wil daartoe, die leefde bij de Navo en die later ook inderdaad zou worden uitgevoerd, zag hij als een teken van een herlevend fascisme – spreek uit faksisme.
Maar Marcus Bakker was beslist niet de enige die de Navo eerder zag als een gevaar dan als beschermende paraplu. In 1974 nam het congres van de Politieke Partij Radicalen – de partij die later zou opgaan in GroenLinks – een motie aan waarin het Noord-Atlantische bondgenootschap werd afgezworen. Het was maar goed dat Bas de Gaay Fortman, leidsman van de PPR, met zijn rechterhand het kabinet-Den Uyl wilde blijven steunen, want anders had de politieke geschiedenis van ons land er misschien heel anders uitgezien.
Den Uyl in zijn wijsheid zag weinig in het opzeggen van het Navo-lidmaatschap, een gedachte die ook in eigen gelederen leefde bij de Jong-Turken van Nieuw Links. De jongens en het enkele meisje van Nieuw Links vonden, vastgelegd in het manifest Tien over Rood, dat Nederland uit de Navo moest wanneer Spanje lid zou worden en Portugal er niet zou worden uitgegooid. Door handig manoeuvreren wist Den Uyl ook hier zijn linkervleugel met een kluitje in het riet te sturen. Overigens was Nieuw Links, net als president Trump nu, ook erg voor ontspanning en toenadering tot Rusland – toen nog de Sovjet-Unie. Door Han Lammers, Jan Nagel c.s. werd onvoorwaardelijke erkenning geëist van de DDR (en de Vietcong).
In dat licht bezien is het grappig dat uitgerekend Merkel op de Navo-top opstond tegen Trump. ‘Ik heb zelf’, zei ze, ‘een gedeeld Duitsland meegemaakt onder Sovjetbewind en ik ben erg blij dat we vandaag in vrijheid verenigd zijn in de Bondsrepubliek en dat we ons eigen beleid kunnen bepalen.’ Ik hoop dat Jan Nagel vijftig jaar na dato heeft meegeluisterd, want die kan niet alleen Trump, maar ook hij in zijn zak steken.
Waar ik nog een overeenkomst zie tussen Trump en links uit de vorige eeuw, is het wantrouwen jegens de Amerikaanse veiligheidsdiensten CIA en FBI. In Helsinki desavoueerde Trump in aanwezigheid van Poetin zonder omhaal zijn eigen veiligheidsdiensten. Als het gaat om het onderzoek naar Russische inmenging bij de Amerikaanse verkiezingen, gelooft hij liever het woord van Poetin dan dat van zijn eigen CIA.
Uit mijn studententijd herinner ik mij dat vooral de CIA aan de basis stond van alle kwaad in de wereld, althans volgens Noam Chomsky en verder links. Er kon geen staatsgreep worden gepleegd of de CIA zat erachter. De kolonels in Griekenland, Pinochet in Chili, Tsjang Kai-shek op Taiwan, het waren allemaal marionetten van de CIA. De moord op Loemoemba – ‘in Leopoldville zwom hij pardoes tegen een krokodil’ – werd door de CIA gepleegd en zonder de CIA had de nazi Kurt Waldheim het nooit tot secretaris-generaal van de Verenigde Naties gebracht. Geen complot was gek genoeg.
Opmerkelijk dat dezer dagen bij publiek en pers de achterdocht van een burgerlijke president jegens zijn eigen diensten in het niet lijkt te vallen vergeleken bij het vertrouwen dat er bestaat jegens de FBI en de CIA als onkreukbare instanties. Kortom, wat zijn buitenlandse politiek betreft – de ondermijning van de Navo, van de veiligheidsdiensten en de wereldhandel – is Trump hartstikke links. Misschien wel de meest linkse president ooit.