Psychiater Dirk De Wachter over een moreel dilemma: ‘Mijn moeder wil dat ik haar zoveelste nieuwe partner beter leer kennen. Ben ik egoïstisch als ik dat niet wil?’

De vraag

“Mijn moeder heeft een hobbelig liefdesparcours gereden sinds de breuk met mijn vader, meer dan twintig jaar geleden. Ik zag haar tijdens mijn jeugd keer op keer halsoverkop verliefd worden, maar de liefde bekoelde telkens ook snel. Vroeg of laat was er altijd wel iets wat haar stoorde aan de persoon in kwestie. Te weinig of net te veel ambitie, geen klik met de kinderen … Het was vaak pijnlijk om de mensen, op wie ik gesteld geraakte, te zien vertrekken.

“Ongeveer een half jaar geleden vertelde mijn moeder me dat ze, na twee jaar single te zijn, een nieuwe vriend heeft. Ze zegt dat het deze keer anders is, dat ze nu écht de grote liefde heeft gevonden, de man met wie ze oud wil worden. Zij verwacht dat ik me openstel voor haar nieuwe partner, dat hij erbij is als we samen afspreken, en dat ik ook zijn twee volwassen kinderen wat beter leer kennen. Ze stelde zelfs voor om eens met zijn allen op weekend te gaan.

“Ik ontmoette de partner in kwestie al: een prima kerel, daar niet van. Maar voor mij hoeft die grote toenadering niet. Ik zou liefst gewoon apart met mijn moeder blijven afspreken, zoals we ook de voorbije twee jaren deden. Dat heeft ons contact ook enorm deugd gedaan, merk ik. Tijd investeren in iemand die mogelijk binnenkort weer verdwenen is, vind ik zonde. Maar toen ik dat aan haar vertelde, reageerde ze emotioneel en teleurgesteld. Ze vindt dat ik me asociaal en egoïstisch opstel. Ik denk niet dat ze beseft dat haar relatiebreuken in het verleden ook op mij een impact hadden.

“Hoe maak ik mijn moeder duidelijk dat ik wel geïnteresseerd ben in haar leven, maar gewoon niet opnieuw gekwetst wil worden? En is van haar verwachten dat we vooral afzonderlijk afspreken iets wat ik effectief kan vragen, of stel ik me dan inderdaad egoïstisch op?”

Het antwoord van psychiater Dirk De Wachter: ‘Ik raad haar aan om de nieuwe partner van haar moeder in alle vriendelijkheid te ontmoeten, en het contact in alle oppervlakkigheid te laten bestaan’

“Ik vrees dat de wens van de dochter, namelijk dat ze haar moeder vooral één-op-één kan blijven zien, zonder haar nieuwe partner erbij, moeilijk is om in de realiteit om te zetten. De moeder zal dat haar dochter kwalijk blijven nemen, en daar is ook hún relatie niet bij gebaat. Ik denk dat de dochter er dus goed aan doet om haar moeder een beetje tegemoet te treden zodat een erger conflict voorkomen kan worden. Ze zou haar moeder en haar nieuwe vriend, zeker als het een sympathieke man betreft, gewoon af en toe kunnen ontmoeten voor een tas koffie en een stuk taart, zonder meteen te verwachten dat het een buitengewoon hecht contact hoeft te worden. Dat moet namelijk niet.

“De dochter in kwestie lijkt te vrezen dat de intrede van de nieuwe partner de relatie met haar moeder zal veranderen. Daar kan ik inkomen, maar ook dat hoeft niet per definitie waar te zijn. Laat ons hopen dat het hier om een man gaat die zich een beetje terughoudend kan opstellen en die ook begrijpt dat het contact tussen moeder en dochter belangrijk is. Als de dochter de nieuwe vriend op haar beurt niet helemaal buitensluit, valt er misschien wel een tussenweg te vinden waarbij ze nog steeds af en toe afzonderlijk met haar moeder kan afspreken. Zo wordt er langs beide kanten water bij de wijn gedaan.

“Dat er ook plannen worden gemaakt voor een weekend weg is natuurlijk een stapje verder, maar misschien valt ook daar een compromis te vinden. De dochter zou kunnen zeggen: ‘Goed, we trekken er samen op uit, en laat de twee kinderen van je vriend gerust meekomen. Maar misschien kunnen we dan met zijn tweeën een korte wandeling maken op een moment dat de rest met andere dingen bezig is.’ Zonder daar allemaal te veeleisend of te rigide in te zijn, weliswaar. Dat soort compromissen helpen menselijke relaties enorm vooruit. Laat de moeder en haar relaties dus maar een beetje begaan. Dit is naar alle waarschijnlijkheid gewoon wie ze is: iemand die vol enthousiasme in een relatie stapt, maar er ook snel op uitgekeken raakt. Ze zal daarin waarschijnlijk niet meer veranderen.

“Ik begrijp natuurlijk dat hier ook een kwetsuur uit het verleden zou kunnen meespelen. Dat de dochter in haar kindertijd en jeugd heel wat partners zag komen en gaan, zal mogelijk zwaar op haar gewogen hebben. Het is een goede zaak dat partners vandaag uit elkaar kunnen gaan als ze niet overeenkomen, maar we hebben misschien toch onderschat dat zo’n breuk voor kinderen en jongeren moeilijker is dan gedacht, zelfs als ze relatief goed verloopt. Dat is zo wanneer ouders scheiden, maar ook als een plusouder plots uit het leven van een kind verdwijnt.

“Aan dat leed geven we nu vaak niet zoveel aandacht. Als het misloopt in de nieuwe relatie van een ouder, is die vaak in de eerste plaats bezig met het eigen liefdesverdriet, of met de nieuwe liefde die in de plaats kwam. In die balans worden kinderen soms vergeten, terwijl zij zich toch ook aan de nieuwe situatie moeten aanpassen. Over het gemis van de plusouder zouden kinderen idealiter moeten kunnen praten. Als ze de plusouder nog eens kunnen zien, zodat het contact daarna stilaan losgelaten kan worden, is dat nog beter. Daarmee wil ik niet zeggen dat kinderen moeten beslissen over het liefdesleven van hun ouders, maar ze mogen wel tijd en begrip krijgen voor de aanpassingen die ze moeten maken.

“De dochter in kwestie is inmiddels natuurlijk niet meer op een leeftijd waar ze de partners van haar moeder als hechtingsfiguur hoeft te zien. De situatie is dus wel degelijk anders dan destijds. Ik raad haar aan om de nieuwe partner van haar moeder gewoon in alle vriendelijkheid te ontmoeten, en het contact in alle oppervlakkigheid te laten bestaan. Het zal haar eigen zielenrust ten goede komen, maar het zal bovenal de relatie met haar moeder deugd doen.”