Een avond in het spoor van de VAR: ‘Er mag al eens gelachen worden’

Ruim twee uur voor de aftrap van Antwerp-Union, de afsluiter van speeldag 5 in de Champions’ play-offs. Stephanie Forde, operationeel directeur van het scheidsrechtersdepartement, leunt in het bijna verlaten bondsgebouw in Tubeke tegen de onthaaldesk. “Leuk, eens midweekvoetbal. Wat leven in de brouwerij”, zegt ze tegen de security. Ook de nieuwe scheidsrechtersbaas Peter Willems en VAR-coördinator Christof Dierick zijn aanwezig.

Drie mannen zoeken intussen hun weg naar het VAR-centrum: videoref Jonathan Lardot, zijn operator Carlos-Manuel Serra Guerreiro en assistent-VAR Koen Thijs. Hun werkplek is niet langer een aftands busje waar ze als sardienen in een doosje op elkaar gepropt zaten. Vandaag huizen ze in een hypermoderne zaal, met ruimte voor vijf verschillende VAR-teams die simultaan kunnen werken.

Het voelt alsof je de multimedia-afdeling van een hypermarkt betreedt. Het VAR-centrum in Tubeke hangt vol met breedbeeldtelevisies. Elke werkplaats telt acht monitors, waarvan er vijf zijn opgedeeld in kleinere schermen. In totaal tellen we 22 verschillende standpunten. “Het is play-off 1, dus de druk is hoog”, zegt Lardot. Hij brieft zijn assistenten minutieus voor de wedstrijd.

Microgolfmaaltijd

De focus is groot. Toch lijkt het leuk om achter de schermen te zitten. “We zijn geen robots, we zijn mensen”, zegt Lardot. Dat blijkt ook uit de overige uren in en rond het VAR-centrum. Anderhalf uur voor de wedstrijd steken de mannen van de VAR hun maaltijd in de microgolfoven. De gesprekken in het bedrijfsrestaurant gaan over de aprilse grillen. Assistent-VAR Thijs klaagt over de files op de Brusselse ring.

Het is 95 procent van de match muisstil. Opperste concentratie. In de resterende 5 procent mag er al eens worden gelachen. Na een drieste tackle van Union-spits Mohamed Amoura en een bijhorende VAR-controle (“geel volstaat, check complete”), verschijnt er een grijns op het gezicht van videoref Lardot. Op een van de kleine schermen is hem iets opgevallen.

Lardot duwt op de knop die de communicatielijn met de scheidsrechters op het veld openzet. “Zeg Wim, geen rode schoenen?” De kijkers thuis zien op dat moment hoe hoofdscheidsrechter Nicolas Laforge luidop begint te lachen. Hij zoekt de blik van vierde ref Wim Smet op. “Nee, die rode schoenen houd ik voor zaterdag”, zegt Smet droog terug via zijn microfoontje.

Het blijkt een running gag te zijn binnen het scheidsrechterskorps. “Bijna alle scheidsrechters dragen zwarte schoenen. Maar Wim kwam opeens trainen met nieuwe, rode Predators”, zegt VAR-coördinator Dierick. “Daar worden dan grapjes over gemaakt.”

Het beeld van de gemiddelde arbiter is dat van een norse vent die met starre blik regels volgt en koeltjes beelden analyseert. Lardot en zijn team maken komaf met dat stereotype. Ze werken hard en zijn intens met hun job bezig. “Maar er mag toch eens worden gelachen, zeker? Het komt de algemene sfeer ten goede. Het helpt ons ook bij onze prestaties, denk ik. We nemen de beste beslissingen als we rustig kunnen blijven.”

Tactische trainingen

Het helpt dat het een wedstrijd is zonder al te veel incidenten. Antwerp speelt afwachtend voetbal. “Ze kruipen ver achteruit”, constateert de scheidsrechter op het veld, waarna het achter de televisieschermen klinkt: “Dat is bewust.”

De tactische trainingen die de videorefs de voorbije weken intensiever kregen ingelepeld dan voorheen – een van de initiatieven van de nieuwe scheidsrechtersbaas – werpen hun vruchten af. De arbiters proberen het spel te lezen. Na de 1-0 voor Union waarschuwt Laforge ervoor dat Antwerp vaker de flanken zal opzoeken, waardoor zijn team zich anders moet opstellen. Zijn woorden zijn nog niet koud of Toby Alderweireld dropt een bal richting cornervlag. In de slotfase veranderen de arbiters nog eens van tactiek, omdat diezelfde Alderweireld in de spits gaat lopen. “Oppassen voor de afvallende bal.”

Dierick knikt goedkeurend. “Op vlak van arbitrage is dit een zeer goede wedstrijd. Over het algemeen ligt het niveau tijdens deze play-offs trouwens hoog tot zeer hoog. Het is goed dat de VAR vast wordt gekoppeld aan een hoofdscheidsrechter; deze speeldag fluit Laforge en is Lardot VAR, volgende match wisselen ze. Dat zorgt voor een beter groepsgevoel en het maakt dat ze beter op elkaar zijn ingespeeld.”

Slechts één keer zijn de scheidsrechters in Tubeke het niet helemaal eens met wat hun collega’s op het veld hebben beslist. Laforge geeft geel aan Alessio Castro-Montes na een vermeend contact. De verdediging van Union schreeuwt moord en brand, ook in het VAR-centrum klinkt het dat er amper contact was. Dat zeggen Lardot en co. tegen elkaar, ze communiceren het niet met het veld. “Niet onze bevoegdheid”, aldus Lardot.

“Het is soms gemakkelijk spreken als je kunt oordelen op basis van die herhalingen en slow motions. De scheidsrechter op het veld moet in een fractie van een seconde beslissen. We mogen niet te kritisch zijn. Ik vind trouwens dat we het voetbal te veel in detail bekijken. Altijd maar die slow motions en herhalingen. Dat maakt het voetbal een beetje kapot. We moeten bij de essentie blijven. Dan moeten we ook aanvaarden dat een scheidsrechter af en toe een vergissing kan maken.”