Waarom Rusland nu zijn eens zo slechte vooruitzichten kan keren en dat de regering-Biden grote zorgen baart

Nauwelijks achttien maanden geleden debatteerden medewerkers van het Witte Huis en het Pentagon nog over de mogelijkheid dat de Russische strijdkrachten in Oekraïne zouden instorten en volledig uit het land zouden worden verdreven.

Vandaag, na maanden van Russische vorderingen op de grond en technologische vooruitgang in het bestrijden van door Amerikanen geleverde wapens, maakt de regering-Biden zich steeds meer zorgen. President Vladimir Poetin heeft nu genoeg kans om het verloop van de oorlog te veranderen en misschien zijn eens zo slechte vooruitzichten te keren.

In de afgelopen dagen hebben de Russische troepen een nieuwe aanval ingezet in de buurt van de op één na grootste stad van het land, Charkiv. Daardoor moet Oekraïne zijn al uitgedunde troepen omleiden om het gebied te verdedigen dat het in de herfst van 2022 met een verbluffende overwinning op de Russische troepen heeft heroverd.

De door de Verenigde Staten en de NAVO geleverde artillerie en drones worden steeds vaker door Russische elektronische oorlogstechnieken uitgeschakeld. De Russen kwamen pas laat met dat verweer op het slagveld, maar de technieken zijn verrassend effectief gebleken. En een maandenlang debat in Washington over de vraag of Oekraïne een wapen- en munitiepakket van 61 miljard dollar zou krijgen, creëerde een opening die Rusland duidelijk heeft uitgebuit, ook al heeft het Amerikaanse Congres de wetgeving uiteindelijk goedgekeurd.

Omkeerbaar

In interviews spreken Amerikaanse functionarissen het vertrouwen uit dat veel van de Russische winsten omkeerbaar zijn zodra de kraan van nieuwe wapens volledig is opengedraaid en de Oekraïense president Volodymyr Zelensky manieren vindt om meer – en jongere – troepen naar de frontlinies te brengen. Maar ze aarzelen om te voorspellen waar de gevechtslinies over een paar maanden zullen liggen en of Zelensky in staat zal zijn om zijn lang uitgestelde tegenoffensief in te zetten.

Amerikaanse en geallieerde functionarissen die voor dit artikel van The New York Times werden geïnterviewd, spraken op voorwaarde van anonimiteit om inlichtingenrapporten en gevoelige evaluaties van het slagveld te kunnen bespreken. Maar sommige van hun zorgen hebben de openbaarheid bereikt.

Minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken zei zondag met enig understatement dat “er geen twijfel over bestaat dat er een prijskaartje hangt” aan de lange vertragingen bij het sturen van wapens. Hij benadrukte, tijdens zijn optreden in het Amerikaanse tv-programma Face the Nation, dat “we er alles aan doen om deze hulp met spoed daarheen te sturen”.

Achter de schermen maken sommige medewerkers van president Joe Biden zich zorgen dat Poetin, net zoals de Verenigde Staten, belangrijke lessen heeft geleerd uit de oorlog over de technologieën die werken en die niet werken. Hun grootste zorg is dat Poetin mogelijk terrein terugwint terwijl Rusland de wapens vervangt die in de eerste 27 maanden van de oorlog zijn vernietigd. Het komt ook nog eens op een moment dat Biden zich voorbereidt op een ontmoeting met zijn naaste bondgenoten tijdens een bijeenkomst van de G7 in Italië volgende maand. Het is onduidelijk of Biden de bewering die hij afgelopen zomer in Finland deed, namelijk dat Poetin “de oorlog al verloren heeft”, zal kunnen herhalen.

Sommige veteranen die te maken hebben gehad met Poetins opeenvolgende confrontaties zijn niet verbaasd over deze wending.

‘Zijn massa meegebracht’

“Rusland begint zijn oorlogen vaak slecht en eindigt ze sterk”, zei Stephen Hadley, de nationale veiligheidsadviseur onder president George W. Bush, vrijdag op een conferentie in Harvard. Nu heeft Rusland “zijn massa meegebracht” – een veel grotere bevolking om troepen te versterken en een “enorme militaire infrastructuur” – om een comeback te maken.

Zoals Hadley suggereert, is er niet één reden waarom Rusland een voorsprong heeft op het slagveld. In plaats daarvan helpen meerdere factoren de militaire opmars van Rusland.

Door de vertraging in de Amerikaanse financiering heeft Rusland een enorm artillerievoordeel op Oekraïne kunnen behalen. Door het gebrek aan luchtverdedigingsmunitie kan Rusland zijn luchtmacht straffeloos gebruiken en de Oekraïense linies aanvallen met glijbommen. Met meer luchtverdedigingsmunitie zou Oekraïne die vliegtuigen verder kunnen terugdringen, waardoor het voor Rusland moeilijker zou worden om vanuit de lucht aan te vallen.

De vertraging van de Amerikaanse leveringen ging gepaard met een even lange vertraging van Oekraïne bij het goedkeuren van een mobilisatiewet om meer en jongere soldaten in het leger op te nemen. Oekraïne kampt met een acuut tekort aan soldaten en heeft moeite om nieuwe soldaten goed op te leiden.

Maar al die Russische voordelen zullen niet eeuwig duren, en de Russische strijdkrachten zullen deze zomer waarschijnlijk een nieuwe impuls krijgen, zegt Michael Kofman, een Rusland-expert bij de Carnegie Endowment for International Peace in Washington.

“In 2024 heeft het Russische leger een materieel voordeel en het strategische initiatief, hoewel het misschien niet doorslaggevend zal zijn”, zegt Kofman. “Dit jaar is een kans voor Rusland. Maar als het Russische leger niet in staat is om deze voordelen om te zetten in winst op het slagveld en een momentum te creëren, is er een goede kans dat dit moment zal ombuigen als we 2025 naderen.”

Of het nu tijdelijk is of niet, het nieuwe momentum van Rusland is het duidelijkst zichtbaar in Charkiv, waar een van de grootste tankslagen van de Tweede Wereldoorlog plaatsvond. In 2022 was het het middelpunt van gevechten in het eerste jaar van de oorlog, toen de stad onder artillerievuur kwam te liggen van oprukkende Russische troepen.

In een verrassend tegenoffensief in de herfst sloegen Oekraïense troepen de aanval op de stad af en verdreven vervolgens de Russische troepen uit de regio, waarbij ze een enorm stuk land terugwonnen. De Russische vernedering, daar en in de zuidelijke stad Cherson, was zo groot dat het leidde tot een van de grootste angsten van die periode in het conflict: dat de Russen als laatste redmiddel een kernwapen op het slagveld zouden inzetten tegen de Oekraïense troepen.

Sindsdien heeft Oekraïne het heroverde gebied bij Charkiv kunnen gebruiken om intimiderende aanvallen op Rusland uit te voeren. Die aanvallen hebben de Russen ertoe aangezet om in de afgelopen weken land te heroveren om een bufferzone te creëren waarvan Poetin heeft gezegd dat het grensoverschrijdende aanvallen voor Oekraïne moeilijker zal maken. Onlangs noemde het hoofd van de Oekraïense militaire inlichtingendienst de toestand na de Russische opmars in de buurt van Charkiv “kritiek”.

Frontlinie verzwakken

Sommige externe experts waarschuwen dat het echte strategische doel van Rusland met de inname van het gebied rond Charkiv is om de Oekraïense troepen te dwingen de stad te versterken, waardoor de frontlinies elders verzwakken. Dat zou een gelegenheid kunnen zijn voor een nieuwe Russische aanval in juni in de Donbas, het deel van Oost-Oekraïne dat het Kremlin illegaal heeft geannexeerd en probeert te veroveren.

“Het doel van het Russische offensief is waarschijnlijk om Oekraïense reserves en elite-eenheden aan te trekken en ze vervolgens vast te zetten in Charkiv, waardoor de rest van het front verzwakt”, vertelt Kofman. “Het primaire Russische doel blijft nog steeds de herovering van de rest van de Donbas.”

Of ze daartoe in staat zijn, kan gedeeltelijk afhangen van hoe succesvol Zelensky is in zijn poging om nieuwe troepen te vinden om een vermoeide, vaak gedemoraliseerde troepenmacht af te lossen. Hij heeft de leeftijd van de Oekraïners die dienstplichtig zijn verlaagd van 27 naar 25 jaar, ondanks aanzienlijke weerstand bij het Oekraïense publiek.

De Verenigde Staten proberen ook het technische advies aan Oekraïne te versterken, in de hoop de Russische technologische vooruitgang tegen te gaan. In sommige gevallen is Rusland erin geslaagd om gps-ontvangers te misleiden. Daardoor kunnen sommige Oekraïense wapens niet meer worden afgevuurd, waaronder een verscheidenheid aan raketten die worden afgeschoten vanaf HIMARS-systemen, die Biden vorig jaar begon te verstrekken aan Oekraïne.

Die systemen zijn schaars, maar de Russen zijn er steeds beter in geslaagd om hun bewegingen te traceren en ze in sommige gevallen te vernietigen, zelfs als ze goed gecamoufleerd zijn.

Die voordelen op het slagveld zijn natuurlijk van voorbijgaande aard en de oorlog kan er over achttien maanden net zo anders uitzien als achttien maanden geleden. Maar binnen de regering-Biden groeit het gevoel dat de komende maanden wel eens cruciaal zouden kunnen blijken, omdat de twee partijen op een gegeven moment eindelijk kunnen overgaan tot een door onderhandelingen tot stand gekomen staakt-het-vuren, een wapenstilstand zoals die in 1953 een einde maakte aan de actieve gevechten in Korea – of gewoon een bevroren conflict.

^{© The New York Times}