Dossier Gemeenteraad
Burgemeesters & co over hun job
DEEL 1
Voor het ‘Dossier Gemeenteraad: Burgemeester en co over hun job’ heeft Universiteit Hasselt, in samenwerking met onze krant, 1.080 raadsleden uit de 44 Limburgse gemeenten bevraagd over hun job en hun rol in de gemeenteraad. Een kwart van de mandatarissen heeft de vragenlijst volledig ingevuld terugbezorgd. Het resultaat leest u deze week in onze krant.
Burgemeesters Jan Dalemans en Veerle Heeren. Luc Daelemans
Meerderheid burgemeesters ontevreden over loon
“Burgemeester zijn doe je niet voor het geld”
“Wij komen elkaar niet zo vaak tegen, hé”, begroet burgemeester Veerle Heeren (CD&V) van Sint-Truiden haar collega Jan Dalemans (HE) van Hechtel-Eksel. Beiden hebben ze er straks hun eerste legislatuur als burgemeester opzitten. Heeren in een stad van 40.000 inwoners, Dalemans in een landelijke gemeente van 12.000 inwoners. “Dankzij een goede samenwerking in de coalitie en met de administratie krijg je zaken in beweging. Als burgemeester alleen kan je niets”, klinkt het.
Veerle Heeren is gepokt en gemazeld in de nationale politiek en bleef lokaal op de achtergrond als gemeenteraadslid voor ze burgemeester werd van de stad Sint-Truiden. Jan Dalemans is actief in drankenhandel Prik & Tik en rolde eerder toevallig in de politiek. Tot grote verrassing van velen werd hij na de verkiezingen in 2012 ook burgemeester.
Veerle Heeren: “Als vrouw moet je je toch twee keer zo hard bewijzen. Ik was daar echt verrast over. Dat heb ik nooit zo ervaren in de nationale politiek. Sint-Truiden is 18 jaar door Jef Cleeren en 18 jaar door Ludwig Vandenhove bestuurd, en dan plots een vrouwelijke burgemeester. Ik begrijp dat ergens wel. Maar als je de kans krijgt om je verhaal te vertellen, dan krijg je de mensen mee.”
(klik op de afbeelding om ze te vergroten)
Jan Dalemans: “Ik herken me daar wel in, ik heb me als nieuwe burgemeester ook moeten bewijzen. De verantwoordelijkheid die een burgemeester draagt, daar heb ik echt van opgekeken. Maar ook een stuk cultuurshock. Binnen de overheid zijn er andere procedures dan in de privé, waardoor je minder snel kan handelen.”
Heeren: “Dat is waar, maar de wet op de overheidsopdrachten geeft je als stad of gemeente ook onderhandelingsruimte. Op 50 miljoen euro aan investeringen hebben we bijna 3,5 miljoen euro bespaard door te onderhandelen.”
Dalemans: “Laat me duidelijk zijn, voor het geld word je geen burgemeester. Je aanvaardt de sjerp omdat je je wil inzetten voor de inwoners van je stad of gemeente. Burgemeester ben je 24 uur per dag. Door dit ambt heb ik meer respect gekregen voor politici. De meeste politici zijn geen zakkenvullers, maar hardwerkende mensen.”
Heeren: “Ik zeg altijd: doe wel en zie niet om. Persoonlijk werk ik gemiddeld 80 uur per week. Het stadhuis is als het ware een tweede thuis geworden. Maar de vraag is wat is werken? Naar een jubileum gaan, is een activiteit, maar is dat werken? Mensen verwachten wel dat je er bent. Je bent vaak ook een vertrouwenspersoon, een echte burgermoeder of -vader.”
(klik op de afbeelding om ze te vergroten)
Dalemans: “Ik was een jaar burgemeester en toen zei mijn vrouw ‘Jan, ik heb u een jaar niet gezien’. Met haar heb ik nu de deal dat we één weekend per maand met ons tweetjes weg zijn.”
Heeren: “Als Dimitri dat leest, dan krijg ik problemen.” (lacht)
Heeren: “De komende zes jaar zal samenwerking tussen verschillende gemeenten het nieuwe normaal worden. Waarom zouden we als centrumstad de kleinere gemeenten in onze regio niet mee ondersteunen? Door kennis te delen, wint iedereen aan efficiëntie.”
Dalemans: “Zolang we de politiek maar dicht bij de mensen houden. Die nabijheid is belangrijk om te weten wat er leeft. Vandaag ben je als burgemeester bereikbaar via sociale media, sms, mail, brief, telefoon, of in persoon. Die lage drempel is goed.”
Dalemans: “Als burgemeester heb ik het DNA van mijn gemeente echt leren kennen. Als de kiezer dat wil, ben ik graag opnieuw burgemeester.”
Heeren: “Wij hebben zes jaar hard gewerkt als team. Ik wil graag als burgemeester mijn werk voor onze stad met passie kunnen verder zetten. Maar uiteraard beslist de kiezer.”
Iedereen is graag burgemeester
HasseltPoliticologen Sofie Hennau en Johan Ackaert van de Universiteit Hasselt hebben eind februari alle Limburgse raadsleden bevraagd. Dat zijn er 1.080 in de 44 gemeenten samen. Een op de vier heeft aan het onderzoek meegewerkt. Concreet gaat het om 276 raadsleden, waaronder 23 burgemeesters. De gerealiseerde steekproef is representatief voor onze provincie naar inwonertal en politieke partij.
De Limburgse burgemeesters zijn erg tevreden over hun mandaat: 96% geeft een score van 3 op 4 of hoger. Voor de buitenwereld is de burgemeester de leider van de gemeente. Daar waar zijn collega’s in het schepencollege eerder specialisten zijn in bepaalde domeinen, verwachten inwoners dat een burgemeester alles weet en liefst ook snel kan oplossen.
Drukke agenda
Een burgemeester werkt gemiddeld 55,78 uur per week. Hij of zij draagt dan ook veel verantwoordelijkheid. Als hoofd van de bestuurlijke politie staat de burgemeester in voor de openbare orde, de veiligheid, de gezondheid en de rust in de gemeente en moet hij ervoor zorgen dat politiewetten worden uitgevoerd. Bij crisissen is de burgemeester bovendien coördinator van het gemeentelijke rampenplan. In die agenda staan ook huwelijken, jubilea en overlijdens. Een burgemeester is er dus in goede en slechte tijden.
Bij de uitoefening van zijn ambt spendeert de burgemeester het grootste deel van zijn tijd aan contacten en overleg met de administratie. Aan het plaatselijk gemeenschapsleven spendeert de burgemeester gemiddeld 23 uur per maand. Individuele dienstverlening naar burgers toe vraagt gemiddeld 13 uur per maand van de burgemeesters.
Loon naar werken?
Maar 44% van de ondervraagde burgemeesters is uitgesproken tevreden over de vergoeding. Burgemeesters verdienen een percentage van de wedde van een Vlaams parlementslid. Hoe groot dat percentage is, hangt af van het aantal inwoners. Dat de wedde afhankelijk is van het inwonersaantal heeft vooral met de werklast te maken. De burgemeester van een kleine gemeente combineert zijn taak vaak nog met een andere job. Voor een centrumstad is de burgemeester wel fulltime aan de slag. Veel burgemeesters dragen ook een deel van hun loon af aan de partij.
Burgemeester for president?
1 op de 2 voor rechtstreekse verkiezing burgemeester
HasseltBijna de helft van de Limburgse gemeenteraadsleden is voorstander van een rechtstreekse verkiezing van de burgemeester. Even opvallend: een derde is resoluut tegen.
Als u als kiezer bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2012 in uw gemeente zelf had kunnen aanduiden wie u als burgemeester wenste, dan had dit in twee steden een ander resultaat gehad. In Bilzen zou dan Johan Sauwens burgemeester zijn en in Bree Jaak Gabriels. Dat blijkt uit een eerdere studie van de UHasselt. Vandaag wordt de burgemeester door de Vlaamse regering benoemd uit de verkozenen van de gemeenteraad, na een getekende voordracht. De helft van de verkozenen op de lijsten die aan de verkiezingen hebben deelgenomen plus een meerderheid van de personen die op dezelfde lijst als de kandidaat-burgemeester stonden moeten met de voordracht akkoord zijn. Hoewel de burgemeester niet altijd uit de grootste partij komt, gaat de sjerp in de praktijk bijna altijd naar de kandidaat van de grootste meerderheidspartij met het hoogst aantal stemmen.
Liberaal en lokaal
Uit de bevraging van de UHasselt blijkt dat bijna 49,5% van de Limburgse mandatarissen wel oren heeft naar een rechtstreekse verkiezing van de burgemeester, 33% vindt dat (helemaal) niet wenselijk. Opvallend: N-VA-mandatarissen hebben hierover geen uitgesproken mening (31,4% noch wenselijk, noch niet wenselijk). Het zijn vooral raadsleden van Open Vld (57,9%) en lokale partijen (74,1%) die het sterkste voorstander zijn van een rechtstreekse burgemeestersverkiezing. CD&V is de enige partij waar het aandeel voorstanders iets kleiner is dan het aantal tegenstanders (respectievelijk 40% en 43,8%).
