Bedelen is op zich niet strafbaar, maar steden voeren soms restricties in om de problematiek onder controle te krijgen. Zo is bedelen al langer verboden in de Antwerpse winkelstraten en in de buurt van het centraal station. Sinds april vorig jaar mag de Antwerpse politie zelfs geld afnemen van agressieve ­bedelaars. Met die wijziging in de politiecodex kregen agenten een ­extra middel om op te treden tegen bedelaars die deel uitmaken van een netwerk.

Mensenhandel bestrijden was de inzet van de nieuwe maatregel, benadrukte Philippe Beinaerts, de kabinetschef van burgemeester Bart De Wever (N-VA), destijds bij de invoering. ‘We mikken niet op de slapende dakloze die enkele euro’s op zak heeft, wel op bedelaars die deel uitmaken van een netwerk en op een agressieve manier te werk gaan.’ (DS 11 april 2017)

Het voorbije jaar vonden 58 inbeslagnames plaats, blijkt uit navraag. Een bedelaar heeft zes maanden de tijd om de inbeslagname te betwisten, maar dat gebeurde slechts één keer succesvol. Is de termijn ver­streken, dan wordt het geld doorgestort naar het OCMW. ‘344,98 euro zal eerstdaags worden doorgestort’, zegt woordvoerder Dirk Delechambre. ‘Hetzelfde gebeurt met de resterende 1.998,77 euro, nadat de zes maanden verstreken zijn.’

Onzichtbaar in de massa

De vraag is of de maatregel effectief netwerken en dus mensenhandel aanpakt. ‘Die indruk heb ik alvast niet’, zegt Gilbert*, een Antwerpenaar die tot voort kort bedelde. ‘Ik merk dat de politie vooral bedelaars met dieren viseert, terwijl die helemaal geen deel uitmaken van een netwerk. De plaag van vooral buitenlandse bedelaars zwelt ondertussen geruisloos aan: die mensen verplaatsen zich, wat hen onzichtbaar maakt. Ze gaan met hun kinderen op in de massa en doen af en toe hun hand open om te bedelen, maar sluiten die zodra ze een agent opmerken.’

Dat slechts één bedelaar de inbeslagname betwistte, verwondert Gilbert niet. ‘Om je geld terug te krijgen, moet je allerlei documenten voorleggen. Je kunt niet zomaar bij het stadsbestuur bedelen om je bij elkaar gebedelde geld terug te krijgen.’

Ook het Federaal Migratie­centrum Myria ziet weinig heil in de aanpak. ‘Geld in beslag nemen zet geen zoden aan de dijk in de strijd tegen mensenhandel. Als er een vermoeden is van een netwerk, dan moet de politie observeren en proberen om dat in kaart te brengen, zodat ze de uitbuiters of opdrachtgevers kan klissen. Geld afnemen is veeleer een vorm van overlastbestrijding’, zegt woordvoerder Tom Kenis.

Volgens Dirk Delechambre is het na een jaar te vroeg om te zeggen of er al een merkbaar resultaat is in de strijd tegen netwerken en mensenhandel.

* Gilbert wenst anoniem te getuigen.