Europa dreigt verboden ‘Erin Brokovich-stof’ toch toe te laten

Chroom-6 veroorzaakt longkanker en doodt in Europa zo’n 300 mensen per jaar. Sinds Julia Roberts Erin Brockovich speelde in de gelijknamige film uit 2000, is de stof bekender bij het brede publiek.

Doorgaans zit chroom-6 in blinkende metalen beplating van cosmeticaverpakkingen, auto-onderdelen, juwelen en interieurspullen. Ook antiroestmiddelen en grondverf bevatten vaak chroom-6.

Maar omdat er geen veilige limiet is, is de stof sinds 2017 verboden in de EU. Recentelijk oordeelden Nederlandse deskundigen dat de stof ‘erger is dan asbest’, toen bleek dat defensiepersoneel ziek werd door grondverf met chroom-6. In ons land loopt een rechtszaak tegen de NMBS, nadat werknemers in de werkplaats van Gentbrugge werden blootgesteld aan de kankerverwekkende stof bij het strippen van oude treinstellen.

Donderdag vraagt de Europese Commissie de lidstaten om twaalf bedrijven toe te laten toch nog minstens vier jaar en in sommige gevallen tot 2029 met de stof te blijven werken.

Positief advies

Het gaat om onder andere de luchtvaartspecialisten Wesco Aircraft en ZF Luftfahrttechnik, de auto-onderdelenmaker ZF Friedrichshafen, de Spaanse beplatingsfirma Cromomed, de Duitse chemieboer Lanxess en de Duitse badkamerspecialist Hansgrohe.

Ze hebben net als honderden andere bedrijven een uitzondering op het verbod aangevraagd bij het Europese Agentschap voor Chemische Stoffen (ECHA). De twaalf kregen alvast een positief advies van het ECHA, zeer waarschijnlijk volgt de rest.

Zo’n uitzondering kan als je aantoont dat er geen veilig alternatief is én dat er een sociaal voordeel is om een dodelijke stof toch in te zetten, zoals bij malariabestrijding met DDT.

“Maar wij vragen ons af of dat hier het geval is”, zegt Tatiana Santos, expert chemiebeleid bij de gespecialiseerde ngo European Environmental Bureau. “Ten eerste is het erg twijfelachtig dat dit soort toepassingen en bijvoorbeeld decoratieve lippenstifthulzen, zoals in een van de aanvragen, een sociaal belang hebben, terwijl alleen al die aanvraag 4.000 extra ton van de kankerverwekkende stof en 38 sterfgevallen bij arbeiders en negen bij burgers zou betekenen. Ten tweede zijn er wel veilige alternatieven.”

Duizenden ton

Vijf bedrijven die zulke alternatieven maken, protesteren dan ook. “Wij hebben fiks geïnvesteerd in veilige alternatieven”, zegt Willem Vriesendorp, woordvoerder voor die vijf. “Als Europa de verboden stoffen nu toch weer toelaat, zet dat een rem op de innovatie en moeten wij naar China trekken.”

Toch is de kans groot dat de uitzonderingen voor chroom-6 goedgekeurd worden, want sinds 2013 heeft Europa op voorzet van het ECHA altijd alle aanvragen voor een uitzondering op zo’n verbod goedgekeurd. 

“Wij zien dan ook geen enkele reden waarom deze 173ste goedkeuring voor chroom-6 er niet zou komen”, zegt Santos. “Van de 43 verboden stoffen zijn er nog 15 in omloop. Er circuleren dus al duizenden tonnen verboden stoffen in Europa, en daar zouden nu nog eens duizenden ton chromium-6 bij komen.”

ECHA reageert dat het zeker niet zomaar automatisch toestemmingen geeft. “Bovendien zien wij in ons onderzoek dat de schadelijke impact door blootstelling aan chroom-6 bij betrokken arbeiders flink verminderd is doordat bedrijven betere beschermende maatregelen nemen. Sommige berekeningen geven aan dat het aantal fatale longkankers bij mensen die met de stof werken zo gehalveerd kan zijn.”