In 1980 stapte de toen 19-jarige Robert Shafran zijn wagen in. Vanuit Scarsdale, New York, reed hij naar Sullivan Community College voor zijn eerste dag daar. Anders dan je zou verwachten in een nieuwe school, werd hij als een rockster ontvangen door meisjes in de school, die hem allemaal een kus kwamen geven. “Welkom terug”, zeiden ze, en arme Robert begreep er niets van.

Pas toen medestudent Michael Domnitz op hem toestapte, werd alles duidelijker. Domnitz vertelde hem dat hij een tweelingbroer had en toonde hem de foto van Edward Galland, die de school een jaar eerder verlaten had. Ook die was geadopteerd, vertelde Domnitz, dus belde Robert hem meteen.

Aan de andere kant van de lijn hoorde hij een stem die bijna identiek was aan de zijne. Diezelfde dag nog reed hij naar Long Island om aan te bellen bij Edward en zijn adoptieouders. “Ik zag mijn eigen gezicht naar me staren”, zegt Robert in de documentaire Three Identical Strangers. “Het was alsof alles rondom ons verdween en alleen Eddy en ik er nog stonden.”

Niet veel later ontdekten ze dat zij niet de enige twee waren. Want David Kellman, een student aan Queens College, zag enkele maanden later beelden van de herenigde broers op tv. Hij belde Edward en kreeg diens moeder aan de lijn. “Ze duiken nu allemaal op”, zei die. Pas toen de drie broers bij elkaar kwamen, ontdekten ze dat ze deel uitmaakten van een psychologisch experiment.

Tienermoeder

De drie werden geboren op 12 juli 1961 bij een tienermoeder in New York. Na zes maanden werden ze door een adoptiebureau uit elkaar gehaald en op 160 kilometer van elkaar opgevoerd door adoptieouders die geen benul hadden van wat er zich afspeelde. Ze hadden te horen gekregen dat hun kind deel uitmaakte van een “routineonderzoek naar de ontwikkeling van kinderen”. Eraan deelnemen zou de adoptieouders een grotere kans geven om een kind toegewezen te krijgen, was het extra argument dat ze kregen om hun goedkeuring te krijgen.

Tijdens hun eerste tien levensjaren kregen ze minstens één keer per jaar bezoek van onderzoekers die werkten voor Peter Neubauer, een prominente kinderpsycholoog die nauw samenwerkte met Anna, de dochter van Sigmund Freud. Na die tien jaar werd het onderzoek officieel stopgezet, zegt Tim Wardle, regisseur van de film. “Maar de onderzoekers bleven de volgende jaren wel vanop een afstand gegevens verzamelen en de voortgang van de drieling opvolgen.”

Neubauer wilde onderzoeken wat de invloed van de omgeving waarin ze opgroeien is voor drielingen. Zo werd David ondergebracht bij een arbeidersgezin, kwam Edward bij een gemiddeld gezin terecht en was het gezin van Robert wat gegoeder.

“Wilde Westen van de psychologie”

“Die periode, de jaren 50 en 60, waren het Wilde Westen van de psychologie”, zegt Wardle. Plots kon er veel meer. “Ze kregen wel kritiek omdat ze tweelingen en drielingen wilden scheiden. Dat was toen zelfs vrij extreem. Maar het mocht.”

De drie hadden meteen duidelijk gedragsproblemen. Zo bonkten ze als baby vaak herhaaldelijk met hun hoofd tegen het uiteinde van hun bed of park. “Dat moet verlatingsangst geweest zijn”, zegt David er nu over.

In de volgende jaren bleven ze mentale problemen hebben. Robert en David belandden geregeld in psychiatrische ziekenhuizen. Die eerste kreeg zelfs een voorwaardelijke celstraf omdat hij had toegegeven medeplichtig te zijn aan een roofmoord op een vrouw in 1978.

“Zij die ons bestudeerden, moeten toch gezien hebben dat er een probleem was. Ze hadden kunnen helpen”, zegt David in The New York Post. “Daar zijn we erg kwaad om. Ze hadden kunnen ingrijpen, maar deden het niet.”

De herenigde drieling beleefde aanvankelijk de tijd van hun leven. “Het was alsof we verliefd werden op elkaar. We hielden van dezelfde dingen en waren hetzelfde. Maar hoe langer hoe meer werd duidelijk dat twee van de drie beter overeenkwamen met elkaar dan met de andere. Het was niet duidelijk om het vijfde wiel aan de wagen te zijn.”

Moeder

Ze ontmoetten hun moeder in het begin van de jaren 80. Een korte ontmoeting, zegt David in de film, waarin ze wat dronken en duidelijk gemaakt werd dat de moeder geen zin had om een of andere band met hen te krijgen.

De drie openden een restaurant in Soho in 1988: Triplets Roumanian Steakhouse. Een succes werd dat niet, in 2000 ging de stekker eruit. “We hebben veel gekke dingen gedaan”, zegt Robert. “We poseerden voor foto’s van sterfotografe Annie Leibowitz en zij nam ons mee naar allerlei exclusieve plaatsen. We voelden ons als maagden in een bordeel.”

Ook Susan Seidelman zag hen lopen op straat. “Wil je in mijn film spelen, vroeg ze ons meteen”, zegt Robert. Die film was Desperately Seeking Susan uit 1985, waarin Madonna in een scene nagekeken werd door de drie broers. “We waren bang, maar deden het toch.”

Kwade ouders

De adoptieouders stelden zich intussen veel vragen. Waarom de drieling gescheiden werd, bijvoorbeeld, een vraag waar ze amper een antwoord op kregen. De officiële versie toen: “Het is te moeilijk om drie kinderen te plaatsen in één gezin.” De kwade ouders wilden een klacht indienen, maar vonden geen advocaat.

De drie trouwden uiteindelijk en kregen kinderen. Het verhaal kreeg wel een tragisch einde toen Edward, diegene die de moeilijkste jeugd had en leek te lijden aan een bipolaire stoornis, uit het leven stapte in 1995. “Hij wilde altijd bij zijn broers zijn. Door zijn moeilijke jeugd en moeilijke band met zijn vader voelde hij dat de andere jongens zijn echte familie waren. Hij verhuisde drie keer om meer en dichter bij hen te zijn.” Maar de band waar hij op hoopte, kwam er nooit in voor hem voldoende mate.

Na de dood van Neubauer kwamen ze te weten dat ze deel uitmaakten van het psychologisch experiment. “We kregen wat cd’s met nota’s en gegevens. Maar antwoorden hebben we nog niet voldoende. We stoppen nog niet met onze zoektocht.”

Robert is vandaag een advocaat en David werkt in een verzekeringsagent. Ze hebben nog steeds wat contact. Hun verhaal is te zien in Three Identical Strangers.