Berggorilla en gewone vinvis minder ernstig bedreigd op nieuwe rode lijst

De populatie van de gewone vinvis (Balaenoptera physalus) is sinds de jaren 1970 ongeveer verdubbeld en telt nu zo’n 100.000 dieren. Dat is vooral te danken aan het internationale verbod op commerciële walvisvangst sinds 1976. Ook andere walvissoorten, zoals de grijze walvis, gaan erop vooruit en staan niet langer op de lijst met ‘ernstig bedreigde soorten’.

Ook voor de berggorilla is er hoop: die gaat van ‘ernstig bedreigd’ naar ‘bedreigd’ op de lijst. Dat is vooral het gevolg van de bescherming van zijn leefgebied, maatregelen tegen stroperij en nauwe begeleiding door dierenartsen. In 2008 werd het aantal berggorilla’s nog op 680 exemplaren geschat, dit jaar gaat de International Union for Conservation of Nature (IUCN) uit van meer dan 1.000 dieren. Zijn broertje, de Oostelijke gorilla, blijft wel ‘ernstig bedreigd’.

“De nieuwe update van de rode lijst illustreert hoe belangrijk beschermingsmaatregelen zijn, gezien het herstel bij de vinvis en berggorilla”, zegt IUCN-directeur Inger Andersen. “Die successen leveren het bewijs dat ambitieuze gemeenschappelijke inspanningen van regeringen, bedrijven en organisaties het tij kunnen keren. Jammer genoeg blijkt uit de laatste update ook dat de bedreigingen voor de biodiversiteit cruciale doelstellingen van de samenleving blijven ondermijnen, waaronder voedselzekerheid. We moeten dringend meer beschermingsmaatregelen nemen en volhouden. De huidige biodiversiteitstop in Egypte biedt een waardevolle kans om de diversiteit aan leven op onze planeet te beschermen.”

Vissoorten

De nieuwe rode lijst van de Internationale Unie voor Milieubescherming (IUCN) blijft een bijzonder prangende waarschuwing voor veel andere soorten: de lijst telt 96.951 kwetsbare soorten, waarvan er 26.840 met uitsterven bedreigd zijn.

Een groot deel daarvan zijn vissoorten, waarvan sommige erg belangrijk zijn voor de lokale voedselzekerheid. Dat is bijvoorbeeld het geval voor 9 procent van alle vissoorten in het Malawimeer. Van de vier chambo-soorten, de economisch meest waardevolle vis in Malawi, zijn er drie nu ‘ernstig bedreigd’. Dat kan dramatische gevolgen hebben, want een derde van de Malawische bevolking is afhankelijk van het Malawimeer voor voeding of inkomen.

Een gelijkaardige situatie in het Victoriameer, waar driekwart van alle inheemse soorten nu bedreigd is. Veel Oost-Afrikaanse landen zijn bijzonder afhankelijk van de natuurlijke rijkdommen van dergelijke grote meren.

“De uitgeputte visbestanden zijn een ernstig probleem voor de voedselzekerheid, met name in kustgemeenschappen in ontwikkelingslanden”, zegt Yvonne Sadovy, visdeskundige bij de IUCN. “Terwijl sommige commerciële soorten op een duurzame manier bevist worden, zijn er voor tandbaarzen maar weinig van dergelijke voorbeelden. De bevolkingsgroei zet te veel druk op visbestanden, en export maakt de situatie nog erger. De teloorgang van de soorten maakt ze duurder en treft de voedselzekerheid voor miljoenen mensen die afhankelijk zijn van kleinschalige visserij voor hun overleven.”

Houtkap

Ook houtkap vormt een groeiend probleem voor verschillende houtsoorten. De Afrikaanse houtsoort Vene (Pterocarpus erinaceus), een belangrijke bron van timmerhout, staat in de nieuwe lijst als ‘bedreigd’. De handel in de soort vervijftienvoudigde tussen 2009 en 2015, vooral door een enorme stijging van de vraag in China.

“Doordat de vraag de wettelijke aanvoer van Vene-hout zo overtreft, worden illegale netwerken steeds lucratiever”, zegt Sara Oldfield, plantendesklundige bij IUCN. “Amper 2 procent van het gebied waar deze houtsoort voorkomt, is beschermd. Een groot deel van de habitat ligt in conflictzones waar milieubescherming niet op de prioriteitenlijst staat.”