Eenogig paard Hernandez kan blind vertrouwen op zijn ruiter Kars Bonhof

Als springpaard Hernandez de buitenpiste van de Nederlandse kampioenschappen in Deurne instapt, beweegt de 12-jarige hengst onrustig zijn hoofd. Op de plek waar zijn rechteroog hoort te zitten, is een zwart gat te zien ter grootte van een tennisbal.

Wanneer de bel luidt voor de NK-proef lijkt er een weldadige rust te vallen over het paard dat van nature snel is afgeleid. Volledig gefocust op het stemgeluid van zijn ruiter Kars Bonhof volgt Hernandez alle aanwijzingen op.

Met een fenomenale sprongkracht vliegt het paard over de ruim anderhalve meter hoge hindernissen. Zelfs de wendingen voor een bochtje naar rechts, de grootste uitdaging voor de eenogige hengst, lopen ogenschijnlijk in een vloeiende lijn.

Na opnieuw een foutloze omloop op de NK, dat van donderdag tot en met zondag over vier proeven werd verreden, geeft de 27-jarige Bonhof alle credits aan zijn paard. ‘Qua sprongkracht en scherpte is Hernandez één van de beste paarden van Nederland. Hij springt beter dan veel paarden met twee ogen.’

Herpesvirus

Al zijn halve leven mist Hernandez, eigendom van Team Nijhof uit Geesteren, zijn rechteroog. Op 6-jarige leeftijd raakte hij besmet met het herpesvirus dat een ooginfectie veroorzaakte. Om erger te voorkomen zat er niets anders op dan het hele oog te verwijderen.

Sindsdien gaat Hernandez liefkozend als ‘Captain one eye’ door het leven en trekt de zwarte holte in zijn schedel veel bekijks. Van heel dichtbij zijn er zelfs enkele wimpers zichtbaar boven het gat waar voorheen zijn oog zat.

Voordat het herpesvirus werd gediagnosticeerd was amazone Zoi Snels enkele jaren de vaste berijder van Hernandez. In 2022 vertelde ze in dagblad de Stentor dat Hernandez vanaf zijn 5de jaar langzaam zijn zicht in zijn rechteroog verloor waardoor zijn zelfvertrouwen ernstig werd aangetast. ‘Hernandez werd opeens erg onzeker terwijl hij dat eerder nooit was geweest.’

Toen Kars Bonhof vier jaar geleden als stalruiter aan de slag ging voor Team Nijhof kreeg hij al snel de vraag of hij met Hernandez wilde rijden. ‘Ik wist honderd procent zeker dat het een goed paard was, gezien zijn vermogen, instelling en wilskracht. Maar het was de grote vraag of hij er zelf vertrouwen in zou hebben om met één oog weer te gaan springen. Hij moest erop vertrouwen dat ik hem veilig door de baan zou loodsen’, lichtte Bonhof aan de vooravond van de NK toe.

Niet naar rechts

De jonge ruiter begon op een laag niveau met de hengst en wist met veel geduld zijn vertrouwen te winnen. Via hindernissen van 1.20 meter springt Hernandez nu met ogenschijnlijk speels gemak over oxers van 1.60 meter. Daar ging een moeilijke periode aan vooraf, vertelt Bonhof. In het begin was de bruine hengst schuw en onzeker en vergiste hij zich weleens.

Zo zag hij eens een schaduw aan voor een balk om daar vervolgens overheen te springen of hij ging in de piste plots stilstaan. Ook durfde het paard enige tijd niet in de hoek van een binnenbak te lopen.

Bonhof: ‘Het is ook niet gek dat je zelfvertrouwen weg is als je opeens nog maar één oog hebt. Vergelijk met iemand die na het verlies van een oog weer gaat autorijden, daar moet je aan wennen.’

De grootste moeilijkheidsfactor in de arena is en blijft het maken van een wending naar rechts. Daar heeft Bonhof veel tijd en energie in gestoken. ‘Het heeft heel lang geduurd voordat Hernandez überhaupt naar rechts durfde te draaien. Zijn hele gezichtsveld aan zijn rechterzijde is weg, waardoor hij na een bochtje naar rechts pas heel laat de hindernis ziet opduiken. Echt kort draaien lukt gewoon niet, dan wordt-ie bang. Ik moet dus een grotere wending nemen zodat hij op tijd de hindernis ziet.

‘Het gaat steeds beter, maar het zal altijd een aandachtspunt blijven. De wending naar rechts wordt nooit zo goed als bij een paard met twee ogen. Wel verbaas ik me er over dat Hernandez heel goed diepte kan inschatten met één oog.’

Op tijd rijden

Anders dan bij mensen zitten de ogen van een paard aan de zijkant van de schedel. Bonhof: ‘Het gezichtsveld van paarden is heel anders, zij kunnen ook zien wat er schuin achter hen gebeurt. Daarom moet je Hernandez nooit van rechtsachter benaderen, dan kan hij een schrikreactie krijgen.’

Bonhof praat daarom altijd voordat hij Hernandez aanraakt. De temperamentvolle hengst is gevoelig voor geluiden, en zeker voor het voor hem vertrouwde stemgeluid van zijn vaste berijder.

De topruiter uit Epe noemt het een voordeel dat hij nooit met Hernandez heeft gereden toen het paard nog gezegend was met twee ogen. ‘Ik weet niet beter dan dat-ie één oog heeft, anders was ik denk ik zelf ook onzeker geworden over onze samenwerking.’

Het winnen van een grandprix is voor zijn paard een lastig verhaal, beseft Bonhof. Na een basisparcours strijden de foutloze combinaties dan in de barrage, in een race tegen de klok, om de overwinning.

‘Hernandez is extreem bereidwillig, wil altijd foutloos springen en in negen van de tien gevallen doet hij dat ook als-ie in vorm is. Maar in de barrage draait het om tijd en dat maakt winnen lastig’, aldus de ruiter die vorig jaar op het vijfsterrenconcours van CHIO Rotterdam met zijn toppaard als vierde eindigde van de elf combinaties in de barrage.

Olympische longlist

Na twee jaar geduldig werken met Hernandez mocht Bonhof in 2022 voor het eerst het prestigieuze oranje jasje aantrekken voor zijn debuut in het Nederlands team tijdens een landenwedstrijd. Vorig jaar was de combinatie na een sterke zomer door bondscoach Jos Lansink geselecteerd voor de EK in Italië, maar door een blessure van Hernandez moest de combinatie verstek laten gaan.

Momenteel is ‘Captain one eye’, in de race om komende zomer Nederland te vertegenwoordigen op de Olympische Spelen van Parijs. Bondscoach Lansink heeft de combinatie Bonhof-Hernandez een plek gegeven op de olympische longlist. Op deze voorlopige lijst prijken acht combinaties van wie er uiteindelijk vier mogen afreizen naar de kasteeltuinen van Versailles.

Een paard met één oog dat actief is op mondiaal topniveau klinkt gek, maar Hernandez vormt geen uitzondering. In Zweden timmert amazone Wilma Hellström aan de weg met haar eenogige schimmelpaard Cicci met wie ze deel uitmaakt van de Zweedse selectie.

Eerder maakten Marcus Ehning uit Duitsland en Malin Baryard uit Zweden furore op een paard met één oog. ‘Vroeger werden paarden die iets mankeerden sneller afgeschreven voor de topsport’, denkt Bonhof. ‘Er zit nu eenmaal veel meer werk in het opleiden van eenogige paarden, dat is simpel zat.’

Geen grote handicap

Bondscoach Lansink noemt het gegeven dat Hernandez over slechts één oog beschikt ‘geen heel grote handicap’. ‘Hij dealt er al langere tijd mee, voor het paard is het bijna gewoon.’

Volgens Lansink heeft Hernandez alles in huis wat een paard een toppaard maakt. ‘Hij heeft veel vermogen en is heel voorzichtig, zo ik zie het graag. Het is een paard voor de zwaarste proeven’, aldus de bondscoach die spreekt van een stabiele en sterke combinatie. ‘Jammer genoeg heeft Hernandez nog niet de vorm van vorig jaar voordat hij geblesseerd raakte, maar hij zit er dicht tegenaan. Ik zie een stijgende lijn.’

Bonhof blijft nuchter en benadrukt dat hij hard moet blijven werken. Met zijn 27 jaar heeft hij nog een hele toekomst voor zich en dat geldt ook voor zijn 12-jarige hengst. Doorgaans beleven paarden tussen hun 11de en 15de hun topjaren.

In de onzekere paardensportwereld beschikt Bonhof over één zekerheid. Hij weet dat Hernandez niet te koop is. Het toppaard is door de Stichting Olympiade Paard (NOP) vastgelegd én nog belangrijker; eigenaar Team Nijhof heeft aangegeven het paard niet te willen verkopen.

Bonhof: ‘Wie weet was de carrière van Hernandez anders gelopen als hij geen oog had verloren, dan was hij veel sneller geweest. En waarschijnlijk had ík hem dan niet onder het zadel gehad.’