Een uur lang geen prikkels in de supermarkt

Sint-Michielsgestel

‘Momenteel is het prikkelarm uur’, meldt een grote poster bij de ingang van de Albert Heijn in Sint-Michielsgestel. Het is dinsdagmorgen, iets na acht uur. In de winkel lopen enkele klanten. Afgezien van het geluid van de zoemende koelingen, dat indringend klinkt, is het er een oase van rust. De sfeer is wat onwerkelijk. Alsof je even binnengeslopen bent, terwijl de winkel nog helemaal niet open is. Je zou er spontaan van gaan fluisteren. Er klinkt geen achtergrondmuziek, er branden geen felle lampen en ook met het vullen van schappen vanaf rammelende karren is bewust even gewacht.

Terwijl een medewerker overrijpe kiwi’s uit het vak haalt, snijdt een ander even verderop met een machine brood. Dat is bijna storend: stilte vraagt om stilte.

Het enige wat nu mogelijk nog prikkelt, is de satéprikker in de al keurig gereedstaande blokjes kaas. Wie wil, kan vandaag extra overzichtelijk winkelen met een plattegrond – af te halen bij de servicebalie.

bonuskaart

Om de serene rust niet te verstoren, mogen de gereedstaande cameraploegen buiten niet naar binnen. Bij de kassa vraagt de caissière zachtjes of een klant een bonuskaart heeft. Zelfs de bliepjes van haar kassa zijn voor de gelegenheid zachter gezet.

Aan de wieg van het idee voor de prikkelarme supermarkt stond de Nederlandse Vereniging voor Autisme (NVA), die eerder een oproep deed voor realisering van dergelijke winkels in Nederland, vertelt NVA-woordvoerder Joli Luijckx. ‘In Engeland is dat al heel gewoon.’ Volgens haar is het niet alleen goed voor de 190.000 mensen die autisme hebben en minder prikkels willen krijgen, maar ook voor mensen met epilepsie, migraine of niet-aangeboren hersenletsel.

Assistent-manager Eva Mennes van de Albert Heijn in Sint-Michielsgestel omarmde als enige supermarkt de wens van de NVA. Ze verwijst naar het nabij de winkel gelegen instituut Kentalis, waar mensen verblijven die beperkingen hebben op het gebied van zien, horen en communiceren. Zij winkelen geregeld bij haar in de supermarkt en hebben behoefte aan zo weinig mogelijk prikkels. ‘Op deze manier kunnen we iets voor de buurt betekenen’, zegt Mennes, die zich suf loopt van het ene interview naar het andere. Ze verzamelde samen met de NVA tips van de beoogde doelgroep – geen fel licht, geen bliepjes – en paste na intern overleg de winkel erop aan. ‘Gillende kinderen werden ook genoemd als verstoringsbron, maar daar kunnen we niets aan doen. Hoewel ik intussen geleerd heb dat het niet alleen om verwende kinderen hoeft te gaan, maar ook om kinderen die overprikkeld zijn door autisme.’

herrie

‘Ze hebben het goed uitgevoerd’, stelt Luijckx vast. ‘Alleen die koelingen en vriezers maken nog zo’n herrie, dat is iets voor fabrikanten om aan te passen.’ De NVA hoopt dat het prikkelarme initiatief in Sint-Michielsgestel landelijk navolging krijgt.

Operationeel manager Marco van Vliet, verantwoordelijk voor 21 Albert Heijns, waaronder ook de vestiging in Sint-Michielsgestel, houdt daar rekening mee. ‘Dit plan heeft mij aan het denken gezet, bijvoorbeeld ook om het aantal omgeroepen berichten te verminderen door meer telefoons te verstrekken aan het personeel, of met ‘oortjes’ te werken.’ Over een halfjaar wordt het wekelijkse uur geëvalueerd via interviews met klanten, vertelt hij. ‘Dan kijken we of het uur kunnen oprekken en ook op andere dagen kunnen aanbieden.’ Collega’s reageren intussen al belangstellend, meldt hij.

ontspannen

Enkele klanten lopen vlug door de winkel. Een van hen is de 23-jarige Ben van Lier die ‘even’ brood, drinken en beleg inslaat alvorens naar zijn werk te gaan. ‘Het leek wel of iedereen ontspannen was’, reageert hij buiten bij de auto. Hij had niet door dat het prikkelarme uur van start was gegaan. ‘Dit is geen verkeerd idee’, oordeelt hij. ‘Ik kom er ook weleens na vieren, maar dan is het een gekkenhuis.’

Frans Sanders (64) komt net naar buiten lopen. ‘Heerlijk’, zegt hij. ‘Maar een uur is wel krap. Ze zouden het ook twee keer twee uur per week kunnen doen. De ruimte en netheid vielen mij op, het was niet druk en er was geen geroezemoes. Dit is positief in alle opzichten.’ Hij heeft niets gekocht. ‘Ik kwam alleen voor de beleving.’

Bij de balie rekent Ellen van Leeuwen (59) twee bossen zonnebloemen af. ‘Ik heb niets van een prikkelarm uur gemerkt’, bekent ze, als ze haar fiets van het slot haalt. ‘Ik heb er wel over gehoord. Voor mij maakt het niet uit, maar ik ben benieuwd of het werkt, zeker voor cliënten van Kentalis. Dat is een mooie test.’

In het magazijn dweilt medewerker Gerard van den Berg de vloer. ‘Ho, ho, we zijn een winkel hoor’, dacht hij aanvankelijk, toen hij hoorde over het plan voor een prikkelarm uur. Hij moest er zijn schoonmaakschema voor omgooien, zegt hij, terwijl hij op zijn dweilstok leunt. Tot problemen heeft dat niet geleid, hij is vooral blij dat op deze manier aan de doelgroep tegemoet kan worden gekomen.

Van den Berg wijst op een grote schrobmachine. ‘Normaal ben ik daar in de winkel anderhalf uur mee bezig vanaf 07.00 uur, maar nu moest ik stoppen om 08.00 uur. Dat geeft niet. Ik ga straks nog een halfuurtje verder.’ En tijdens het prikkelarme uur checkt hij met een metertje voortaan de temperatuur van de koelingen. ‘Dat maakt geen lawaai.’

bijkomen

Mennes is na afloop van het uur tevreden en stomverbaasd over zo veel media-aandacht. ‘Ik moet effe bijkomen’, verzucht ze. ‘Ik had dit nooit verwacht. En we doen het gewoon voor ons knusse Gestel. Wat zou het mooi zijn als we het in Nederland straks normaal vinden dat er een prikkelarm uur in de winkel is.’ <