Zowat alles wat moet voor klimaat garandeert beter leven. Stom dat politici al die kansen lieten liggen

Zowat alles wat we moeten doen om klimaatverandering tegen te gaan, maakt onze economie en vooral ons leven veel beter. De grootste stommiteit is dat onze politici daar niet al lang geleden mee begonnen zijn. Dat iets wat zich een regering noemt eind 2018 koopkracht en klimaat als prioriteiten in de mond durft te nemen, klinkt daarom hol (hol… hol…).

- De Nederlandse premier Rutte is bereid twee miljard euro aan jaarlijkse dividendbelasting af te schaffen ten voordele van één bedrijf.
- België subsidieert bedrijfswagens voor jaarlijks zowat vijf miljard euro.
- De Franse overheid vindt de grote meerderheid van de bevolking die woont in de banlieue en in de meer landelijke gebieden geen aandacht waard.
- De Duitse regering weigert dieselgate diepgaand aan te pakken.

Zelfs in de Europese kernlanden is geen sprake van een omvattende klimaatpolitiek en sociaalrechtvaardige economische politiek. Altijd was dat een zogenaamd ‘realistische’ houding. Het resultaat is dat overal de aarde onder de klassieke democratische bewindspartijen verzakt. Ook de groene partijen slagen er onvoldoende in om sociaal en ecologisch te integreren en kunnen het tij nog niet keren.

Toch zijn er nu al decennia volop kansen om met het voeren van de klimaatstrijd in dezelfde beweging iedereen een beter leven te bieden. Bekijk alle ingrepen die nodig zijn om klimaatverandering te voorkomen: meer energie-efficiëntie en hernieuwbare energie, (bijna) energieneutraal wonen, voedsel van dichter bij huis, hernieuwbare materialen, kortere kringlopen en dematerialisering.

Die ingrepen vermijden dat we een beroep moeten doen op eindige brandstoffen en grondstoffen, die onvermijdelijk duurder zullen worden of waarvoor zelfs gevochten zal worden. Diezelfde ingrepen voorkomen luchtvervuiling, die velen hun gezondheid en een fiks stuk van hun leven kost. En diezelfde ingrepen helpen ons aan een duurzame economie die innoveert en toekomstbestendig wordt.

Die economie is daarenboven veel minder gevoelig voor crises elders, helpt veel meer mensen aan een goede job en verzekert hen van een beter leven. Uitgerekend dat is nodig om iedereen mee te krijgen: de klimaatstrijd voeren is tegelijk het meest ambitieuze sociale programma vorm geven. Performant openbaar vervoer, massaal aanbod van duurzame sociale huisvesting, betrouwbare hernieuwbare energiehuishouding, fiscale rechtvaardigheid en leefbare inkomens vormen daarvan het minimum. Dan was de hele beweging van de gele hesjes zelfs niet nodig.

De positieve wisselwerking van crisisbestrijding en verduurzaming is een plezierige ontdekking. We weten dat crises elkaar negatief beïnvloeden. Omgekeerd, verbeteringen op het ene terrein verbeteren ook elders de situatie. Met die positieve spiraal van ecologische en sociale duurzaamheid starten had al gekund in de oliecrisisjaren, de jaren 70 van vorige eeuw. Liever lieten we die crisis woekeren. We hadden het de decennia daarna kunnen doen en overal de toekomst voorbereiden. Tien jaar geleden was het mogelijk om zo de financiële crisis verstandig te counteren. Nooit gebeurde het.

Het kan nog altijd

Nog altijd kunnen samenleving en economie een sociaalecologische koers beginnen varen, en brengt dat niets dan voordelen. Maar het zal niet gebeuren met het gros van de uittredende politici die elke dag de boutade illustreren: als politici er zijn om de toekomst voor te bereiden, hebben wij geen politici. Dat maakt het gevaarlijk voor de democratie: steeds meer mensen hebben door dat hun toekomst wordt bedreigd door het onvergeeflijke verzuim van de politiek. Boosheid neemt het dikwijls over en komt soms hevig naar buiten, met de uitbarsting van boerenopstanden en revoltes vroeger en van gele hesjes vandaag.

Een lichtpunt is dat in nogal wat landen vanuit samenleving en bedrijfsleven stevige aanzetten groeien voor een duurzame economie. Of het snel genoeg verloopt én leidt tot een grondig gewijzigd overheidsbeleid is onzeker.