Ken Loach krijgt dan toch eredoctoraat: "Was premier Michel gebuisd als rechtenstudent?"

Het was een rustige, maar combattieve Ken Loach die zich aan de ULB als eredoctor liet huldigen. In een reactie op beschuldigingen van antisemitisme door een deel van de joodse gemeenschap én premier Michel beet hij vlak voor de plechtigheid van zich af.

“Ik heb begrepen dat Charles Michel aan de ULB rechten heeft gestudeerd. Was het onderwijs toen zo slecht?”, vroeg hij zich af, tot hilariteit van de aanwezigen. “Of was hij niet geslaagd voor zijn examens? Een goed jurist zou toch eerst de bewijzen moeten bekijken alvorens conclusies te trekken. Ik stel vast dat Charles Michel zijn uitspraken over mij deed tijdens een viering van de 70ste verjaardag van de staat Israël. Waarom vraag Michel zich als jurist niet af waarom Israël het internationale recht niet respecteert? Waarom stelt hij zich geen vragen over de Israëlische kolonisering van Palestijnse gebieden? Waarom zegt hij niets over ongewapende Palestijnse burgers die door het Israëlische leger gedood worden?”

Ken Loach ging zo nog wel even door, in aanwezigheid van de pers. Wat hij vooral duidelijk wilde maken, is dat hij zich het recht toe-eigent om de staat Israël te bekritiseren zonder meteen als antisemiet te worden gebrandmerkt.

Protest

Toch verliep de plechtigheid verder relatief rustig, in schril contrast met de hevige polemiek die haar voorafging. Aanleiding was een BBC-interview waarin Loach vorig jaar de Holocaust niet leek te veroordelen. “We kunnen allemaal over geschiedenis discussiëren”, zei hij toen. “De stichting van de staat Israël, bijvoorbeeld, gebaseerd op etnische zuivering, kunnen we allemaal bespreken. Probeer dat niet te ondergraven met valse verhalen over antisemitisme.” Hoewel Loach achteraf zei dat hij rommelig was geciteerd, schoot de uitspraak bij velen in het verkeerde keelgat. 

Meerdere joodse organisaties protesteerden de voorbije weken dan ook tegen het eredoctoraat voor Loach. Ze vinden dat zijn uitlatingen en houding tegenover Israël neigen naar antisemitisme. Dinsdag publiceerde L'Echo een open brief van 650 prominenten die zich daarbij aansluiten, waaronder Nobelprijs-winnaar François Englert en verschillende ULB-professoren.

Ook premier Charles Michel (oud ULB-student) mengde zich in het debat. Tijdens een toespraak woensdag in de Grote Synagoge van Brussel gaf hij de ULB een tik op de vingers. "Geen enkele vorm van antisemitisme mag getolereerd worden. Dat geldt ook voor mijn alma mater." 

Pre-electorale tijden

Intussen komt er echter kritiek op de premier, die zich "om electorale redenen" gemengd zou hebben in het debat. Zo ziet politoloog en ULB-professor Pascal Delwit een politieke zet: "Je kunt er niet naast kijken dat dit een politieke operatie is van de premier. Ook Charles Michel verkeert momenteel in pre-electorale tijden." Volgens Delwit wil de MR zich opwerpen als de partij van de joodse gemeenschap. "Ken Loach is terechtgekomen in een Belgo-Belgische poel."

PS-boegbeeld Paul Magnette riep de ULB op om "niet te buigen voor politieke druk, vanwaar die ook komt". Aan Vlaamse kant kreeg Charles Michel kritiek van sp.a-politicus Freya Van den Bossche: "Het is niet aan politici om te bepalen wie een eredoctoraat krijgt." Groen-Kamerlid Wouter De Vriendt vraagt zich af of "onze premier bondgenoot is van een lobby die op valse wijze elke kritiek op het Israëlische beleid afdoet als antisemitisch?"

In de kringen van Charles Michel was na de uitreiking van het eredoctoraat te horen dat de premier de kritiek van Loach onterecht vindt. Zo werd herinnerd aan het feit dat België de verhuis van de Amerikaanse ambassade naar Jeruzalem streng veroordeelde, en dat Michel tijdens zijn recente bezoek aan Israël meerdere contacten had met kritische ngo’s. Al blijft de premier bij zijn stelling dat Loach een "flou artistique" heeft ge­creëerd over zijn houding ten aanzien van de Holocaust.