"Meisje uit 6e leerjaar dacht door TikTok dat ze stenen had in amandelen": Huisartsen krijgen veel vragen over gezondheidsadvies op sociale media

Veel van de honderden berichten die elke dag gepubliceerd worden gaan over supplementen, anticonceptie, voeding, hormonen, fitness of mentale gezondheid. Naast berichten met correcte inhoud, bevat een aanzienlijk deel ook foute of ongenuanceerde informatie. En jongeren zijn daar vatbaar voor. 

Instagram en TikTok zijn namelijk populaire platformen bij Vlaamse jongeren, blijkt uit onderzoek van de Arteveldehogeschool in Gent. Diezelfde studie toont ook aan dat jongeren moeite hebben met nepnieuws te herkennen.

Al die online berichten leiden ook tot vragen in de dokterpraktijk. VRT NWS deed een bevraging bij Vlaamse huisartsen,  126 artsen deelden hun ervaringen. Met opmerkelijke resultaten: 88 van de 126 bevraagde artsen krijgen wekelijks of maandelijks vragen van jongeren over dergelijke berichten van sociale media. We verzamelden ook heel wat getuigenissen: 

Bram Peeters, huisarts in Puurs, begrijpt dat jongeren moeite hebben met feit van fictie te onderscheiden: “Ik krijg vragen van jongeren van 10 tot 12 jaar over soa’s en anticonceptie. Of jongens van 14-15 jaar die vragen naar supplementen om sneller spieren te kweken. Ik ben blij dat ik nu geen 14 jaar meer ben met wat er allemaal op jongeren afkomt.”

Dat bevestigt ook Joachim De Schuijmer, huisarts in Gentbrugge. “Ik kreeg onlangs een vraag van een meisje uit het zesde leerjaar die door een Amerikaanse TikTok-video dacht dat ze stenen had in de amandelen. Dat was niet het geval.”

Nesrin Diren, huisarts in Lokeren, krijgt van patiënten al eens de vraag om uitgebreide bloedanalyses te doen. “Het zijn vaak jonge vrouwen die zo’n analyse willen, bijvoorbeeld om te achterhalen hoe hoog hun cortisolgehalte is. Op sociale media wordt dat gezien als de grote boosdoener bij stress en overgewicht. Het is belangrijk om als zorgverlener eerst goed te exploreren wat de klachten zijn van de patiënt. Vaak spelen heel wat andere factoren een rol.”

Bij een aantal artsen uit onze bevraging blijft het niet bij vragen. Ongeveer een kwart van de deelnemende artsen gaf aan dat ze al hadden moeten ingrijpen. Zo moest huisarts Antoon Deckers uit Turnhout een patiënt behandelen die verkeerde supplementen had genomen.

“We hebben iemand gehad met schildklierproblemen door supplementen die ze op sociale media had gevonden. Ik heb haar het advies gegeven om die supplementen niet meer te nemen, maar ze geloofde niet dat die het probleem waren. Ik stuurde haar naar een specialist, ook dat hielp niet. Je ziet dat sociale media een grotere impact hebben dan de huisarts en specialist.”

Verschillende artsen geven ook aan dat nepnieuws en gezondheidsgoeroe’s op sociale media hun relatie met patiënten soms bemoeilijken.

"Mensen komen met een waaier aan informatie naar de consultatie", vertelt Loes Kersemans, huisarts in Kasterlee. "Aan de ene kant is dat goed, want patiënten stellen vragen die ons kunnen helpen om een juiste diagnose te maken. Aan de andere kant wordt ons advies soms onterecht in de wind geslagen. Artsen zijn een kleine pion in het grote zorglandschap vol influencers en coaches geworden. Die laatste bedoelen het vaak goed, maar verkondigen niet altijd de juiste informatie."

Artsen geven ook aan dat deze berichten zorgen voor langere consultaties en een hogere werkdruk. “Jongeren komen langs met banale klachten zoals een verkoudheid en vermelden dan terloops dat ze iets online gezien hebben. Je kunt als arts kiezen om daar niet op in te gaan, maar je wilt toch graag hun vragen beantwoorden en dan moet je meer tijd nemen”, vertelt Bram Peeters. 

Dat bevestigt ook Antoon Deckers. “Sociale media zorgen ervoor dat mensen meer vragen stellen. Als het om foute informatie gaat, dan heb je meer tijd nodig om dat te ontkrachten. Soms zorgt dat er ook voor dat je een ziekenhuis extra belast, omdat we mensen moeten doorverwijzen als ze ons niet geloven.”

Niet iedereen vindt dat de werkdruk toeneemt. “Ik vind niet dat de werkdruk toeneemt omdat patiënten meer vragen stellen”, zegt Wannes Meskens, huisarts in Merchtem. "Voor mij is dat de essentie van een consultatie dat je de vragen van je patiënt beantwoordt.”

Ook Dirk Vercammen, huisarts in Asse, vindt de effecten van deze video’s niet altijd negatief. “Ik merk dat mensen kritischer zijn door wat ze online zien en mij nu vaker vragen of iets klopt. Ik vind dat juist een goede zaak.”

Bijna alle Vlaamse huisartsen uit onze bevraging zijn het eens dat gezondheidsdesinformatie moet aangepakt worden. Zij kijken daarvoor vooral naar de overheid en de socialemediabedrijven zelf.  

Vanuit Europa worden deze bedrijven door de Digital Services Act verplicht om desinformatie op hun platformen aan te pakken en gebruikers hiertegen te beschermen. 

Maar volgens huisartsenvereniging Domus Medica doen socialemediabedrijven niet genoeg tegen desinformatie op hun platformen. Zij pleiten voor meer regulatie van de socialemediabedrijven. "Het is belangrijk dat huisartsen bezig zijn met effectieve zorgvragen en niet met zorgvragen die gegenereerd worden door verkeerde informatie", zegt voorzitter Jeroen van den Brandt .

"We moeten desinformatie aanpakken aan de bron. Het is belangrijk dat we werken aan meer regulatie. We moeten vanaf het begin betere en betrouwbare informatie hebben binnen de Europese context en binnen een regelgevend kader waar Europa ook een leidende rol in kan spelen."