Gek of geniaal? Dit kan Antwerpen leren van fietsmekka Kopenhagen

Regen, regen en nog eens regen. En een gevoelstemperatuur die dicht bij het vriespunt komt. De Deense versie van Frank Deboosere is tijdens onze Deense trip niet de meest populaire televisiefiguur. In Antwerpen kiezen veel mensen bij vriestemperaturen al snel voor de auto om naar het werk te gaan. In Kopenhagen trekken de fietsers zich blijkbaar veel minder van de kou aan. Terwijl ik door de straten van de Deense hoofdstad flaneer, steken honderden fietsers me voorbij. De automobilisten zijn hier duidelijk in de minderheid.

(Lees verder onder de video)

Fietsers hebben eerder groen dan auto’s

Op de Dronning Louises Bro (Koningin Louise brug) zie ik vrijdagochtend zelfs een heuse file van fietsers. Dat betekent niet dat de fietsers langer voor het verkeerslicht moeten wachten dan het karige aantal auto’s dat naast hen staat aan te schuiven, want de tweewielers hebben enkele seconden eerder groen. Bovendien moeten de auto’s vaak wachten om naar links of rechts af te slaan, tot de stroom aan fietsers is gepasseerd.

Het stadsbestuur van Kopenhagen heeft de voorbije tien jaar één miljard Deense kronen (134 miljoen euro) geïnvesteerd in fietsinfrastructuur. Daardoor gebeurt 43% van het woon-werkverkeer in Kopenhagen met de fiets. In het district Antwerpen is dat maar 34%.

“Door de investeringen in fietsinfrastructuur is de fiets in Kopenhagen het snelste transportmiddel om van de ene naar de andere plaats te geraken”, zegt stedenbouwkundige Mikael Colville-Andersen, inwoner van Kopenhagen en stichter van Copenhagenize Design Co, een organisatie die de fietsvriendelijkheid in steden verbetert.

“De fietspaden in Kopenhagen zijn recht. Er zijn nauwelijks bochten. Ze hebben ook overal dezelfde structuur, waardoor fietspaden meteen herkenbaar zijn. En niet te vergeten: elk fietspad in Kopenhagen is minimaal 2,5 meter breed. Fietsers hebben dus plaats genoeg.”

“Antwerpse fietsinfrastructuur is vrij goed”

Ik moet meteen denken aan de angst die ik voelde toen ik nog regelmatig met de auto in de Antwerpse binnenstad reed, telkens ik via de Huidevetterstraat naar een parking in het centrum wilde rijden. De fietsers hebben daar nog steeds geen apart fietspad, en de trams rijden vrolijk langs de auto’s heen. Mijn eerste bekommernis was altijd om zonder ongelukken het einde van de straat te halen. Zulke situaties heb ik in de Deense hoofdstad niet gezien. Fietsers zijn er altijd duidelijk afgescheiden van auto’s.

Mikael Colville-Andersen heeft al verschillende keren in Antwerpen gefietst. “De infrastructuur voor fietsers is bij jullie in het algemeen vrij goed, maar soms eindigt het plots. Ik wilde in Antwerpen bijvoorbeeld naar rechts afslaan en merkte dat er plots geen aparte fietsstrook meer was. Er zitten nog veel gaten in jullie fietsnetwerk.”

Toch benadrukt Colville-Andersen dat de fietsinfrastructuur in Antwerpen verre van slecht is. “Met Copenhagenize stellen we elke twee jaar een rangschikking samen van de steden met de beste fietsinfrastructuur. Kopenhagen staat op 1. Antwerpen staat op plaats 7. Toen we die rangschikking publiceerden, kreeg ik boze e-mails van fietsers die me vertelden hoe slecht de fietswegen in Antwerpen zijn. Maar dan antwoord ik hen dat de fietsinfrastructuur in de meeste andere steden nog veel slechter is. Bovendien krijgen jullie in de nabije toekomst een fietsersbrug over de Schelde, waardoor fietsers in twintig minuten tijd van Linkeroever naar het centrum kunnen rijden”, zegt Colville-Andersen.

Parkeren kost 6,4 euro per uur

Maar om de fietsmentaliteit van de Kopenhagenaren te evenaren, zal de Antwerpenaar nog een flink aantal tandjes moeten bijsteken. Een derde van de Kopenhagenaren gaat zelfs met de fiets naar de supermarkt. “Ik ga altijd shoppen met mijn Christiana fiets”, zegt Mats Lodberg (47). Dat is een bakfiets met heel veel laadruimte. “Vroeger had ik een auto, maar in Denemarken is een wagen bijzonder duur, omdat de registratietaksen zo hoog zijn. Parkeren is ook duur. In mijn straat kost een parkeerplaats 48 Deense kronen (6,4 euro) per uur. Dat is een serieuze hap uit mijn budget. Daarom heb ik mijn auto weggedaan.”

“Een andere reden om over te schakelen op de fiets, was dat ik elke dag een halfuur moest zoeken naar een parkeerplaats die niet op twintig minuten wandelen van mijn huis ligt.” Zo’n Christiana fiets heeft ook het voordeel dat je er je hond mee kan uitlaten. “Onze Rufus gaat regelmatig mee op fietstrip. Een hond op de fiets, dat is hier heel gewoon”, zegt Mats. Rijdt Mats dan nooit met de auto? “Heel soms, als ik iemand wil bezoeken die buiten de stad woont. Maar dan huur ik een exemplaar.”

Automobilisten wachten geduldig op fietsers

Ook jonge mama Inez Frederiksen (32) is een fervent fietser. “Ik breng mijn dochter met de bakfiets naar de kleuterschool”, zegt Ines. “Daarna fiets ik naar Cafetid, de koffiezaak die ik uitbaat. Het is hier veilig om te fietsen. Niet alleen omdat de infrastructuur hier goed is, maar ook omdat de automobilisten het gewend zijn om rekening te houden met fietsers. Ze wachten geduldig af tot de stroom aan fietsers voorbij pendelt en nemen pas daarna hun afslag.”

“Een rijbewijs heb je in Kopenhagen amper nodig”, zegt Inez. “Met de fiets ben je meestal sneller op je bestemming. Mijn vriend heeft wel een auto, omdat hij als loodgieter vaak met allerlei materiaal moet sleuren. Hij least de wagen, want er zelf een kopen is door de hoge taksen veel te duur. Sommige van mijn vrienden wonen in een kleiner dorp. Zij hebben wel een auto, maar gebruiken die vooral om naar het station te rijden. Als ze in de stad parkeren, zijn ze door de hoge parkeerkosten erg veel geld kwijt.”

“Auto mag geen logische keuze zijn”

Het is intussen wel duidelijk waarom veel mensen in Kopenhagen voor de fiets kiezen: de auto is te duur, de fietsinfrastructuur is uitstekend en het is de snelste manier om van de ene naar de andere plaats te geraken.

Maar waarom stimuleert Kopenhagen het gebruik van de fiets zo hard? “Om de luchtkwaliteit te verbeteren, de veiligheid te verhogen en om de stad socialer te maken”, zegt Klaus Bondam, voorzitter van de Cyklist Forbundet, de Deense versie van de Fietsersbond. “Fietsers kijken elkaar in de ogen. Automobilisten doen dat niet.”

Klaus was van 2006 tot en met 2009 schepen in de stad Kopenhagen en was toen lid van de sociaalliberale partij Radikale Venstre. “Ik heb tijdens mijn bestuursperiode parkeerplaatsen voor auto’s laten wegnemen om plaats te maken voor extra fietspaden”, zegt Bondam. “In het begin was daar veel protest tegen. Ik kreeg veel boze brieven met spottende reacties. ‘Jij wil ons terug katapulteren naar de tijd van paard en kar’, kreeg ik te horen. Maar tegenwoordig is iedereen de stroom aan fietsers gewend.”

“Voor alle duidelijkheid: ik ben niet tegen automobilisten”, zegt Bondam. “Maar de auto wordt nog te vaak voor verplaatsingen van minder dan vijf kilometer gebruikt. Ik wil dat mensen meer nadenken voor ze zich verplaatsen, en dat ze de auto niet meer voor elk transport als een logische keuze beschouwen.”

Fiets is goed voor de economie

Volgens Bondam zijn er ook economische redenen om de fiets te promoten. “De overheid in Kopenhagen heeft berekend dat werknemers die met de fiets komen, liefst 1,1 miljoen minder ziektedagen per jaar hebben dan andere werknemers”, zegt Klaus Bondam. “Ze doen aan lichaamsbeweging en steken op de momenten dat ze aan het fietsen zijn, hun smartphone even weg. Daardoor kunnen fietsers hun hoofd vrij maken.”

Ook Mikael Colville-Andersen haalt enkele berekeningen boven. “Volgens het Deense onderzoeksbureau COWI brengt elke kilometer fietspad de Deense staat 0,23 euro op”, zegt Colville-Andersen. “Elke kilometer autoweg kost de staat 0,86 euro. Dat komt onder meer doordat fietsers meer bewegen en dus langer gezond blijven. Automobilisten zorgen dan weer voor files, waardoor mensen te laat op hun werk komen. Bovendien moet het asfalt waar auto’s op rijden veel sneller worden vervangen dan het asfalt voor fietsers.”

“Door die cijfers zijn ook rechtse partijen, die traditioneel misschien minder voor het weren van de auto zijn, overtuigd van het nut van de fiets”, zegt Colville-Andersen. “De keuze voor de fiets in Kopenhagen is dus niet alleen een succes omwille van milieu- en gezondheidsredenen, maar vooral omdat het goed is voor de Deense economie.”