Zelfs de allergrootsten hebben wel eens zwarte sneeuw gezien. Neem nu Johan Cruyff. Haast ongeëvenaard als voetballer, maar bedot als zakenman. In 1979 moest de Nederlander terugkeren uit voetbalpensioen nadat hij werd opgelicht door zakenpartner en vriend Michel Basilevitsj. Die had Cruyff onder meer mee laten investeren in een foute varkensfokkerij die de Nederlander later met miljoenen gulden schuld zou achterlaten.

Een recenter icoon van Barcelona – Ronaldinho – kwam eind vorig jaar nog in het nieuws toen er naar verluidt nog maar zes euro op zijn rekeningen stond. Ronaldinho had via zijn foundation wat gebouwen neergeplant in natuurgebied en weigerde de steeds oplopende boete te betalen. De Braziliaanse fiscus legde daarom maar beslag op meer dan de helft van zijn inboedel, waaronder luxewagens en een hoop kunst. De grootste dribbelaar van het vorige decennium mag zo plots weer opnieuw beginnen.

1 op 4 Belgische voetballers in de problemen

Voetballers zijn enorm vatbaar om hun vergaarde fortuinen even snel weer op te souperen. Of nee: maak daar maar sporters in het algemeen van. Een Amerikaanse studie berekende ooit dat maar liefst 78 procent van de American Football-spelers binnen de twee jaar na hun carrière in financiële problemen komt. Voor NBA-basketters is dat 60 procent na vijf jaar. Een onderzoek in de Engelse voetbalcompetitie kwam ook tot de conclusie dat 3 op 5 voetballers binnen de vijf jaar na hun carrière geldproblemen kent.

“In België hebben 1 op 4 spelers tijdens hun carrière geldproblemen”, duidt Matteo Balliauw, doctoraatsonderzoeker en sporteconoom aan de Universiteit Antwerpen. Hij bevroeg in 2014 102 in België spelende voetballers uit verschillende loonklassen naar hun financiële situatie. “Een vierde van hen vertelde dus dat ze occasioneel geldproblemen hadden. De redenen daarvoor liepen breed uiteen. Sommigen bekostigden met hun loon ook familie die in het buitenland leefde, anderen toonden zich te extravagant bij hun uitgaven of investeerden verkeerd. Het onderzoek heeft aangetoond dat financiële ondersteuning gewoon echt nodig is.”

LEES OOK. De jaarrekeningen van onze clubs doorgelicht: eerste klasse leeft boven zijn stand

Een uitspraak waar Stijn Francis het niet meer eens mee kan zijn. Francis is voetbalmakelaar en tevens auteur van het boek De failliete voetballer. Met zijn kantoor Stirr Associates gaat hij er prat op spelers niet alleen sportief, maar ook extrasportief te begeleiden. “Als een speler bij ons komt en wij hem vragen hoeveel hij per maand uitgeeft, dan schat hij dat meestal volledig fout in”, zegt Francis. “In realiteit geeft hij gemiddeld dubbel zo veel uit. De eerste stap voor elke speler moet net zijn dat hij niet te veel kosten maakt. En dat is extreem moeilijk.” Neem nu een speler die een eerste profcontract tekent aan 5.000 euro netto per maand. Een sportief topjaar later ziet hij zijn loon stijgen naar 50.000 euro netto per maand en schaft hij zich een bijhorende auto en een mooiere woonst aan. Alleen, na een paar mindere jaren biedt je club je een volgend contract van opnieuw 5.000 euro netto per maand aan, terwijl je wel je levensstijl wil behouden.

Druk in kleedkamer

“Als je dat doet, dan draai je gewoon verlies”, zegt Francis. “Terwijl je tijdens je carrière gewoon tot het eind moet kunnen sparen. Kijk: een speler die met ons samenwerkt, adviseren wij reeds in het begin van zijn carrière om een zogenaamde play account aan te maken. Dat is een deel van zijn maandloon waarmee hij mag doen wat hij wil. De rest komt op een aparte spaarrekening. Om de zoveel maanden kijken we dan samen hoe dat evolueert, maar na een paar maanden of jaren heeft zo’n speler ondertussen wel een mooi spaarbedrag verzameld om te investeren.”

Voor Francis is zo’n maatregel een ideale manier voor spelers om niet toe te geven aan de sociale druk onder voetballers. “Zeker in de kleedkamer word je al snel uitgelachen als jij de enige bent die niet met een mooie wagen de parking oprijdt”, zegt de makelaar. Alexander Scholz – in het verleden actief bij o.m. Standard en Club Brugge – was zo’n buitenbeentje dat lang naar de training bleef komen in een Nissan Micra. “Omdat hij niets meer nodig had”, zegt Francis. “Maar niet iedereen kan aan die druk weerstaan. Dus dan ga je maar een zware autolening aan om toch maar met die BMW op de club toe te komen. Cool, maar ondertussen maak je wel verlies.”

Een ander gevaar zijn slechte investeringen. Iets waar Danny Boffin alles over weet. De gewezen Rode Duivel verdiende in zijn hoogdagen bij Anderlecht tot 20.000 euro per maand, maar werd in 2012 failliet verklaard. “Omdat ik te goedgelovig ben geweest”, vertelt Boffin. De middenvelder verloor eerst 600.000 euro aan oplichters die een bouwproject in Rijsel verzonnen hadden en werd later ook nog eens bedot door een Japanner die hem een lening met interesten tot 30 procent had beloofd. “Begeleiding of bescherming heb ik destijds nooit gehad, ik ben gewoon in ’t zak gezet”, zegt Boffin. “Ondertussen ben ik weer volledig opnieuw kunnen starten, maar ik heb het wel altijd erg gevonden dat mensen dachten dat ik al die schulden had opgebouwd door te gokken. Ik heb gewoon een tijdlang in Sint-Truiden boven een casino gewoond, waarschijnlijk is dat de aanleiding.”

Gezond boerenverstand

Malafide investeringen vermijden is inderdaad de boodschap. Met zijn kantoor behandelt Francis ook de financiële voorstellen die zijn spelers ontvangen. “Een van onze spelers heeft ooit het voorstel gekregen om te investeren in een bordeel”, zegt Francis. “En recent kreeg er nog iemand een aanbieding om te investeren in vastgoed in het Congolese Kinshasa. O ja, er was ook ooit iemand die vertelde dat hij drie huizen had in de Verenigde Staten, maar daar niets van op papier had.” Het gaat zelfs zo ver dat er in Londen of – dichter bij huis – in Luik beurzen of lezingen worden georganiseerd waar spelers kunnen investeren in projecten met een extreem hoog rendement. “Enorm risicovol”, meent Francis die schat dat zo’n vijf procent van alle aanbiedingen die zijn bedrijf verwerkt effectief erdoor komt. “Kijk, wij gaan een speler nooit zeggen waar hij exact zijn geld moet insteken, maar onze mening is dat je als voetballer pas mag investeren in risicokapitaal als je echt binnen bent of als je het ook echt mag verliezen. Je moet gewoon voorzichtig opbouwen: in vastgoed of met eenvoudige beleggingen. En daarbij kijken we mee over hun schouder. Wij zijn eigenlijk zo’n beetje het gezond boerenverstand van de spelers.”