Direct naar artikelinhoud
profielpolitiek

Europese verkiezingen: dit willen de lijsttrekkers

De twaalf lijsttrekkers

Op 23 mei zijn de Europese verkiezingen. Wie zijn de lijsttrekkers en wat willen ze in Brussel gaan doen? Lees hier de profielen van de 12 belangrijkste kandidaten.

Lijsttrekker VVD: Malik Azmani

De man die de basis legde voor de Turkije-deal

Malik Azmani, EU-lijsttrekker namens de VVD.Beeld ANP

Malik Azmani (43) staat op het punt om na negen jaar de Tweede Kamer te verruilen voor het Europese Parlement. U kunt hem de komende dagen nog op verkiezingstour tegenkomen in een oranje Volkswagenbusje met de slogan ‘Malik Maakt Meters’ op het voorportier. Ernaast een afbeelding van het ‘kwetsbare vaasje’ van Mark Rutte.

In 2015 zette Azmani het immigratiedebat op stelten met zijn voorstel om asielverzoeken in Europa onmogelijk te maken. Asielzoekers moeten volgens het ‘plan-Azmani’ worden opgevangen in de landen rond oorlogsgebieden. Alleen uitzonderlijk kwetsbare gevallen mogen Europa nog in. Later namen het kabinet en de Europese Commissie een belangrijk deel van het plan-Azmani over. Het legde het fundament voor de Turkijedeal.

Azmani, Friese moeder, Marokkaanse vader, is pessimistisch over migratie, zo zei hij in 2015 in de Volkskrant. ‘We importeren hetzelfde probleem als waarvoor we nu gesteld staan met de kinderen van Marokkaanse en Turkse gastarbeiders.’

Motto VVD: Focus en lef

Het is in Europa soms lastig om met zoveel landen tot de juiste besluiten te komen, aldus het verkiezingsprogramma van de VVD. Om effectiever samen te werken zijn focus en lef nodig. Focus op thema’s als veiligheid en migratie. Lef om te investeren in de nieuwste technologieën en om landen aan te pakken die zich niet aan afspraken houden.

Uitbreiding van de EU is momenteel niet aan de orde voor de VVD. Kandidaat-lidstaten moeten duurzaam voldoen aan alle toetredingscriteria. Voor Turkije is lidmaatschap verder weg dan ooit.

Het terugsturen van asielzoekers die de Middellandse Zee proberen over te steken, is volgens de VVD de enige manier om het levensgevaarlijke en cynische verdienmodel van mensensmokkelaars te doorbreken. Vluchtelingen moeten worden opgevangen in veilige landen in de regio. Alle lidstaten moeten de afspraken nakomen over het verdelen van vluchtelingen over alle EU-landen.

Griekenland moet zijn schulden aflossen, want elk land is verantwoordelijk voor de gezondheid van zijn eigen huishoudboekje.

De Europese doelstellingen voor de reductie van de CO2-uitstoot moeten strikter worden nageleefd. Een Europese vliegtaks is mogelijk, maar kan geen verplichting zijn.

Citaat van coryfee

Met al die onrust in de wereld stort je Nederland niet in dezelfde chaos als Brexit, dan steek je geen middelvinger op naar je beste vrienden (Minister-president Mark Rutte tijdens een campagnespeech in Barendrecht).

Lijsttrekker 50Plus: Toine Manders

Voor Nederlandse pensioenen, maar ook voor Europa 

Toine Manders, EU-lijsttrekker namens 50Plus.Beeld ANP

Je hebt Toine Manders die in 1999 lijsttrekker wilde worden van de VVD. Je hebt Toine Manders die lijsttrekker was van de Libertarische Partij. En je hebt Toine Manders die lijsttrekker is voor 50Plus. Verwarring ligt op de loer. Zo zit het: De voormalige VVD’er en de huidige 50Plus-lijstaanvoerder zijn één en dezelfde persoon, maar het was een naamgenoot die voor de Libertarische Partij naar Brussel wilde.

Toine Manders (63) zat tussen 1999 en 2014 in Brussel voor de VVD. Hij werd zelfs drie keer met voorkeurstemmen gekozen. Maar toen hij in 2014 als lijsttrekker voor 50Plus dat kunstje wilde herhalen, lukte het niet. Nu doet hij een nieuwe gooi.

Manders is een warm pleitbezorger van de Europese samenwerking. ‘Ja, want Europa heeft gezorgd voor de langste tijd van vrede sinds de Romeinse tijd’, zei hij in een interview. ‘Dat is echt het mooiste aan Europa, dat lidstaten niet meer met elkaar in oorlog zijn. Bovendien heeft Europa een enorme welvaart gebracht voor de meeste lidstaten.’ Zo lang Europa maar van de pensioenen afblijft.

Motto 50Plus: Solidair met jong en oud

De EU moet meer aandacht krijgen voor de positie van ouderen. Daarom moet er een eurocommissaris voor vergrijzingsproblematiek komen. Maar Europese pensioenregels zijn uit den boze voor 50Plus. Het Nederlandse pensioenstelsel moet een Nederlandse aangelegenheid blijven. De zelfstandige Nederlandse pensioenfondsen mogen door Europese wetgeving niet gelijkgeschakeld worden met banken en pensioenverzekeraars.

Voor 50Plus is milieubeleid een Europese kerntaak. Elke lidstaat moet op vliegtickets binnen de EU tenminste 5 euro ‘bomenbelasting’ heffen ter compensatie van de CO2-uitstoot. Landen die zich niet houden aan de milieu-afspraken moeten voor het Europees Hof van Justitie worden gesleept en op hun Europese subsidies worden gekort.

Asielzoekers die per boot naar Europa proberen te komen, moeten worden teruggestuurd. Wel moet de EU in opvangcentra in de regio persoonlijk controleren of vluchtelingen in aanmerking komen voor een verblijfstatus in Europa.

De EU moet voorlopig geen nieuwe landen toelaten. Eerst moet Brussel het vertrouwen terugwinnen van de burgers om te voorkomen dat elke lidstaat in een soort van chaotische Brexit terecht komt. Van een Nexit kan gen sprake zijn.

Citaat van de coryfee

Geen pensioengeld van Nederland naar andere lidstaten. Europa, blijf van onze pensioenen af! Daar gaat 50Plus dwars voor liggen (50-Plus voorman Henk Krol in een spotje voor de Europese verkiezingen).

Lijsttrekker PVV: Marcel de Graaff

Niet bang om te botsen met de rest van het europarlement

Marcel de Graaff, EU-lijsttrekker namens de PVV.Beeld ANP

Marcel de Graaff (57) verruilde vijf jaar geleden de Eerste Kamer voor het Europese Parlement. Daar vormt de PVV een fractie met onder meer Front National, Vlaams Belang en Lega Nord. De Graaff houdt zich in het europarlement onder meer bezig met de betrekkingen met Israël en hij zit in de commissie buitenlandse handel.

In 2018 zei De Graaff in een debat dat moslims Europa systematisch terug ‘katapulteert’ naar de middeleeuwen. Het woord islam was volgens hem de definitie van ongelijkheid tussen man en vrouw, polygamie, kindhuwelijken, slavernij en eremoorden. Tientallen europarlementariërs tekenden protest aan tegen die uitspraken. Ze eisten sancties tegen De Graaff.

In 2015 moest hij vijf dagvergoedingen inleveren, omdat hij had gestemd namens de afwezige Marine Le Pen. De leider van Front National had haar stemkaart in het stemkastje laten zitten. Le Pen noemde de actie van de PVV’er ‘ongelukkig’, maar ook een ‘voorbeeld van hoffelijkheid’.

Motto PVV: Nederland weer van ons

De miljarden euro’s aan ‘weggegooid geld’ die nu naar Afrika, asielzoekers en Brussel gaan, moeten volgens de PVV weer aan Nederlanders worden besteed. Nederland moet weer een onafhankelijk land worden. Daarom wil de partij dat Nederland uit de Europese Unie stapt: voor samenwerking met andere landen is geen politieke unie nodig. ‘We moeten uit de EU, onze grenzen sluiten en ons land de-islamiseren.’

Zo lang er nog geen sprake is van een Nexit, moet de rem op Brusselse ambities om een ‘Europese superstaat’ te worden. Daarom wil de PVV geen EU-leger, geen Europees Openbaar Ministerie, geen uitbreiding van de EU met nieuwe lidstaten en geen Europese belastingen. ‘Brussel moet afblijven van onze pensioenpotten en onze vetorechten. We moeten niet meegaan in de onbetaalbare Europese klimaatgekte die ons land en burger tot faillissement zal brengen.’

Het Akkoord van Schengen, bedoeld om zonder grenscontroles te kunnen reizen, moet door Nederland worden opgezegd - en de douaneposten moeten terug. De banen van Nederlandse werknemers moeten worden beschermd tegen Oost-Europese arbeidsmigranten. Daarom moeten er weer tewerkstellingsvergunningen komen.

Citaat van de coryfee:  

Delen van Europa lijken zelfs op oorlogsgebieden. De EU heeft geen oorlog voorkomen. Er waren verschrikkelijke moorddadige aanslagen (PVV-leider Geert Wilders, tijdens de Ambrosetti conferentie in Italië, 2017).

Lijsttrekker Denk: Ayhan Tonça

In verzet tegen xenofoob rechts, op zoek naar de Europese gedachte. 

Ayhan Tonça, EU-lijsttrekker namens DENK.Beeld ANP

Ayhan Tonça (54) was bijna vijftien jaar raadslid voor het CDA in Apeldoorn voordat hij politiek ­actief werd bij Denk. Hij was voorzitter van de Islamitische Stichting Nederland en het Contactorgaan Moslims en Overheid. Hij was bestuursvoorzitter van scholengemeenschap Ibn Ghaldoun in Rotterdam, toen leerlingen daar in 2013 eindexamens uit de kluis stalen en op internet te koop aanboden.

In 2006 werd hij van de kandidatenlijst van het CDA voor de Tweede Kamerverkiezingen geschrapt, omdat hij de Armeense genocide ontkende. Zelf nam hij vanaf 2010 meer afstand van het CDA, toen de christen-democraten gingen regeren met de PVV als gedoogpartner. Hij vindt dat het CDA sindsdien te rechts is geworden.

Tonça kwam in 1970 als kind van een gastarbeidersgezin naar Nederland. Toen Forum voor Democratie-lijsttrekker Derk-Jan Eppink hem tijdens een verkiezingsdebat aansprak op de gebrekkige Turkse democratie, luidde Tonça’s repliek: ‘Ik ben een Nederlander, meneer Eppink.’

Motto Denk: Denkend aan Europa

Denk prijst de Europese samenwerking, die na de Tweede Wereldoorlog vrede en welvaart heeft gebracht. ‘Maar het gevoel van eenheid staat onder druk met het toenemend sentiment van haat en uitsluiting’, schrijft politiek leider Tunahan Kuzu in het voorwoord van het verkiezingsprogramma. ‘In veel landen voert xenofoob rechts de boventoon.’ De ­partij wil meer draagvlak voor de Europese gedachte. Dat lukt alleen door het Europese bestuur grondig te hervormen.

Denk wil een menswaardig Europees migratie­beleid. Vluchtelingen moeten eerlijk over de EU worden verdeeld. Landen als Hongarije die hun grenzen sluiten voor vluchtelingen, moeten worden gestraft.

Denk wil een Europees leger. Door defensietaken onder de EU-landen te verdelen, krijgen we een efficiënte Defensie Unie, aldus Denk.

De partij wil betere spoorverbindingen tussen de Europese landen. Alle tolwegen en -vignetten moeten verdwijnen. De partij is geen voorstander van een Europese vliegtaks.

Denk is voorstander van EU-lidmaatschap voor landen in de Westelijke Balkan en voor Turkije, indien die landen voldoen aan de voorwaarden. ­Europa moet toetreding van die landen niet eindeloos ‘boven de markt laten bungelen’.

Waarover stemmen we eigenlijk, hoeveel kost het Europees parlement en meer door u ingezonden vragen over de Europese Verkiezingen beantwoorden we op deze pagina.

Citaat van de coryfee:  Ik roep iedereen op om samen met Denk te staan voor een Europese Unie met plek voor álle Europeanen, zonder haat, discriminatie of racisme. (Politiek leider Tunahan Kuzu in het Europese verkiezingsprogramma.) 

Lijsttrekker ChristenUnie: Peter van Dalen

Wel of geen vriend van Forum voor Democratie? 

Peter van Dalen, EU-lijsttrekker namens de ChristenUnie.Beeld ANP

ChristenUnie en SGP delen één kieslijst en verkiezingsprogramma. Lijsttrekker Peter van Dalen (60) is sinds 2009 europarlementariër voor de ChristenUnie. Hij zette zich (vergeefs) in voor de Nederlandse pulsvissers. Vorige week bepleitte nog hij een Europees pooierverbod in de strijd tegen mensenhandel: iedereen die profiteert van de uitbuiting van prostituees zou strafbaar moeten zijn.

Op 2 staat namens de SGP nieuwkomer Bert-Jan Ruissen (45). Hij werkt al 19 jaar op het ministerie van Landbouw. Het is afwachten in hoeverre hij en Van Dalen het met elkaar kunnen vinden. Peter van Dalen en Bas Belder, de afgelopen 20 jaar de enige SGP-europarlementariër, gingen vooral hun eigen weg. Van Dalen en Ruissen hebben zich voorgenomen beter te gaan samenwerken. De eerste lakmoesproef: Forum voor Democratie wil zich na de verkiezingen aansluiten bij de conservatieve Europese fractie waartoe ook ChristenUnie en SGP behoren. Voor Bert-Jan Ruissen is dat bespreekbaar, maar voor Peter van Dalen is ­Forum ‘een no go.’

Motto ChristenUnie/SGP: Samenwerking ja, superstaat nee

Nederland is op zijn plek binnen de Europese Unie, zo vinden de twee partijen. Gezamenlijke regels over voedsel, webshops, diploma’s maken ons leven gemakkelijker en onderweg naar Spanje hebben we gelukkig geen last van grenscontroles. ChristenUnie en SGP zijn absoluut geen voorstander van een Nexit, maar het streven naar ‘een steeds hechtere Unie’ gaat wel ‘klemmen’. Ze kiezen voor een Europa van lidstaten, niet voor een superstaat.

Oorlogsvluchtelingen en mensen die worden vervolgd, zijn welkom in Europa. Ook economische migranten in nood op zee moeten worden gered, maar dat betekent niet automatisch opname in Europa.

Er moet een Europese aanpak komen om de reistijd op internationale treinverbindingen fors te ­reduceren. Denk aan de trage verbindingen uit ­Nederland naar Berlijn, Hamburg en Düsseldorf. Er moeten Europese afspraken komen over btw op vliegtickets en accijns op kerosine. De lidstaten moeten deze heffing innen, niet Brussel.

Zolang Griekenland in de eurozone zit, moet het land zijn schulden aflossen. Beter is het volgens ChristenUnie en SGP als de Grieken op ‘gecontroleerde wijze’ de eurozone verlaten en weer een eigen munt invoeren. Nederland moet niet uit de euro stappen.

Citaat van de coryfee

De Eerste Kamer heeft gestemd over mijn wetsvoorstel dat een hogere drempel wil voor machtsoverdracht aan Brussel. Helaas verworpen. (In april zag SGP-voorman Kees van der Staaij 13 jaar voorwerk in rook opgaan.)

De fracties in het Europees ParlementBeeld Volkskrant

Lijsttrekker Partij voor de Dieren: Anja Hazekamp

De vrouw die ‘plofkip’ tot een Europees begrip maakte

Anja Hazekamp, EU-lijsttrekker namens de PvdD.Beeld ANP

Vorig jaar op dierendag introduceerde Anja Hazekamp (51) in het Europees Parlement de Nederlandse begrippen ‘plofkip’ en de ‘kiloknaller’. Vermoedelijk hadden de tolken enige creativiteit nodig om die neologismen adequaat te vertalen. De boodschap kwam in elk geval over, want het parlement nam vervolgens haar ‘plofkipresolutie’ aan. Het is een oproep om het welzijn van kippen in de vleesindustrie drastisch te verbeteren.

Anja Hazekamp, lijsttrekker van de Partij voor de Dieren, zit sinds 2014 in het Europese Parlement. Ze werkte eerder bij de Faunabescherming, de zeehondencrèche van Lenie ’t Hart en Stichting AAP. Hazekamp hoopt dit jaar collega’s uit andere landen in het parlement te krijgen. Dit jaar werken elf politieke partijen voor dierenrechten samen. ‘Marianne Thieme heeft van haar politieke beweging een ­Nederlands exportproduct van formaat gemaakt’, aldus Robert Gabel van de Tierschutzpartei uit Duitsland. Als de zusterpartijen samen genoeg zetels halen, kunnen ze een nieuwe Europese fractie vormen.

Motto Partij voor de Dieren: plan B voor Europa

In de huidige EU is volgens de Partij voor de Dieren alle ruimte voor megastallen, sterven planten- en diersoorten uit, gaat de overbevissing onverminderd door en worden ecosystemen ontwricht. De ­Europese samenwerking moet worden gestoeld op duurzaamheid, mededogen, vrijheid en verantwoordelijkheid.

Er moet een eind komen aan de subsidies voor landbouw en visserij, de grootste kostenposten van de EU. De partij wil een Europees verbod op de vestiging en ontwikkeling van megastallen. Het gebruik van kooien in de veehouderij moet wordt verboden. Koeien moeten in familiekuddes worden gehouden. Het houden van kalveren in hokken op een ijzerarm dieet voor de productie van blank kalfsvlees wordt verboden. Diertransporten mogen maximaal twee uur duren en dieren mogen niet levend naar landen buiten de EU worden geëxporteerd. Om overbevissing te stoppen, wil de Partij voor de Dieren 30 procent van de Europese wateren aanwijzen als beschermd natuurgebied.

Er mogen van de Partij voor de Dieren geen nieuwe landen toetreden tot de EU. Mensen die op de vlucht zijn voor honger, droogte en geweld, of die vervolgd worden vanwege hun overtuiging of geaardheid, moeten worden geholpen.

Citaat van de coryfee

Het is hoog tijd om na te denken over een ander Europa, waar duurzaamheid en mededogen boven economisch gewin op de korte termijn gaan. (Partijleider Marianne Thieme in een ­Kamerdebat.)

Lijsttrekker PvdA: Frans Timmermans. 

Wordt Timmermans de eerste Nederlandse voorzitter van de Europese Commissie? Dan moeten de sociaal-democraten eerst winnen.

Frans Timmermans, PvdA-lijsttrekker en Spitzenkandidat namens de Europese sociaal-democraten.Beeld Manon van der Zwaal

De meeste Europese lijsttrekkers zijn voor het grote publiek nobele onbekenden. Zo niet Frans Timmermans (58), sinds 2014 de Nederlandse eurocommissaris. Hij is Spitzenkandidat namens de Europese sociaal-democraten. Oud-minister en voormalig diplomaat Timmermans zou de eerste ‘echte’ Nederlandse voorzitter worden van de Europese Commissie; Sicco Mansholt hanteerde de voorzittershamer in 1972 ­alleen als interim. Maar dan moeten de sociaal-­democraten eerst de verkiezingen winnen. Daarna moet het Europees Parlement zich in meerderheid achter Timmermans scharen en ook de regerings­leiders moeten hem de topfunctie toevertrouwen.

Van Hongarije en Polen hoeft Timmermans geen steun te verwachten. De Hongaarse premier Orbán vindt dat de huidige Commissie zijn land kapot maakt door de Europese buitengrenzen te verzwakken en migranten toe te laten. En Timmermans ­begon een strafprocedure tegen Polen omdat regeringspartij PiS in Warschau de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht aantast.

Motto PvdA: Voor een zeker Europa

Griekenland hoeft niet bij de PvdA aan te kloppen voor kwijtschelding van schulden. De Grieken zijn al geholpen met langere looptijden en lagere rentes, dus nu moet er netjes worden terugbetaald. Wel moeten de Europese begrotingsregels anders: niet het schuldniveau, maar het begrotingstekort moet leidend zijn. Dat voorkomt onnodig bezuinigen op het pijnlijke moment van een neergang.

Wie heeft gewerkt en premies heeft betaald, moet zijn WW-uitkering kunnen meenemen naar een ander land. Wel zijn er extra waarborgen nodig om fraude en misbruik aan te pakken. Elke lidstaat zou een minimumloon moeten invoeren.

De uitbreiding van de EU ziet de PvdA voorlopig niet gebeuren, maar met de Balkanlanden kan worden gepraat. Onderhandelen met Turkije is niet aan de orde, zolang dat land niet radicaal van koers verandert. Mensensmokkelaars moeten keihard worden aangepakt, maar vluchtelingen mogen niet worden teruggestuurd naar onveilige landen. Er moet één gemeenschappelijke, versterkte, Europese grens- en kustwacht komen.

De PvdA wil een vliegtaks, zodat reizen met de trein aantrekkelijker wordt. Er moet een Europese CO2-belasting worden ingevoerd voor bedrijven. Van dat geld wordt een klimaatfonds gemaakt.

Citaat van de coryfee

Natuurlijk zijn de verkiezingen belangrijk. Alleen niet voor het ‘project EU’, maar voor de vraag of je het busvervoer moet liberaliseren of niet. (PvdA-europarlementariër Agnes Jongerius in De Groene Amsterdammer.)

Lijsttrekker GroenLinks: Bas Eickhout

Hij is de ‘kingmaker’ die weet wat hij terug wil voor steun: klimaatbeleid. 

Bas Eickhout, GroenLinks-lijsttrekker en Spitzenkandidat namens de Europese Groenen.Beeld Marlena Waldthausen

Hij is niet alleen de nummer 1 van GroenLinks bij de Europese verkiezingen, Bas Eickhout (42) is bovendien de Spitzenkandidat voor de Europese Groenen. ‘Dat is gewoon het Duitse woord voor lijsttrekker’, zegt Eickhout zelf. ‘Maar intussen wordt de term wel in heel Europa gebruikt en op de gekste manieren uitgesproken.’

In principe is Eickhout dus de kandidaat namens de Groenen om de Europese Commissie te gaan leiden. Die kans is klein, maar na de verkiezingen kunnen de Groenen wel de doorslag geven als de grote fracties (de sociaal-democraten en de christen-democraten) belangrijke posten claimen. De Financial ­Times noemt Eickhout daarom de ‘kingmaker’ – in ruil voor steun kan hij forse concessies eisen.

Eickhout, Europarlementariër sinds 2009, weet al wat hij daar zoal voor terug wil: geen gemarchandeer met eurosceptische landen als Hongarije en stevige maatregelen tegen klimaatverandering. Over dat laatste schreef hij een Klimaatmanifest met maatregelen die de EU volgens hem moet treffen.

Praktische idealist Bas Eickhout (GL) wil een van Europa’s bazen worden. Lees hier het interview dat we vorig jaar met hem hielden.

Motto GroenLinks: Voor verandering

De Europese samenwerking is 69 jaar geleden begonnen als een Europese Gemeenschap van Kolen en Staal. GroenLinks wil daar een Unie van Zon en Wind van maken. Alle Europese kolencentrales moeten uiterlijk 2030 sluiten. Vliegen over kortere afstanden (tot 750 kilometer) moet worden ontmoedigd. De EU voert wat GroenLinks betreft een kerosinetaks in, zodat de trein eerlijk kan concurreren met het vliegtuig. De prijs die de industrie betaalt voor de uitstoot van CO2 moet fors omhoog.

Europa moet breken met de politiek van marktwerking en bezuinigingen. Belastingontduiking door multinationals moet hard worden aangepakt. Om een nieuwe financiële crisis te voorkomen, worden banken verplicht minder risico’s te nemen en hogere buffers op te bouwen. Een deel van de Griekse schulden moet worden kwijtgescholden, om Griekenland perspectief te bieden op een houdbare staatsschuld en economisch herstel.

Asielzoekers kunnen wat GroenLinks betreft rekenen op een eerlijke en snelle afhandeling van hun asielaanvraag. Ze mogen niet worden teruggezonden naar autoritaire regimes. Het uitbreiden van de EU met nieuwe landen is geen doel op zich, maar de Balkanlanden moeten wel zicht houden op lidmaatschap. Dat geldt niet voor Turkije.

Citaat van de coryfee

Wat is het moeilijk verliefd te blijven op dit Europa van banken en multinationals. Van nationale belangen, zonder zeggenschap voor mensen. ( GroenLinks-partijleider Jesse Klaver in een essay over Europa.)

Lijsttrekker CDA: Esther de Lange

Niet zo bekend, maar ze heeft een prominente rol in de grootste politieke familie.

Esther de Lange, EU-lijsttrekker namens het CDA.Beeld ANP

CDA-lijsttrekker Esther de Lange (44) mag dan niet zo bekend zijn in eigen land, in het Europees Parlement is ze sinds 2014 de ondervoorzitter van de Europese Volkspartij (EVP). De christen-democraten zijn de grootste politieke familie in het parlement, ook al hebben ze onlangs Fidesz geschrapt, de rechts-nationalistische partij van de Hongaarse premier Orbán.

Om het belang van Europa uit te leggen, schreef De Lange in het CDA-verkiezingsprogramma een brief aan haar 7-jarige zoon Lucas. Op een foto speelt hij als peuter op het strand in Normandië – de plek van de invasie in 1944. ‘Voor de generatie van jouw groot­ouders in Limburg was samenwerken in de Europese Gemeenschappen vooral een kwestie van vrede en nooit meer oorlog. En waar beter te beginnen met samenwerking dan op het gebied van staal en kolen?’

Vrede en welvaart zijn vanzelfsprekend geworden, schrijft ze Lucas, die ook figureert in een spotje. ‘Maar het beangstigt me soms ook. Helaas leidt vanzelfsprekendheid tot onverschilligheid. Waarom zou je je nek nog uitsteken voor Europese samenwerking?’

Motto CDA: Een sterk Europa

Beschermen wat van waarde is. Daarom een sterk ­Europa, zo luidt de titel van het CDA-programma. Landbouw is een groot thema in Europa, en ook voor het CDA. De partij wil minder landbouwsubsidies, maar Brussel moet wel investeren in familie- en ­gezinsbedrijven, en vooral jonge boeren een goede toekomst bieden. Ook moet Brussel toestemming ­geven voor het verbouwen van genetisch gemodificeerde gewassen.

Het CDA wil dat het voor EU-burgers moeilijker wordt om in een ander land een WW-uitkering te ontvangen. De partij is geen voorstander van een ­Europees minimumloon, aangezien de inkomensverschillen tussen de diverse lidstaten te groot zijn. Landen moeten zelf hun sociaal beleid bepalen.

Europa moet asielzoekers terugsturen die proberen de Middellandse Zee over te steken: alleen zo ­rekenen we volgens het CDA af met het verdien­model van mensensmokkelaars. Een Europees leger is geen goed idee, militaire samenwerking wel.

De EU moet de komende vijf jaar niet worden uitgebreid met nieuwe lidstaten – geen enkel land voldoet aan de eisen. De onderhandelingen met Turkije over een mogelijk lidmaatschap moeten stoppen, maar de Balkanlanden moeten ‘perspectief’ houden op aansluiting.

Citaat van de coryfee

Ik houd van Europa. Ik ben een geharnast voorstander van de Europese Unie en van meer Europese samenwerking. Maar ik heb grote zorgen over de EU. (CDA-minister Wopke Hoekstra in zijn Humboldtlezing in Berlijn.)

Lijsttrekker SP: Arnout Hoekstra

Oud-wethouder wil Europa gaan verbouwen en ‘Hans Brusselmans’ wegjagen.

Arnout Hoekstra, EU-lijsttrekker namens de SP.Beeld ANP

Arnout Hoekstra (33) was acht jaar wethouder in Vlaardingen, verantwoordelijk voor financiën, wonen, sport en cultuur. Eind 2018 trad hij af na een bestuurscrisis, nu is hij lijsttrekker van de SP voor de Europese verkiezingen. Belangrijkste wapenfeit in de campagne tot dusverre: een satirisch spotje over eurocraat ‘Hans Brusselmans’, een dubbelganger van PvdA’er Frans Timmermans, die Nederland wil ‘opslokken’. Het weinig subtiele filmpje leidde tot tweespalt binnen de SP-gelederen.

Hoekstra wil Europa hervormen. De EU is in 69 jaar uitgegroeid tot een ‘allegaartje’, schreef hij in Clingendael Spectator. ‘Als een huis met uitbouwtjes, aanbouwtjes en dakkapellen. Het heeft weinig meer te maken met wat de architect aanvankelijk voor ogen had.’ Een nieuw ontwerp is nodig, met minder macht voor de Europese Commissie en lobbyisten. Eurofielen dreigen vaak dat het licht uitgaat als we niet doen wat ze willen, schrijft het SP-partijblad Tribune. ‘Daar is Arnout, als elektromonteur, niet zo bang voor.’

Motto SP: Breek de macht van Brussel

De SP wil af van de ‘Europese superstaat’. Ooit was de EU een nuchter samenwerkingsverband van landen, nu worden multinationals in de watten gelegd en werknemers tegen elkaar opgezet. ‘De Europese elite wil zich bemoeien met onze pensioenen, ons openbaar vervoer en ons werk. Ze droomt over een Europese superstaat met één regering en één leger.’

De Brusselse begrotingsregels zijn wat de SP betreft niet heilig: landen mogen tekorten (tijdelijk) laten oplopen, want constante bezuinigingen schaden de economie. De Europese leningen aan Griekenland moet gedeeltelijk worden kwijtgescholden. De leningen hebben alleen de banken en de euro gered, niet de Grieken.

De SP wil dat het moeilijker wordt voor EU-burgers om in een ander land een werkloosheidsuitkering te ontvangen: ‘Werkgevers gebruiken de ww nu vooral om te dure uitzendkrachten op vakantie te sturen.’

Uitbreiding van het aantal lidstaten is niet aan de orde: de EU is te snel te groot geworden, zie de problemen met Polen en Hongarije. Ondanks alle kritiek wil de SP (nog) geen Nexit. ‘Als het in de EU zo doorgaat, zou je daar wel naar neigen, ja’, zegt Hoekstra in het SP-partijblad Tribune. ‘Maar het is wel belangrijk om samen te werken. Dus als SP willen we de huidige EU hervormen. Als je eruit stapt, sta je buitenspel.’

Citaat van de coryfee

‘Stem tegen de eurofanatici, tegen eurofobe angstzaaiers. En vóór samenwerking tussen landen. Waarbij we altijd baas blijven in eigen huis.’ (SP-partijleider Lilian Marijnissen in haar Europalezing op 6 mei.)

Lijsttrekker VVD: Malik Azmani

Lijsttrekker D66: Sophie in ’t veld

Overtuigd eurofiel is voor vierde keer lijsttrekker.

Sophie in ‘t Veld, EU-lijsttrekker namens D66.Beeld ANP

De campagne had voor D66 gelukkiger kunnen beginnen dan met ophef over de vergoedingen voor europarlementariër Sophie in ’t Veld (55). Ze woont al sinds 1994 in Brussel, toen ze in het europarlement fractiemedewerker werd voor haar partij. Ze was Europees lijsttrekker in 2004, 2009 en 2014, en op 23 mei dus voor de vierde keer. Bij de Europese verkiezingen van 2014 kreeg D66 de meeste stemmen, vóór CDA, PVV en VVD.

En ja, daar word je behoorlijk Europees van: ze spreekt Engels, Frans, Duits, Italiaans en Grieks, en verstaat Spaans en een beetje Zweeds. ‘Ik ben een overtuigde eurofiel’, schreef ze in 2017 in haar boek Een Europees IDOf het nu gaat om het privacybeleid van Facebook of de overdracht van passagiersgegevens aan de VS of Canada – In ’t Veld maakt zich druk over de bescherming van de persoonlijke levenssfeer en de persoonsgegevens. Ze onderhandelde over de Europese privacywet (AVG) en zet zich in voor vrouwen- en homorechten en ze wil een ‘democratischer, transparanter en daadkrachtiger’ Europa.

Motto D66: in Europa maken we de toekomst

‘De EU is geen fitnessabonnement, dat je zomaar op kan zeggen’, aldus In ’t Veld. ‘Het is deel van ons politieke weefsel en een groot succes gebleken.’ Die overtuiging klinkt luid en duidelijk door in het verkiezingsprogramma van D66.

De democraten willen ‘meer en betere’ samenwerking in Europa. In 2050 moet heel Europa draaien op schone en CO2-vrije energie, zo onafhankelijk mogelijk van autocratische landen die ons nu gas en olie leveren. De partij wil een ‘realistisch asielbeleid’: de EU moet een ‘humaan toevluchtsoord’ zijn voor vluchtelingen. Europa heeft een gezamenlijke krijgsmacht en een Europese Inlichtingen- en Veiligheidsdienst nodig. We kunnen volgens D66 niet meer vanzelfsprekend rekenen op de steun van traditionele bondgenoten, zoals de VS.

In plaats van de huidige landbouwsubsidies moet er worden geïnvesteerd in innovatie, onderzoek en duurzame voedselvoorziening. D66 vind het niet nodig om het moeilijker te maken voor EU-burgers om in een ander land een WW-uitkering te ontvangen. Als er netjes sociale premies zijn afgedragen, zijn extra barrières ongewenst. D66 is voor uitbreiding van de EU met nieuwe lidstaten, als die landen er klaar voor zijn. De EU heeft veel baat gehad bij uitbreidingen en de nieuwe lidstaten hebben veel baat bij de EU. 

Citaat van de coryfee

‘Stel dat ik gekozen word. Dan doe ik het niet, dat zal iedereen begrijpen. Ik ben te oud om nog naar Brussel of naar Straatsburg te gaan.’ (Jan Terlouw (87) is ‘met lichte tegenzin’ lijstduwer voor D66 geworden.)

Lijsttrekker Forum voor Democratie: Derk-Jan Eppink

Hij werkte voor eurocommissaris Bolkestein en was al Vlaams europarlementariër. 

Derk Jan Eppink, EU-lijsttrekker namens FvD.Beeld ANP

Forum voor Democratie mag dan pas voor het eerst meedoen aan de Europese verkiezingen, lijsttrekker Derk Jan Eppink (60) kent de weg in Brussel en Straatsburg op zijn duimpje. Hij was tussen 2009 en 2014 europarlementariër namens Lijst Dedecker (LDD). Deze Vlaamse partij werd opgericht door Jean-Marie Dedecker nadat de uitgesproken politicus en voormalige Belgische judobondscoach was geroyeerd door de Vlaamse liberalen.

Eppink, oud-journalist voor NRC Handelsblad en De Standaard en voormalig columnist van de Volkskrant, kent Europa zelfs al veel langer van binnenuit. Hij werkte onder meer voor VVD-eurocommissaris Frits Bolkestein en voor een Letse eurocommissaris. In zijn boek Europese Mandarijnen (2007) schreef Eppink als ingewijde met smaak over de Brusselse mores: jezuïetenstreken uithalen, coalities vormen, met agenda’s schuiven en vooral veel en goed lunchen. In april van dit jaar verscheen zijn boek Europees realisme, over hoe Europa volgens Eppink moet veranderen.

Motto Forum voor Democratie: Macht terug naar natiestaten

Forum voor Democratie is pro-Europa, dus tegen de EU, zo vat de partij het samen. Samenwerking met andere landen mag geen steeds verdergaande integratie van lidstaten betekenen. Nederland moet zelf kunnen beslissen over het immigratiebeleid en moet niet via ‘uitzichtloze transfer-unies’ betalen voor de problemen van Zuid-Europese landen. Laat staan last hebben van de Brusselse regelzucht.

Het acht pagina tellende verkiezingsprogramma zwijgt over een Nexit, maar Forum voor Democratie wil wel de euro afschaffen. De gemeenschappelijke munt heeft volgens de partij geen vrede, maar juist permanente ruzie en conflicten veroorzaakt. De partij wil daarom een referendum over de euro.

De grenscontroles moeten terug. Alleen als Nederland zijn eigen grenzen kan bewaken en verdedigen, is de instroom van Afrikaanse migranten tegen te houden. Forum ziet dan ook geen heil in een Europees asiel- en immigratiebeleid. Nederland moet aansluiting zoeken bij Hongarije, Oostenrijk, Polen en andere immigratie-kritische EU-landen. Deze landen kunnen samen eisen stellen voor legale immigratie, naar streng Australisch voorbeeld.

Nederland moet zich terugtrekken uit het Klimaatakkoord. Europees buitenlands beleid is ook uit den boze, laat staan een Europees leger.

Citaat van de coryfee

‘Ik ben ideologisch tegen de EU, tegen de interne markt, tegen de open grenzen, tegen de euro, tegen het hele ding. Dat is al jaren onze lijn.’ (FvD-partijleider Thierry Baudet in april in de Volkskrant over de Nexit.)

Meer over de Europese Verkiezingen

Doe onze stemchecker

Deze kieswijzer kijkt naar wat partijen daadwerkelijk doen (en níet naar wat ze beloven in campagnes). Vergelijk uw politieke opvattingen met het stemgedrag in het Europees Parlement en kom erachter met welke partij u de meeste overeenkomsten heeft.

12 vragen over de verkiezingen

Waarover stemmen we eigenlijk, hoeveel kost het Europees parlement en meer door u ingezonden vragen over de Europese Verkiezingen beantwoorden we op deze pagina.

Wat willen de lijsttrekkers?

Wie zijn de lijsttrekkers en wat willen ze in Brussel gaan doen? We stellen ze aan u voor

In theorie is de Europese Unie hartstikke democratisch. Een overdreven vrolijk voorlichtingsfilmpje is zo gemaakt (en dat deden we dan ook). Toch heeft de EU niet een al te best imago. Hoe kan dat? Onwetendheid? Vast. Onoverzichtelijke besluitvorming? Dat ook. Bekijk het in deze video.