Waarom hooligans het opnemen voor Zwarte Piet
Hooligans kaapten het Zwarte Piet-debat en bedreigden activisten. Op veel plaatsen was het onrustig bij de intocht van Sinterklaas. Bestuurders en deskundigen vragen zich af hoe deze escalatie kan worden gekeerd. ‘Die supporters zouden verkleed komen als Zwarte Piet en liedjes zingen.’
Voor het eerst mengden voetbalsupporters zich afgelopen weekeinde nadrukkelijk in de strijd om Zwarte Piet. Op veel plekken waar actievoerders wilden demonstreren tegen Zwarte Piet doken hooligans op. Ze wilden de protesten in ‘hun stad’ verhinderen.
Het leverde pijnlijke beelden op. In Eindhoven bekogelde een grote groep PSV-supporters een twintigtal anti-Zwarte Piet-betogers met eieren en blikjes bier terwijl ze teksten als: ‘Zij is de hoer van de zwarten!’ scandeerden. In Leeuwarden moest de politie ingrijpen toen een groep die deels bestond uit Cambuur-supporters de confrontatie zocht met anti-Zwarte Piet-demonstranten. Ook in Groningen en Tilburg zouden voetbalsupporters op de intocht afgekomen zijn.
In Nijmegen ging de demonstratie tegen Zwarte Piet niet door vanwege ‘het grote aantal bedreigingen’. Eerder die week ging in de stad via whatsappgroepen de oproep: ‘Schop ze de stad uut!’, rond, die afkomstig zou zijn van de harde kern van NEC-supporters .
Helemaal nieuw is de bemoeienis van voetbalsupporters niet. Tijdens de intocht van Sinterklaas in Maassluis in 2016 lieten voetbalsupporters van verschillende clubs via sociale media weten hun kinderen te zullen beschermen tegen de ‘anti- Zwarte Piet Brigade’. Bij de intocht in Dokkum waren harde-kernsupporters van meerdere clubs aanwezig.
Het is voor het eerst dat er ‘op deze schaal dit soort confrontaties zijn geweest’, zegt Otto Adang van de Politieacademie. De lector openbare orde en gevaarbeheersing heeft verscheidene onderzoeken gedaan naar het gedrag van voetbalsupporters.
Twee belangrijke kenmerken van hooligans, zegt Adang, zijn dat ze zich makkelijk laten mobiliseren en dat sommigen bewust op zoek gaan naar confrontaties. ‘Maar dat betekent meestal: vechten met andere supporters. Dit soort fanatieke supporters is over het algemeen niet zo maatschappelijk betrokken.’
Waarom supporters dit jaar op meerdere plekken zijn uitgerukt, vindt hij lastig te verklaren. ‘Het zou kunnen dat sommige supporters de demonstraties als gelegenheid hebben aangegrepen om los te gaan. Omdat Kick Out Zwarte Piet op veel plekken in het land protesteerde, plekken waar ook voetbalclubs zijn, was er veel gelegenheid.’
Voetbalclubs
Er speelt meer mee. ‘Een deel van de harde kern van verschillende clubs identificeert zich waarschijnlijk met dit thema, ze voelen de behoefte het op te nemen voor Zwarte Piet.’ De hooligans werden daarbij mogelijk geïnspireerd door de blokkeer-Friezen, die vorig jaar anti-Zwarte Piet-betogers tegen wisten te houden, zegt Adang.
Dat betekent niet dat iedere fanatieke voetbalsupporter pro Zwarte Piet is, beklemtoont Adang. ‘Voor zover bekend hebben Ajax- en Feyenoord-supporters zich niet in de strijd gemengd. Die clubs hebben een gemengdere achterban, mogelijk verklaart dat het verschil.’
Voetbalclubs zelf spreken zich niet uit over de relletjes waarbij sommige van hun supporters betrokken waren. Een woordvoerder van PSV wil niet reageren op de incidenten in Eindhoven omdat het om een maatschappelijk probleem gaat, waar de club volgens hem niets aan kan doen. ‘Het was niet voetbalgerelateerd, en niet in of romdom het stadion’, zegt een woordvoerder van de KNVB die om dezelfde reden niet wil reageren.
In Eindhoven, waar zeker honderd supporters op de been waren, hadden hooligans al van tevoren op sociale media opgeroepen naar de intocht te komen. Hoe kan het dat de gemeente niet toen al heeft ingegrepen?
In tegenstelling tot de demonstranten van Kick Out Zwarte Piet, hebben de supporters zich niet gemeld bij de gemeente. Volgens een woordvoerder van de burgemeester heeft de politie wel van tevoren onderzocht hoeveel supporters er zouden komen. ‘De intelligence vooraf wees erop dat er zo’n veertig of vijftig hooligans aanwezig zouden zijn.’ Zij zouden zich volgens hem ‘ludiek uiten’. ‘Ze zouden verkleed komen als Zwarte Piet en liedjes zingen.’
Te veel politie-inzet zou alleen maar agressie uitlokken, was de inschatting. Toen tijdens de intocht bleek dat er veel meer supporters kwamen dan aangekondigd, was het te laat om hard in te grijpen, aldus de gemeentewoordvoerder. ‘We hebben toen de afweging gemaakt ervoor te zorgen dat demonstratie van Kick out Zwarte Piet in elk geval kon doorgaan. De rest konden we later vervolgen.’
Op de Facebookpagina Ehv-Hools (Eindhoven Hooligans) is een inzamelactie begonnen voor de supporters die zaterdag zijn opgepakt. ‘Wij gaan deze mensen voorzien van een goede advocaat en zullen de bekeuringen betalen.’
Hoe de strijd om zwarte piet in zeven jaar tijd escaleerde
Burgemeester Spies: ‘Het voelt als een nederlaag als recht op demonstreren moet wijken’
Voor- en tegenstanders van Zwarte Piet moeten ‘als de sodeju’ met elkaar om de tafel. Dat zegt Liesbeth Spies, voorzitter van het Nederlandse Genootschap van Burgemeesters.
Rutte hekelt ‘aso’s’ bij sintintochten
Premier Mark Rutte heeft geen goed woord over voor ‘hooligans’ die het afgelopen weekend demonstraties van anti-Zwarte-Piet-activisten belaagden. ‘Wat die aso’s hebben gedaan, verpest het voor iedereen’, aldus de premier.
Slechts vier demonstranten tegen Zwarte Piet haalden Den Helder. ‘Waar blijft je groepje nou? Waar blijft je groepje nou?’
In Den Helder demonstreerden zaterdag slechts vier activisten tégen Zwarte Piet. De overige demonstranten werden met hun bus tegengehouden door de politie. Reden: de veiligheid kon niet worden gegarandeerd. En dus constateerden de voorstanders van Zwarte Piet zaterdag tevreden: ‘We hebben ons doel bereikt.’
Lezers over Zwarte Piet: ‘Nederland moet een voorbeeld aan België nemen’
Volkskrantlezers dragen oplossingen aan hoe om te gaan met de Zwarte Piet-kwestie. ‘Het beste is om aan de Zwarte Pieten voortaan evenveel Witte Pieten toe te voegen.’