Foto: AP

De juiste dosis Trump

Sommigen kunnen er niet genoeg van krijgen en willen alles vernemen wat er in de Verenigde Staten gebeurt, of ze Donald Trump nu aartsgevaarlijk of juist verfrissend vinden. Voor anderen besteden nieuwsmedia veel te veel aandacht aan de Amerikaanse president. Trump zelf deed er na zijn eedaflegging alles aan om voortdurend de aandacht naar zich toe te zuigen. Maar wat is nieuwswaardig en wat mogen we negeren van Trump? En wanneer wordt gewenning normalisering? 

analyse
VRT - Damon De Backer
Bert De Vroey
Bert De Vroey is buitenlandredacteur bij VRTNWS en volgt de VS al 25 jaar op de voet.

Wat is nieuws? Het is een vraag die redacties zich dagelijks stellen, afwegend welke verhalen wel en niet moeten worden verteld. Nieuws is wat ongewoon en onverwacht is. En als het te maken heeft met het publieke domein, dan des te meer.

Dat mensen de griep krijgen is geen nieuws, dat ziekenhuizen hun dienstverlening moeten reorganiseren, omdat er te veel mensen gelijktijdig ziek worden, is dat wel. Een verkeersongeval met gewonden is doorgaans niet vermeldenswaardig, een ongeval met een toppoliticus of een bekende tv-persoonlijkheid is dat wel.

Dat een minister zijn belastingen betaalt, is niet nieuwswaardig, dat een minister betrapt wordt op fraude is dat wel. Dat 2 Europese regeringsleiders elkaar ontmoeten is niet noodzakelijk belangrijk, dat de éne de andere openlijk uitscheldt, is dat wel.

Nieuwe wetten, nieuwe uitvindingen, nieuwe procedures, nieuwe regels: dat alles kan nieuws zijn. En hoe hoger het niveau waarop het zich afspeelt, hoe urgenter de nieuwswaarde.

Niet weg te branden

Zo bekeken heeft Donald Trump in de eerste 10 dagen van zijn tweede ambtstermijn voor karrenvrachten nieuws gezorgd, te veel voor een nieuwsredactie om te behappen. Er was een salvo aan presidentiële decreten met nieuwe maatregelen, nieuwe procedures en nieuwe regels.

Er werden ambtenaren, inspecteurs en magistraten ontslagen. Er werden migranten gearresteerd en met vliegtuigen gerepatrieerd, geboeid aan handen en voeten. 1.500 bestormers van het Capitool (op 6 januari 2021) kregen presidentiële gratie. Er werden geldkranen van de federale overheid dichtgedraaid.

Er was een schijnbaar onophoudelijke stroom aan provocerende uitspraken van de president. Er waren berichten over telefoontjes die hij deed met buitenlandse leiders. En alleen al zijn stijl en optreden stonden haaks op de 'normale' geplogenheden van protocol en ambt.

Zelfs al had de wereld al eerder kennisgemaakt met Trump, dat alles was dus schijnbaar anders, ongewoon en nieuw. En daarom was het nieuws. Toegegeven, voor een Vlaams publiek zijn al die maatregelen niet altijd rechtstreeks relevant, maar als leidende natie van de westerse wereld kan de VS de toon zetten: een ombuiging van bestaande praktijken en normen krijgt daardoor des te meer gewicht. 

Bekijk: Trump ondertekent tientallen decreten en gooit de pennen waarmee hij dat deed, naar zijn fans

Filteren

Maar na de vliegende start van Trumps eerste week wordt het voor nieuwsredacties een hele uitdaging om te doseren: hoe zorgen we ervoor dat we niet te véél Trump geven, maar ook niet te weinig?

Zijn de deportatievluchten waarvan we foto’s of beelden zien echt een breuk met de vluchten die ook onder Biden al plaats vonden? Zo ja, waarom en hoe? Vallen de ontslagen van ambtenaren onder de gebruikelijke tradities van de wissel-van-de-macht, of gaat het inderdaad om een politieke zuivering? Zijn de uitspraken van de president louter gratuit of hebben ze een impact op de bestuurlijke praktijk, op de economie of op de internationale relaties?

Dat zijn allemaal vragen en toetsstenen om uit de ruis van Trumpnieuws te filteren wat relevant is. We hoeven niet alles te melden of te duiden. Soms provoceert hij zonder voorwerp, soms lanceert hij voorstellen die overduidelijk niet realiseerbaar zijn. En al te vaak valt hij in herhaling.  'Niet te véél Trump' is wellicht geen slecht uitgangspunt. 

Gewenning of normalisering

Maar we mogen de lat nu ook weer niet te hoog leggen. Want Donald Trump, de leider van de machtigste natie van de westerse wereld, verschuift wel degelijk grenzen en normen. Hij hertekent de werking van de instituties in zijn eigen land.

Hij blokkeert betalingen en budgetten die door het Congres waren goedgekeurd. Hij flirt met de grenzen van zijn grondwettelijke bevoegdheid en met het fundamentele beginsel van de scheiding der machten.

Hij zet de oude principes en omgangsvormen van de internationale relaties op de helling. Hij zaait twijfels over bondgenoten en allianties die al 80 jaar oud zijn. In binnen- en buitenland laat hij steeds meer het recht van de sterkste primeren: ruwe powerplay in de plaats van consensus en overleg.

Die opstelling is en blijft een breuk met de geschreven en ongeschreven normen en daarom abnormaal. En het abnormale is nieuwswaardig. Zelfs al treedt er (begrijpelijk) een soort gewenning op aan de grensverleggende besluiten of uitspraken van de president, gewenning mag niet normaliseren wat niet normaal is. Gewenning is geen excuus om kritische verslaggeving te laten varen.

Juist daarom zal Donald Trump nog heel vaak opduiken in onze nieuwsprogramma's en kolommen - misschien meer dan ons allemaal lief is. 

PODCAST

Luister naar Het kwartier

De podcast van VRT NWS die elke dag een verrassende kijk geeft op 3 nieuwsverhalen.

Meest gelezen