"Romy geloofde niet meer in zichzelf. Ze was alleen maar dom, de slechtste van de klas"

Vanaf het 1ste studiejaar liep het fout voor Romy Gijbels (12), dochter van de bekende Limburgse bouwondernemer Mathi Gijbels. Ze kon niet mee met de andere kindjes, voelde zich dom en werd steeds ongelukkiger. Maar mama Catherine en papa Mathi zochten en vonden een uitweg (en een oorzaak: dyslexie/leesproblemen en dysorthografie/spellingsproblemen). Maar zagen ook hoe pijnlijk datzelfde is voor mensen die het sociaal of financieel minder goed hebben. Via een stichting verkoopt Catherine nu kunst om hen te helpen. Dit weekend zijn de werken te bezichtigen in de Palmenlaan 12, Antwerpen: zaterdag en zondag van 11 tot 18 uur. Het hele jaar ook te koop via de website: www.theartofgivingfoundation.be

“Ik wil niet spreken over een leerstoornis”, benadrukt Catherine Mathys. “Want daardoor geef je die kinderen het gevoel dat er iets mis is met hen. Dat ze gestoord zijn. Niets is minder waar”, vertelt de mama van twee, terwijl ze schilderijen uitpakt voor de kijkdagen van dit weekend. “Drie jaar geleden ben ik voor hen begonnen, met mijn stichting ‘The art of giving foundation’. Je koopt eigenlijk een kunstwerk aan de prijs die je er sowieso voor zou geven. Maar tegelijk geef je iets aan een ander: kansen aan kinderen die het moeilijk hebben.”

Het is begonnen met uw eigen dochter Romy, het meisje dat het leven zo niet meer zag zitten?

“In het eerste leerjaar werd duidelijk dat ze het moeilijk had, ze kon niet mee met haar leeftijdsgenootjes op het gebied van lezen en schrijven. Vanaf de start liep het fout. Maar vanuit de school kwam alleen onbegrip: Romy moest maar beter haar best doen. En natuurlijk was dat ook de eerste reactie van Mathi en mij, als ouder ga je dan achter hun veren zitten. Tot ik besefte dat we echt ontzettend veel aan het oefenen waren, maar dat het niets opleverde. De school dreigde ermee om haar het jaar te laten overdoen, maar dat vond ik belachelijk voor een kind dat 10 op 10 op wiskunde haalde. Ze is uiteindelijk mogen overgaan, maar in het tweede studiejaar klonk hetzelfde verhaal. Zelf begon ik het steeds meer te herkennen: ik heb ook dyslexie. Voor mijn man was dat moeilijker. Hij wist niet wat het was, maar ik zag dezelfde fouten. Maar ze laten je niet onmiddellijk testen, eerst moest Romy een heel jaar logo volgen op school. Alleen ben je dan weer een jaar kwijt, een jaar waarin het zelfbeeld van het kind nog meer afbrokkelt. Het werd op de duur heel erg: Romy geloofde niet meer in zichzelf. Ze was alleen maar dom, de slechtste van de klas. Mama, waarom kunnen zij allemaal lezen en ik niet? Ze begreep het niet, kon het geen plaats geven. Heel frustrerend, als je kind met die gevoelens rondloopt en je niets kan doen.”

Maar niets doen, is duidelijk niets voor u.

“Ik kon het echt niet meer aanzien en dus hebben we zelf, privé, de testen laten uitvoeren. Dat betekent dus dat je 1.000 euro betaalt om het alleen al maar te laten vaststellen en de eerste stappen te zetten. Maar voor ons was dat een makkelijke keuze, als je zag hoe Romy leed. Financieel konden wij het natuurlijk ook. Maar het was zeker een moeilijke, lange zoektocht naar de oorzaak en de mogelijke steun die we haar konden geven. Tegelijk werd het voor ons pijnlijk duidelijk dat niet ieder kind die kansen krijgt. Wij konden het, door de omgeving en het milieu waarin we leven. Ik ben ook mondig genoeg om het op te nemen voor mijn kind. Ik durfde in discussie gaan met de school. En zelfs dan nog word je amper gehoord. Maar wat als je de taal niet goed spreekt? Als je kampt met zoveel meer problemen? Als je in kansarmoede leeft, verbaal niet sterk bent... Ik voelde aan hoe die kinderen op twaalf jaar mentaal al helemaal op kunnen zijn als er niets gedaan wordt. En wat krijg je dan: kinderen die zich dom voelen en dat steeds weer bevestigd zien, die depressief worden, diep ongelukkig, onterecht naar de laagste studierichtingen worden gestuurd of gewoon helemaal afhaken. Waardoor je vaak nog meer in die cirkel van kansarmoede terechtkomt.”

En dus heeft u weer de koe bij de horens gevat, om ook die kinderen te helpen?

“Ik heb er alles aan gedaan om Romy opnieuw gelukkig te maken. En dat wilde ik ook voor anderen. Ik heb het er thuis over gehad en iedereen stond meteen achter de stichting. Ik steun projecten telkens voor drie jaar. Een bewuste keuze: zo’n initiatieven hebben een groeitijd nodig, na één jaar staan ze er nog niet. Met het geld van de stichting kunnen ze alles in gang zetten. Maar bij meer dan drie jaar bestaat het risico dat jouw ondersteuning het enige is waarop ze terugvallen. Met Kras steunen we huiswerkklasjes. Hogeschoolstudenten komen, als stage, die kinderen een uurtje begeleiden bij het huiswerk. Het tweede uur is in handen van maatschappelijk werkers en spelenderwijs leren: door spelletjes en puzzels steken ze van alles op zonder het gevoel te hebben dat ze in de les zitten. Bijvoorbeeld: tijdens het bakken van pannenkoeken leren ze over maten en gewichten. Een tweede project is Teach for Belgium, dat werkt specifiek rond leerkrachten. Uit onderzoek blijkt dat leraren in scholen met een grotere concentratie van kansarme kinderen of kinderen met achterstand veel vaker kampen met burn-out. Die scholen hebben nood aan jonge, hoger opgeleide leerkrachten maar krijgen die moeilijk aangetrokken. Teach for Belgium trekt zelf naar de universiteiten en rekruteert daar de goede studenten die zich sociaal willen engageren. Eerst krijgen ze een intensieve opleiding met een persoonlijke coach. Tijdens drie weken zomerschool geven de rekruten les aan kinderen die moeten blokken voor herexamens of die leerachterstand hebben. De coach zit zelf in de les en stuurt achteraf bij. Daarna krijgen die jonge leerkrachten een tot twee jaar een contract in de scholen. En dat heeft ook daar een positief effect: de andere leraren voelen zich meer gewaardeerd, er leeft een beter gevoel in de school. En het werkt in de zomerschool zelf: tot 85 procent van de kinderen slaagt in de herexamens.”

De eerste drie jaar zitten er in 2018 op. Al nieuwe projecten op het oog?

“We zijn nog aan het uitkijken. Maar ik wil vooral projecten steunen die werken rond het zelfbeeld van kinderen met leermoeilijkheden. Ik wil dat mensen gaan beseffen dat het probleem niet bij die kinderen ligt, wel bij de methode. Ze leren gewoon op een andere manier. Maar dat betekent niet dat ze niet kunnen leren. Integendeel. Alleen dat er meer nodig is dan het ‘gewone’ leersysteem.”

Voor Romy heeft u dat in elk geval gevonden. Ze vertelde net dat ze voor haar toets natuurwetenschappen aan het blokken is?

“Die avond voor kerst heeft voor mij de doorslag gegeven, ik heb haar meteen van die school gehaald. Nochtans middenin een belangrijk jaar. Ze is in een Freinetschool begonnen en is al heel snel weer opengebloeid. Ik kreeg mijn dochter terug. Want ze gaven daar complimenten voor wat ze wel kon, de focus lag niet op wat niet lukte. Ja, ik weet wat sommigen zeggen over Freinet: maar die kinderen stonden even ver als de leerlingen in haar eerste school, maar moesten niet dagelijkse onder diezelfde druk leven. En ze kunnen in het middelbaar perfect mee in het atheneum of lyceum. Zelf is Romy dit jaar ook gestart met kunsthumaniora. Het gaat heel goed. Wat je vaak ziet bij kinderen met dyslexie: ze denken heel beeldend. Ja, mijn dochter zal altijd begeleiding nodig hebben, voor de examens krijgt ze iets meer tijd of ze komen vragen of ze echt begrijpt wat er staat. Maar er zijn heel wat scholen die inspanningen doen, die aangrijpen wat de overheid aanbiedt. Alleen, sommige scholen niet. Die willen enkel de ‘beste’ leerlingen opleiden.”

Verrassend misschien: u noemt Romy met naam en toenaam als het over de stichting gaat. Heel openlijk spreken jullie over haar leerproblemen en obstakels.

“Ik heb haar nadrukkelijk gevraagd wat ze zelf wilde. Mocht ik over haar vertellen? Mochten mensen weten dat het over mijn dochter ging? Ze had daar geen enkel probleem mee, ze is er zelfs trots op. Trots op het feit dat haar mama dit wil doen. En trots op wat ze heeft bereikt.”

Kunstenaars maken één uniek stuk en een aantal werken in een grotere oplage. Krijgt u ze makkelijk overtuigd?

“Absoluut. Er heeft nog nooit iemand geweigerd. Kunstenaars herkennen die strijd vaak ook, een aantal heeft zelf geworsteld met dat soort leermoeilijkheden of is zelfs compleet afgehaakt in het gewone onderwijs. Ik betaal hun productiekosten, het werk wordt verkocht aan de gangbare marktprijzen. Dit keer verkopen we werken van zes kunstenaars: van schilderijen, tot 3D-kunst, een juweel, fotografie... Er zit zelfs een straatkunstenaar met Antwerpse roots bij, die intussen een 300-tal muurschilderingen in Los Angeles achter zijn naam - Chase - heeft staan. Maar bijvoorbeeld ook Hasselaar Fred Eerdekens. Vorig jaar hadden we Piet Stockmans, zijn werken vlogen de deur uit. Ik werk bewust met bekende kunstenaars en niet met startende: ik wil dat mensen betalen wat ze normaal voor zo’n werk zouden geven en niet extra omdat het voor het goede doel is.”

De kunstwerken maken letterlijk veel los bij de kopers. Heel veel mensen worstelen met leerproblemen in hun omgeving?

“Bijna iedereen die hier komt, herkent zich in de strijd. Ik heb al zoveel verhalen mogen horen, van de kust tot Limburg en de Ardennen. Een tijdje geleden nog, toen hier in huis een vergadering georganiseerd werd voor een liefdadigheidsorganisatie. Ze zochten een plek om samen te komen en Mathi had bij ons voorgesteld. Ze wilden ook graag over mijn stichting horen, daarna vroegen ze of ze naar de kunstwerken mochten gaan kijken. Tuurlijk. Wel, ik heb daar een volwassen man in tranen gezien bij het schilderij Gelukig Nieuwjaar. Omdat hij zijn dochter erin herkende. Het was heel zwaar geweest, jarenlang, voor het gezin. Pas nu begon het weer goed te komen. Zijn tranen, dat heeft me erg geraakt. En hij is met het schilderij naar huis gegaan… Die ene ‘k’ is typisch voor dyslexie of dysorthografie: kinderen worden daarop afgerekend, terwijl wel iedereen de boodschap begrijpt. Pas op, ik zeg niet dat we niet meer moeten leren lezen en schrijven. Maar waarom maken we ons zo druk over zo’n klein ding, de boodschap telt.”

U heeft ook dyslexie. En dat blijft een strijd?

“Je moet ermee leren leven. Ja, ik kan niet schrijven zonder fouten. Ik lees alles tien keer na voor ik het verstuur en nog gebeurt het. En dan krijg je al eens mails terug van taalpuristen: hoe ik zoiets durf te sturen? Maar ik heb wel een universitair diploma, heb communicatiewetenschappen gestudeerd. Met onderscheiding. En ik lees ontzettend graag. Misschien omdat je net meer gevoel voor de betekenis van woorden krijgt, omdat je je er extra op moet concentreren. Romy heeft het me wel eens gevraagd, of het voor altijd is. Die gesprekken hebben we gehad. Ja, dat is het. Maar ze weet nu ook dat het niet het einde van de wereld is.”